­علل و پیامدهای اجرای فاز جدید خروج نظامی روسیه از سوریه

منابع روسیه روز پنج شنبه از خروج 13 هواپیما ، 10 بالگرد  به همراه بیش از یک هزار تن از نیروهای نظامی این کشور از سوریه خبر دادند. هرچند از زمان ورود نظامی روسیه به سوریه بخش های وسیعی از خاک سوریه بخصوص در بخش مرکزی از زیر اشغال گروههای تکفیری و مسلح آزاد شده  و خطر سقوط دمشق و براندازی دولت و نظام سیاسی سوریه حداقل در این مقطع زمانی برطرف شده است اما هنوز بخش وسیعی از خاک سوریه در مناطق جنوبی و بخصوص شمالی زیر اشغال و یا خارج از کنترل دولت مرکزی قرار دارد .بنا بر این سوالی که مطرح می شود این است که اعلام خبر اجرای فاز جدید خروج نظامی روسیه از سوریه در این مقطع زمانی حاوی چه پیامی است و چه عواملی در آن دخیل بوده و یا چه آثار و پیامدهایی می تواند به همراه داشته باشد؟در پاسخ باید گفت که اعلام این خبر بلافاصله بعد از دیدار جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ از روسیه صورت گرفت که یکی از اهداف آن بسترسازی دیدار پوتین و ترامپ در هلسینکی است و بر همین اساس ارتباط معناداری بین این دیدارها و اعلام خبر خروج نظامی روسیه از سوریه مشاهده می شود .  از این دید امکان دارد اعلام  کاهش حضور نظامي روسیه در سوریه که با کسب توافق با امریکا برای خروج این کشور نیز از خاک سوریه همراه باشد که البته با توجه به نقض گسترده تعهدات امریکا در دوره ترامپ هیچ اطمینان و اعتمادی به آن وجود ندارد از این دید  خروج نظامی روسیه قبل از خروج نظامی امریکا می تواند خطای راهبردی نیز محسوب شود.  زیرا نخست بايد گفت که علی رغم موفقیت ها و پیشرفت های بدست آمده هنوز خطر سایه جنگ از سوریه برچیده نشده است و خود روسیه با اقدام اخیر انگلیس در تصویب قطعنامه تایید صلاحیت سازمان منع گسترش سلاح های شیمیایی برای معرفی استفاده کنندگان ازاین سلاح ها مخالفت کرد و آن را مشکوک خواند و در عین حال از تلاش های خزنده کلاه سفيدهاي تحت امر انگلیس در سوریه پرده برداشت که در ماجراهای ساختگی حملات مورد ادعای شیمیایی نقش کلیدی داشتند . 
از این دید مصوبه جدید سازمان مبارزه با سلاح های شیمایی می تواند بستر ساز سناریوی جدید در سوریه باشد و خروج نظامی روسیه می تواند برای عاملان این سناریو وسوسه انگیز باشد . دوم اینکه هرچند فاز سیاسی که با محوریت روسیه ، ایران و ترکیه در نشست های آستانه و سوچی پایه گذاری شد در مقایسه با فاز سیاسی بدیل که از سوی ائتلاف برانداز طراحی و اجرا شده در موقعیت نسبتا برتر قرار دارد اما هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده و در وضعیت شناور و گذار قرار دارد و از این دید خروج نظامی روسیه می تواند قدرت چانه زنی آن را در مذاکرات سیاسی پیشرو را تضعیف کند و یا اینکه چنین تصوری را در طرف های رقیب و متخاصم قرار دهد و آنها را برای نابودی روند سیاسی آستانه و سوچی نیز به وسوسه بیندازد.  
از طرف دیگر احتمال دارد ترکیه نیز در سایه تحولات داخلی این کشور که به پیروزی مجدد اردوغان انجامید و همچنین در نتیجه توافقی که با امریکا در منبج بدست آورد ، برای تقویت و حتی گسترش دامنه نفوذ و حضور خود در سوریه تلاش کند و به اقدامات فراتر از توافق کاهش تنش در ادلب دست بزند . در مجموع هرچند اعلام اجرای فاز جدید خروج نظامی روسیه از سوریه از جهاتی مثبت و از بازگشت ثبات و آرامش به این کشور حکایت دارد اما از جهاتی دیگر با توجه به سوء استفاده های احتمالی ائتلاف برانداز می تواند آثار و نتایج منفی نیز به همراه داشته باشد .
----------------------------
احمد کاظم زاده