سفر رئیس جمهور لبنان به ریاض

میشل عون رئیس جمهور لبنان در اولین سفر خارجی خود بعد از ریاست جمهوری خود به ریاض سفر کرد.

به طوری که از شواهد بر می آید این روزها شاید نقش رسانه ای لبنان تا حدود زیادی کاهش یافته باشد، اما نقش سیاسی آن همچنان برای طرفهای مختلف در منطقه، اهمیت دارد و نشانه آن، سفر میشل عون، رئیس جمهور لبنان به کشورهای منطقه است، سفری که روز دوشنبه گذشته از عربستان آغاز شد و سپس به قطر رسید و با سفر او به مصر پایان می یابد.

ولی اینکه چرا میشل عون نخستین سفر خود را به ریاض انجام می دهد، برای بسیاری سوال برانگیز شده است زیرا ریاض، روابط بحرانی با جنبش حزب الله دارد.

برای روشن تر شدن این بحث ابتدا ذکر چند نکته ضروری است و آن این که در ماه های گذشته روابط لبنان و عربستان پس از اظهارات «سید حسن نصرالله» مبنی بر جنایت عربستان در یمن و عدم محکومیت این موضوع از سوی مقامات لبنان، رو به تیرگی گذاشت به طوری که عربستان کمک مالی و کمک سالانه 4 میلیارد دلاری به منظور تسلیح ارتش لبنان را قطع کرده و از شهروندان عربستانی درخواست کرد به لبنان مسافرت نکنند و از طرفی بیروت هم حمله به سفارت عربستان در تهران را محکوم نکرد که همین موضوع تیرگی روابط را عمق بیشتری بخشید ولی با این وجود به محض انتخاب میشل عون به ریاست جمهوری لبنان دو هیئت بلند پایه به لبنان سفر کرده و خواستار سفر میشل عون به عربستان شدند.

و اما در اینجا سوال این است که چرا میشل عون عربستان را به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد؟  

در این خصوص باید گفت که انتخاب میشل عون به سمت ریاست جمهوری این تصور را ایجاد کرد که عربستان صحنه ی لبنان را واگذار کرده و در این عرصه شکست خورده است و به همین دلیل عربستان با تدارک سفر اخیر به نوعی به دنبال خدشه دار کردن این تصور و به نمایش گذاشتن اهتمام و تصمیم خود، برای حضور دوباره خود در لبنان است که مطرح کردن از سرگیری کمک سالانه عربستان به ارتش لبنان (4 میلیارد دلار) که سال گذشته متوقف شده بود، موضوعی است که تحلیل مذکور را اعتبار می‌بخشد؛ هر چند که این نکته را هم باید در نظر داشت که وضعیت اقتصادی نابسامان لبنان و همچنین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ناگوارِ ناشی از روانه شدن دو میلیون از پناهجویان سوری به سمت مرزهای این کشور، در سفر میشل عون به عربستان بی تأثیر نبوده است. 

در کنار این موارد شاید بتوان گفت که دلیل دیگر این سفر تلاش میشل عون برای ارائه تصویری مستقل از لبنان است چرا که او گزینه مطلوب حزب الله و جریان 8 مارس بود و تدارک این سفر به نوعی کوشش برای زدودن و کاستن جدال‌های داخلی در لبنان می‌تواند بحساب آید؛ هر چند که خود عون هم قبلا به این موضوع اشاره کرده بود که دوره ریاست وی دوره‌ای جدید از طریق تفاهم همه برای نجات لبنان از هر مداخله خارجی یا مداخله لبنان در امور دیگران است.  

اما سوال دیگر اینکه با توجه به اینکه میشل عون نامزد مورد حمایت حزب الله در لبنان بوده است و عربستان سعودی از دشمنان درجه یک حزب الله محسوب می شود موضع گیری حزب الله در قبال سفر میشل عون به ریاض چگونه ارزیابی می شود؟ 

موضع حزب الله در قبال سفر میشل عون به عربستان مبتنی بر 3 محور اصلی است:

اول اینکه لبنان کشوری مستقل است که دولتی مستقل نیز دارد و با توجه به شرایط تاریخی و موقعیت منطقه ای با همه کشورهای اسلامی باید ارتباط داشته باشد.

دوم اینکه بحران های ناشی از نبود دولت در سالهای گذشته و به خصوص بحران مالی لبنان ایجاب می کند تا دولت تدابیر لازم را برای جذب حمایت های مالی و اعتباری اتخاذ کند.

و سوم اینکه درایت و صلابت حزب الله به گونه ای است تا مانع عملکرد دولت در شرایط فعلی نباشد و به عنوان عامل تحکیم و انسجام بخشی  سیاسی و ملی هوشیاری خود را حفظ کرده و آن را گسترش دهد.

با این حال به طور کلی به نظر می رسد که میشل عون سه هدف عمده را از سفر خود به عربستان دنبال کند. نخست تلاش برای رفع اختلافات بین ریاض و تهران و دمشق. هدف دیگر میشل عون می تواند تلاش برای گرفتن کمک سه میلیارد دلاری عربستان به ارتش لبنان باشد که یک سال پیش لغو شد. اما هدف سوم این سفر ممکن است تلاش برای اطمینان بخشیدن به کشورهای عربی خلیج (فارس) برای جذب گردشگران این کشورها باشد تا به چرخه اقتصاد لبنان کمک کند.

شایان ذکر است، بیش از 250 هزار لبنانی در عربستان به کار مشغولند و ارزی که وارد چرخه اقتصادی لبنان می کنند، از اهمیت بسباری برخوردار است؛ این در حالی است که عربستان در پی اختلاف با حزب الله، از بسیاری از آنها خواست خاک عربستان را ترک کنند. 

گفتنی است در اوایل آذر ماه «خالد الفیصل»، امیر منطقه مکه و مشاور پادشاه عربستان طی سفر رسمی خود به لبنان در راس هیاتی عالی رتبه با میشل عون، رئیس جمهور این کشور و سعد حریری، نخست وزیر لبنان دیدار کرده بود.

---------------------------------------

بررسی و تحلیل/ امین نجار