اهمیت انتخابات پارلمانی آلمان و تاثیرات آن بر آینده اتحادیه اروپا

تحولات آلمان از روزی که «آنگلامرکل» صدراعظم این کشور طرح پذیرش گسترده مهاجران را کلید زد، به مسیر متفاوتی جهت یافت که قربانی اصلی آن بانوی آهنین بود. پذیرش مهاجران در شرایطی رقم خورد که بی ثباتی در شاخ آفریقا و خاورمیانه به خصوص در کشور جنگ زده سوریه، افکار عمومی جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود و ترکیه نیز برای باج خواهی از اروپا طرح سوپاپ پناه جو به مرزهای شنگن را دنبال می کرد.

بررسیها نشان می دهد با افزایش محبوبیت احزاب راست افراطی در اروپا از جمله فرانسه و هلند، در آلمان هم محبوبیت حزب عوام گرا و راست افراطی "جایگزین برای آلمان" (AfD) در پی بحران پناهجویان و پیروزی حامیان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا رو به افزایش است که همین مسئله اهمیت انتخابات پارلمانی آلمان را دوچندان کرده است.موضوع دیگری که بر انتخابات آلمان سایه افکنده موضوع «امنیت» است و راست گرایان ناامنی های اخیر اروپا را ناشی از ورود پناهجویان می دانند.

با توجه این مطالب سوال اصلی ما اینست که «انتخابات پارلمانی آلمان دارای چه ویژگی هایی است و چه تاثیراتی بر آینده اتحادیه اروپا خواهد گذاشت؟»

با پایان انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه و پیروزی «امانوئل مکرون» رهبر جنبش «به پیش!» بر «مارین لوپن» راست‌گرا و رهبر حزب افراطی «جبهه ملی»اروپا پس از شوک برگزیت نفس راحتی کشید و همه نگاه ها معطوف به برلین شد.تردیدی نیست که نگاه کارشناسان در ماه های اخیر بیش از پیش متوجه آلمان شده است. بسیاری از مردم جهان آلمان را بخاطر موفقیتهای اقتصادی اش تحسین می کنند می‌نگرند و از خود می پرسند چگونه آلمان توانسته است به‌رغم چالش‌ها و مشکلات بسیار این چنین با اقتدار و ثبات از مشکلات عبور کند.اما هستند کسانی هم هستندکه نگاهی متفاوت به آلمان دارند و نگران قدرت گرفتن بیش از پیش راست گرایان در آلمان و تجارب تلخ گذشته هستند.بدون تردید موضوع مهاجرت نقشی اساسی در تصمیم گیری مردم آلمان در روزهای آینده خواهد داشت و موفقیت پوپولیست‌های راستگرا در انتخابات ایالتی آلمان در سال گذشته نشانه آن است که مردم کشور با سیاستی که دولت در قبال مهاجران دنبال می‌کند، همراه نیستند و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا خیلی را ترغیب نموده تا نسخه ای مشابه را برای کشور آلمان ترویج کنند؟

انتخابات در آلمان چگونه برگزار می شود؟

گرچه در قانون اساسی آلمان آمده است که احزاب سیاسی در تشکیل اراده سیاسی جنبه مشارکتی دارند، ولی بسیاری از کارشناسان علوم سیاسی به این نتیجه رسیده‌اند که احزاب جنبه‌ی مشارکتی ندارند، بلکه تنها آن‌ها هستند که تعیین می‌کنند تصمیمات سیاسی به چه کسانی واگذار گردد و این امر از سیستم انتخاباتی و طرز رای‌گیری در آلمان سرچشمه می‌گیرد. هر زن و مردی که تابعیت آلمانی داشته و سنش ۱۸ سال تمام باشد، دارای حق رای برای انتخاب نمایندگان پارلمان آلمان است.بر پایه برآورد اداره آمار آلمان که سرپرست آن همزمان سازماندهی انتخابات را بر عهده دارد، هم اکنون 5/ 61 میلیون نفر از این شرایط برخوردار هستند. 7/ 31 میلیون نفر از این شمار زن و 8/ 29میلیون نفر نیز مرد هستند.۳میلیون نفر نیز برای نخستین بار رای خود را به صندوق خواهند ریخت.

احزابی که قصد انتخاب شدن در پارلمان را دارند، باید پیش‌تر خود را به رئیس تنظیم انتخابات معرفی کرده باشند. گفتنی است که این رئیس حق رد صلاحیت هیچ حزبی را که وفاداری خود را به قانون اساسی، دموکراسی و اصل حکومت قانونمدار ابراز کند، ندارد. در واقع احزاب کوچک و بسیار کوچک هم می‌توانند در کنار حزب‌های بزرگ به پارلمان راه یابند، اما چون در سیستم‌های دمکراتیک قانون‌ها تنها با رای اکثریت تنظیم و تصویب می‌شوند، خرده حزب‌ها همواره مجبورند برای انتخاب شدن و قدرت گرفتن، به همدیگر بپیوندند و به حزب‌های بزرگ‌تر تبدیل شوند. بر این پایه، تنها احزابی می‌توانند به مجلس نماینده بفرستند که دست‌کم ۵ درصد از آرای مردم را کسب کرده باشند.

در آلمان ۲۹۹ حوزه‌ی انتخاباتی وجود دارد که نماینده‌ هر حزب می‌تواند در آن‌ها مستقیما نامزد نمایندگی شود. هر آلمانی در واقع در دو مرحله رای می‌دهد: رای نخست را به نامزد مشخص حوزه‌ی خود می‌دهد که گرچه او نیز عضو حزبی است، ولی انتخاب‌کنندگان او را شخصا دیده و به احتمال قوی می‌شناسند. از هر حوزه‌ای نامزدی که بیشترین رای را بیاورد، مستقیما به پارلمان راه می‌یابد. اما رای دوم که مهم‌تر است، به یکی از احزاب داده می‌شود.

پس از شمارش و محاسبه درصد آرایی که هر حزب آورده، مشخص می‌شود که هر حزب چند نماینده به مجلس می‌فرستد. بدین ترتیب در این بخش رای‌دهندگان به توازن و تناوب شرکت احزاب در پارلمان رای می‌دهند. پس حزبی که رای بیشتری آورده، تعداد بیشتری نماینده به مجلس می‌فرستد. مگر اینکه حزبی کمتر از ۵ درصد رای بیاورد که در آن صورت از فرستادن نماینده به مجلس محروم می‌ماند.

البته به این روش انتقاداتی هم مطرح است. گروهی بر این باورند که این روش انتخاباتی، کاملا دمکراتیک نیست چون بیش از نیمی از نمایندگان را احزاب در مجمع‌های عمومی‌شان برمی‌گزینند که در آن‌ها حتی همه اعضای آن حزب‌ها نیز شرکت ندارند.

دیگر نکته مورد انتقاد تأثیری است که نتیجه محاسبات رای‌های اول و دوم برهم می‌گذارند. برای نمونه یک حزب در شمارش و محاسبه آرای دوم رد می‌شود، یعنی زیر ۵ درصد می‌آورد، ولی نمایندگان آن حزب از طریق مستقیم رای اول، به مجلس راه می‌یابند.

دادگاه قانون اساسی آلمان در سال ۲۰۰۸ بسیاری از جزئیات روش انتخاباتی آلمان را مغایر با قانون اساسی اعلام کرد و اظهار داشت که بخش گزینش مستقیم نمایندگان باید تقویت شود. ولی با وجود اصلاحاتی که در این سیستم انجام گرفت، هنوز هم برخی‌ها حکومت آلمان را «حکومت احزاب» می‌خوانند.

(نظام انتخابات پارلمانی در آلمان چگونه است؟،خبرگزاری دویچه وله،11.06.2017)

احزاب تاثیر گذار در انتخابات آلمان

در انتخابات پارلمانی آلمان در مجموع ۳۰ حزب شرکت می‌کنند که اکثر آن‌ها از احزاب کوچک به شمار می‌روند. اما برخی از احزاب بزرگ،پرطرفدار و تاثیرگذارند و بیشترین شانس برای راهیابی و احراز کرسی‌های پارلمان این کشور (بوندس‌تاگ) دارند.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهشگر:علی ظریف صدر