لغو سفر پادشاه عربستان به عمان

سفر دوره ای ملک سلمان پادشاه عربستان به امارات متحده عربی از روز سه شنبه به عنوان اولین سفر دوره ای اش به چند کشور حاشیه خلیج فارس در پرتو جنجال بر سر تبدیل  شورای همکاری خلیج فارس به اتحادیه کشورهای عربی دارای پیام های متعددی بوده است.

اگر چه بیشتر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با ایده تبدیل شدن شورای همکاری خلیج فارس به اتحادیه کشورهای حوزه خلیج فارس موافق هستند اما سلطان‌نشین عمان تنها کشور عربی حوزه خلیج فارس است که با این ایده مخالف است همچنانکه مواضع این کشور در بسیاری از موارد با بقیه کشورهای حوزه خلیج فارس مغایر است. شاید به همین دلیل است که ملک سلمان سفر به عمان را از فهرست سفر دوره ای کنونی خود حذف کرده است.

به نوشته روزنامه «العرب»، این اقدام ملک سلمان و عدم سفر به عمان چه بسا پیام سرزنش آمیز ملک سلمان است ... که تمایل دارد کشورهای همپیمان ریاض مواضع صریح خود در حمایت از سیاست های خارجی عربستان اعلام نمایند. 

بر اساس این گزارش، بین سیاست‌های ریاض و مسقط در مسائل زیادی تناقض وجود دارد که بارزترین آن رابطه با ایران، پیشنهاد تبدیل شدن شورای همکاری خلیج فارس به اتحادیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و بحران های سوریه و یمن است.

این روزنامه در ادامه ادعا کرد در حالیکه عمان بشدت با ایده تشکیل اتحادیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مخالف است اما بقیه کشورهای عربی این پیشنهاد را که ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه سابق عربستان در سال 2011 مطرح کرد، تأیید می کنند و دلیل موافقت آنها نیز مشخص است زیرا یکی از انگیزه های اصلی آنها برای ایجاد این اتحاد، تمایل این کشورها برای اتخاذ سیاست هایی یکپارچه علیه ایران است که به ادعای آنها یک تهدید محسوب می شود.

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اتحایه کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس علیه ایران چه می‌تواند انجام دهد که شورای همکاری خلیج فارسی نمی‌تواند؟ 

همانطوری که میدانیم مهمترین ماهیت اتحادیه کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس که آنرا از شورای همکاری خلیج فارسی متمایز می‌کند ماهیت اقتصادی آن است. بر این اساس این اتحادیه می‌تواند به صف آرایی خود در برابر ایران ماهیت اقتصادی نیز بدهد. 

ایران و عمان که مشرف به تنگه هرمز هستند از روابط متمایز و بسیار خوبی در تمامی زمینه ها برخوردارند تا حدی که دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران در مارس سال 2014 به عنوان نخستین سفر خود به یک کشور عربی پس از عهده داری منصب ریاست جمهوری به عمان سفر کرد.

همچنانکه سلطان قابوس پادشاه عمان نیز روز 25 آگوست  2013 به ایران سفر کرد و این نخستین رهبر عربی بود که پس از آنکه روحانی عهده دار منصب ریاست جمهوری در ایران شد، به تهران سفر کرد و علاوه بر این وی از سال 2011 تا کنون از شرکت در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس امتناع کرده و حتی میزبانی اجلاس این شورا در سال 2015 را نپذیرفت.

روابط بین مسقط و بقیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس شاهد نابسامانی است و از سوی دیگر ایران و عربستان نیز بر سر برخی پرونده های منطقه ای از جمله یمن، سوریه و برنامه هسته ای ایران اختلاف دارند و برخی ناظران بر این عقیده هستند که مواضع عمان به ایران نزدیک تر است و این موضع عمان نیز به طور واضح در خصوص برنامه هسته ای ایران و بحران های یمن و سوریه نمود پیدا کرد.

اکنون که ملک سلمان سفر به عمان را از برنامه سفر دوره ای خود به کشورهای حوزه خلیج فارس حذف کرده است برخی ناظران این سوال را مطرح می کنند که مسقط چه تعاملی با این پیام ملک سلمان خواهد داشت؟ آیا به کاستن شکاف با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس روی می آورد یا اینکه این اقدام ملک سلمان شکاف را بیشتر کرده و اوضاع به سمت اعلام تشکیل اتحادیه کشورهای حوزه خلیج فارس بدون حضور عمان پیش خواهد رفت؟

گفتنی است سی و هفتمین نشست شورای همکاری خلیج فارس شامگاه سه شنبه در منامه و با حضور پادشاه سعودی و دیگر سران کشورهای عضو این شورا به جزء عمان آغاز شد.

ملک سلمان در این مراسم بدون اشاره به جنایات و تجاوزات 20 ماهه عربستان علیه یمن و کشتار مردم بی گناه یمن گفت: تلاش ها برای پایان درگیری ها در یمن و جنگ علیه این کشور همچنان ادامه دارد.

امیر کویت هم در ادامه این نشست گفت: ما همه تلاش خود برای کمک به یمنی ها جهت رسیدن به توافق سیاسی را به کار خواهیم گرفت.

وی در ادامه  افزود: از گفت‌و‌گو با ایران بر مبنای قوانین بین المللی حمایت می کنیم و جامعه جهانی باید به اسرائیل برای قبول صلح فشار وارد کند.

-----------------------------------------

بررسی و تحلیل/ امین نجار