اروپا ؛ چشم انداز بحران آوارگان در سال 2018

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ؛ یکی از چالش های مهم اتحادیه اروپا در سال 2018 ، بحران آوارگان می باشد . دلایل وجودی این بحران که از سال 2015 آغاز شده و موجب حضور بی شمار پناهجویان از قاره های آسیا و آفریقا در قاره اروپا بوده ، جنگ ، تروریسم و فقر و گرسنگی می باشد و این دلایل هنوز هم از بین نرفته است ؛ ضمن اینکه قدرت گرفتن احزاب راست پوپولیسم ضد پناهجو در برخی کشورهای شرق و غرب اروپا نیز موجب شده است تا به رغم ارائه طرح هایی برای مقابله با اين بحران در اتحادیه اروپا ، هنوز این چالش ها لاینحل بماند .
دولت بلغارستان که کشورش رئیس دوره ای اتحادیه اروپا در شش ماهه اول سال جاری را برعهده گرفته است ، حل بحران آوارگان و پناهجویان را در اولویت برنامه های این اتحادیه قرار داده است . دولت ائتلافی اتریش نیز که در شش ماهه دوم سال جاری ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را برعهده خواهد گرفت ، اعلام کرده که مقابله با اين بحران را در راس برنامه های این اتحادیه قرار داده است .
بلغارستان ، در شرق اروپا به همراه اغلب کشورهای منطقه سیاست هاي سختي در اين زمينه دنبال می کنند و دولت ائتلافی اتریش به صدراعظمی سباستین کورتس نیز که اخیرا تشکیل شده به موضع کشورهای شرق اروپا نزدیک شده و صراحتا با طرح توزیع آوارگان و پناهجویان در کشورهای عضو اتحادیه اروپا مخالفت شدید کرده است .

ديد گاه ها و اختلاف نظرها
در چنین شرایطی قابل پیش بینی است در سال 2018 علاوه بر اعمال سیاست سخت گیرانه تر در اين خصوص ، شاهد تشدید اختلاف بین اعضای این اتحادیه بر سر نحوه مقابله با اين بحران خواهيم بود.

1- یکی از موارد اختلاف بین اعضای اتحادیه اروپا ، اجرای "طرح توزیع آوارگان و پناهجویان" در کشورهای عضو این اتحادیه بوده که تاکنون حل نشده است .
بانیان این طرح ایتالیا ، یونان و به ویژه آلمان با اشاره به اینکه اعضای اتحادیه اروپا یک خانواده اروپایی هستند و هر یک از اعضا نباید عضو دیگری را تنها بگذارد ، بر میزبانی از آوارگان و پناهجویان توسط همه کشورهای عضو اتحادیه بر اساس اصل همبستگی اروپایی تاکید می کنند .
در مقابل ، برخی دیگر از اعضای اتحادیه اروپا به ویژه مجارستان ، لهستان ، جمهوری چک و اتریش ، مخالف طرح اجباری توزیع آوارگان و پناهجویان در کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند و معتقدند مجبور کردن اعضای اتحادیه به میزبانی از آنها موجب دو دستگی در داخل اتحادیه اروپا خواهد شد ؛ در همین راستا تلاش کمیسیون اروپایی برای مجازات اعضای مخالف طرح توزیع ، باعث شکاف بیشتر میان کشورهای عضو اتحادیه در سال جدید خواهد شد و در نتیجه رسیدن به اجماع در این اتحادیه برای حل آن بحران دشوار به نظر می رسد.

2- یکی دیگر از طرح هایی که اخیرا ارائه شد ، طرح مشترک کشور استونی ، رئیس فعلی شورای اروپا و کمیسیون اروپا موسوم به " مدل مرحله ای " ، شامل "پذیرش داوطلبانه آوارگان و پناهجویان و تعهد اعضای اتحادیه برای کمک مالی به آنها و تعیین سقف برای پذیرش در هر یک از کشورهای عضو اتحادیه با توجه به قدرت اقتصادی و جمعیت کشورهای عضو می باشد" که آلمان مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است .
ادامه طرح مشترک استونی و کمیسیون اروپا همچنین مبتنی بر " دو مرحله برای موارد بحرانی " است .
در " مرحله اول " ، اگر یک کشور عضو اتحادیه اروپا مانند ایتالیا و یونان به عنوان کشورهای ورودی آوارگان به 90 درصد ظرفیت پذیرش پناهجو رسیده است ، کمیسیون اروپا از باقی کشورهای عضو می خواهد به صورت داوطلبانه به آن کشور در زمینه هایی از جمله پرسنل ، پول ، مواد غذایی و ساخت اردوگاه کمک کنند .
در "مرحله دوم " ، اگر یک کشور عضو اتحادیه اروپا به بیش از 100 درصد ظرفیت پذیرش پناهجو رسیده باشد ، باقی کشورهای عضو به صورت داوطلبانه می توانند علاوه بر کمک رسانی بیشتر ، ، در میزبانی از پناهجویان نیز سهیم باشند . این طرح اگر چه به خاطر داوطلبانه بودن مورد قبول اکثر اعضای اتحادیه اروپا است ، اما کشورهایی مانند ایتالیا ، یونان و یا کشورهای بالکان که در مسیر ورودی پناهجویان هستند و بار اصلی فشار پناهجویان روی این کشورها است ، آن را نمی پذیرند.

3- یکی از طرح هایی که به ویژه از یک سال پیش با جدیت دنبال می شود و در اثر حملات ترورریستی در اروپا و همچنین نگرانی از قدرت گرفتن احزاب راست پوپولیسم طرفداران زیادی هم پیدا کرده ، طرح " مقابله با بحران آوارگي و پناهجویي در کشور یا کشورهای مبدا" است . فرانسه ، ایتالیا ، و اخیرا کشورهای شرق اروپا و حتی اتریش و آلمان نیز از این طرح حمایت می کنند .
بر مبنای این طرح ، به دولت ها در کشورهای مبدا به ویژه دولت های شمال آفریقا مانند لیبی کمک های مالی و آموزشی ارائه می شود و این کمک ها در مرحله بعد در زمینه سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی به این کشورها خواهد بود تا مانع از سیل آواره و پناهجو از این کشورها به اروپا شود . اعمال فشار به رهبران کشورهای مبدا برای پذیرش بازگشت آوارگان به کشورهای خود نیز از موارد دیگر این طرح است . همچنین در این طرح بر دخالت نظامی کشورهای اروپایی و استقرار نظامیان اروپایی در کشورهای مبدا به منظور جلوگیری از قاچاق انسان و در نهایت ممانعت از ورود به قاره سبز تاکید شده است . از جمله تبعات این طرح ، فرار اروپا از آن بحران ها و سرایت آن در کشور مبدایی است که قربانی جنگ و فقر و گرسنگی است و به عنوان نمونه اجرای این طرح در لیبی باعث آزار و برده شدن پناهجویان شده و در نتیجه انتقاد شدید نهادهای حقوق بشری را برانگیخته است .
علاوه بر ارائه طرح هایی برای حل آن بحران در چارچوب اتحادیه اروپا ، مقابله با این بحران در کشورهای اروپایی نیز به طور جداگانه با جدیدت دنبال می شود .

4- به عنوان نمونه ، ماکرون رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که قصد دارد تغییراتی را در سال 2018 در قوانین مهاجرتی اعمال کند که شامل اقدامات سخت گیرانه برای اخراج آوارگان و پناهجویانی است که درخواستشان رد شده است . آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز از اتخاذ برنامه مهاجرتی دولت این کشور در سال جدید با در نظر گرفتن نگرانی مردم آلمان خبر داد که بر اساس باید شاهد اعمال سیاست سخت گیرانه تري در آلمان در سال جاری باشیم .
یکی از دلایلی که موجب شده است دولت های اروپایی از جمله آلمان سیاست پذیرش نامحدود مهاجر را به پذیرش محدود و حتی مقابله با آن تغییر بدهند ، ترس از رای دهندگان می باشد که توجه خود را به احزاب راست پوپولیسم ضد مهاجر معطوف کرده اند و این احزاب در آلمان ، اتریش ، جمهوری چک و ... قدرت خود را تقویت کرده اند .
احزاب راست پوپولیسم از آنجایی که به نژاد پرستی ، بیگانه هراسی و بیگانه ستیزی دامن می زنند ، تقویت قدرت آنها منجر به تشدید مقابله با آوارگان و پناهجویان در اروپا در سال جدید خواهد شد .

5- در کنار این موضوعات ، نگرانی مقامات سیاسی و رهبران احزاب اروپایی از افزیش جمعیت مسلمانان در این قاره نیز موجب شده تا سیاست ضد پناهجویان تشدید شود. براساس گزارش مرکز تحقیقات"پیو" که در روزنامه گاردین منتشر شد ، جمعیت مسلمانان در برخی کشورهای اروپایی تا سال 2050 می تواند تا سه برابر افزایش یابد . براساس این گزارش جمعیت مسلمانان اروپا طی سال های 2010 تا 2026 از 19 میلیون نفر به 25 میلیون تن افزایش خواهد یافت . از سال 2014 جمعیت مسلمان اروپا به دلیل مهاجرت از اسیا و آفریقا هر سال 500 هزار تن افزایش یافته است .

جمعيت مسلمان

جدای از مهاجرت ، شمار مسلمانان اروپا رشد طبیعی قابل توجهی دارد . میانگین میزان باروری مسلمانان در اروپا 2.6 درصد و میانگین میزان باروری غیرمسلمانان 1.6 درصد است. ضمن اینکه جمعیت مسلمانان جوان تر از غیرمسلمانان است.
در هر حال با اتخاذ سیاست سخت گیرانه دولت های اروپایی علیه آوارگان و پناهجویان و همچنین تحریکات ضد پناهجویان توسط احزاب راست پوپولیسم ، در سال جدید نیز شاهد ادامه اخراج آنها، حملات شدید علیه آنها و تشدید کنترل مرزهای اروپا خواهیم بود .
در همین راستا آزار و اذیت و شکنجه و تبعیض علیه آوارگان و پناهجويان در اردوگاههای اسکان چه در اروپا و چه در کشورهای مبدا نظیر آنچه در گزارش انتقادی سازمان های مدافع حقوق بشری در باره برده داری پناهجویان در لیبی با اطلاع دولت های اروپایی آمده شاهد خواهیم بود.

جمع بندي 

در چنین شرایطی یکی از اصلی ترین چالش های اتحادیه اروپا در سال 2018 ، رعایت حقوق بشر در باره آوارگان و پناهجویان است و اتحادیه باید دربرابر اتهامات ضد حقوق بشری خود در قبال آوارگان خسته از جنگ و فقر پاسخگو باشد .
در عین حال دلایلی مانند ادامه جنگ و ناآرامی و فقر مشکلات شدید اقتصادی در اسیا و آفریقا در کنار اثرات تغییرات اقلیمی نظیر گرمایش زمین ، سیلاب ، خشکسالی و طوفان های شدید موجب می شود تا آوارگان و پناهجویان و همچنین مهاجران جویای زندگی بهتر همچنان راهی قاره سبز شوند و چالش اتحادیه اروپا همچنان لاینحل بماند .

=================================

نویسنده -  کاظم رضایی  - کارشناس سياست در اروپا .

.