قرارداد تسلیحاتی امریکا با قطر در بحبوحه تنش دوحه- ریاض

جمیز ماتیس وزیر ‏دفاع آمریکا و خالد العطعیه ‏همتای قطری اش روز چهارشنبه قرار دادی به ارزش ‏‏12 میلیارد دلار برای فروش ‏جنگنده های اف-15 به این ‏امیر نشین امضاء کردند.‏ این قرار داد تنها چند هفته پس از آن به امضاء رسید که دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در سفر به ریاض با سعودی ها قرادادهایی برای فروش تسلیحات به ارزش 110 میلیارد دلار امضاء کرد و یک روز پس از پایان سفر وی به ریاض بود که سعودی ها قطر را به حمایت از تروریسم متهم و در ادامه به همراه امارات، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک خود را با این کشور قطع کردند و متعاقب آن دونالد ترامپ هم قطر را به حمایت از تروریسم متهم کرد.

حالا سوال اینجاست اگر قطر یک کشور تروریستی و حامی مالی سازمانهای تروریستی است چرا امریکا به یک کشور حامی تروریسم سلاح می فروشد؟ آن هم در حالیکه دونالد ‏ترامپ جمعه گذشته در دیدار با همتای رومانیایی خود اعلام کرد قطر در ‏بالاترین سطح از تروریسم ‏حمایت می کند و کشورش از محاصره قطر توسط ‏شماری از کشورهای عربی حمایت ‏می کند و البته این موضع گیری در حالی بود که رکس تیلرسون وزیر امور خارجه امریکا از کشورهای عربی خواسته بود به محاصره قطر پایان دهند. 

آیا میان ترامپ با پنتاگون و وزارت امور خارجه دولتش در مورد تنش در روابط دوحه- ریاض اختلاف وجود دارد یا اینکه همه این رفتارها در چارچوب یک راهبرد معین برای به حداکر ساندن منافع امریکا از تنش موجود و در چارچوب تحقق اهداف چند وجهی دیگری قابل تعریف است؟ و آیا از دید امریکایی رمز به دست آوردن حدکثر منافع در اتخاذ چنین استراتژی متناقضی است؟

امریکایی ها در حال حاضر در منطقه با چالش هایی چون 1- قدرت روزافزون جمهوری اسلامی با رویکرد مستقل 2- افراط گرایی تکفیری 3- حفظ متحدان دیکتاتور  4- حفظ امینت رژیم صهیونیستی مواجه هستند.

باید گفت دولت امریکا از یکسو  قدرت روز افزون جمهوری اسلامی و دیدگاههای مستقل ایران را برنمی تابد و در این زمینه با دیکتاتورهای متحد خود منافع مشترکی دارد اما از سوی دیگر همین دیکتاتورهای مورد حمایت امریکا به حمایت از تروریسم، گسترش ایدئولوژی افراط گرایانه، حمایت مالی از گروههای تروریستی و ارتکاب موارد نقض حقوق بشر متهم هستند و برای ادامه جلب حمایت امریکا حاضرند هم از امنیت رژیم صهیوینستی حمایت و هم دلارهای نفتی خرج کنند. 

مواضع اعضای ارشد کمیته امور خارجه مجلس نمایندگان امریکا در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح این کشور که روز چهارشنبه با حضور جیمز متیس و جوزف دانفورد رییس ستاد مشترک ارتش این کشور برگزار شد موید این واقعیت است که امریکایی ها به خوبی می دانند که سعودی ها نقش اول را در ترویج افراط گرایی و حمایت مالی از گروههای تکفیری تروریستی دارند. اَدَم اسمیت یکی از اعضای کمیته خدمات نظامی کنگره آمریکا در این جلسه گفت:  فشار بر قطر را می پذیرم که باید بر روی آن کار کنیم، اما باید بر عربستان سعودی نیز فشار وارد کنیم، زیرا آنها حامی ایدئولوژی وهابیت هستند، تفکری افراطی که منشا بسیاری از اعمال تروریستی است.

شبیت افزود خودشان وهابیسم افراطی را در سراسر دنیای اسلام تأمین مالی کرده اند و این کار آنها در برخی موارد باعث بی ثباتی جوامع شده  و بدون تردید منشأ افراط گرایی در سراسر دنیا بوده است.  پانزده نفر از نوزده نفر هواپیمارباهای حملات یازدهم سپتامبر در سال 2001 سعودی بودند. اسامه بن لادن، مغز متفکر این حمله یک سعودی بود. ما باید با چشم باز به این مسائل نگاه کنیم. ما دارای منافعی هستیم و آنها هم دارای منافعی هستند.

علاوه بر دیگر نمایندگانی که در این جلسه در باره نقش عربستان در ترویج افراط گرایی سخن گفتند جوزف وست فال ، سفیر پیشین آمریکا در ریاض نیز گفت ما باید کاری کنیم که این کشورهای حاشیه خلیج (فارس) و به طور کلی منطقه خاورمیانه قوانینی را تصویب و اجرا کنند که مانع رسیدن پول به دست سازمان های تروریستی شود. 

در چنین شرایطی به نظر می رسد قطر قربانی و پیشمرگ سعودی ها و برای سعودی ها نسخه اصلاحات از درون تجویز شد و به نظر میرسد تشکیل مرکز مبارزه با افراط گرایی در ریاض هم در چار چوب چنین هدفی بود باید گفت در  جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح امریکا هم از دید نمایندگان ارشد امریکایی این ایده وجود داشت که طرح چشم انداز 2030 در عربستان به اصلاحات ختم و جامعه سعودی به سمت جامعه ای دموکراتیک حرکت خواهد کرد جرالد فارستین  سفیر آمریکا در یمن  در این جلسه گفت عربستان سعودی طی سال های آینده خود با مشکلاتی داخلی روبروست و انرژی خود را برای حل آنها صرف می کند. آمریکا از طریق دیپلماسی آرام می تواند به طرح های اجتماعی و اقتصادی عربستان سعودی کمک کند، طرح هایی که می تواند به اصلاحات سیاسی ختم شود و عربستان سعودی را به یک جامعه دموکراتیک و آزاد تبدیل کند. البته این دیدگاه معلوم نیست که به واقعیت تبدیل شود چرا که سعودی ها برای تبرئه خود و خوش آمد امریکایی ها چنین مرکزی را افتتاح کرده اند آن هم در حالیکه آموزه هایی که به سعودی ها  مشروعیت می دهد بر اندیشه های فرقه تکفیری وافراط گرای وهابیت استوار است و چگونه می تواند  فرقه ای که بنیانش بر افراط گرایی استوار است علیه خودش اقدام نماید.

با روشن شدن چنین واقعیت هایی میتوان گفت همان منطقی که قرادادهای حدود 400 میلیارد دلاری ترامپ با سعودی ها را  توجیه می کند فروش  جنگنده به قطر را نیز توضیح می دهد.

-------------------------------------

رضا محمدمراد