ديدار ترامپ و پوتين در خارج از ناتو

رئيسان جمهور آمريکا و روسيه قرار است دوشنبه آينده (16 ژوئيه/25 تير) در هلسينکي با هم ديدار کنند. ترامپ و پوتين پيش از اين نيز دو بار در حاشيه گردهمايي‌هاي سران جهان ديدار داشته‌اند اما اين نخستين بار است که چنين برنامه‌ريزي‌شده و به شکل رسمي در سوئد به ديدار يکديگر مي‌روند.
ظاهراً رهبران دو کشور درباره مجموعه اي از موضوعات مذاکره خواهند کرد که طيف وسيعي از مسايل مختلف از اوکراين را گرفته تا توافقات در زمينه کنترل تسليحات، شامل مي شود.
البته به نظر مي رسد که در هلسينکي، محور و چارچوب اصلي مذکرات، بيشتر حول سوريه و ايران دور زند. بدين معنا که ترامپ تلاش خواهد کرد نظر پوتين را براي همکاري عليه ايران در بعد منطقه اي (به ويژه سوريه) و همچنين موافقت با تحريم ها جلب نمايد.
ترامپ که اين روزها اروپا را در بحث برجام با خود همراه نمي بيند به دنبال آن است با نزديکي صوري با روسيه به نوعي اروپايي ها را تحت فشار گذارد. به اين منظور چند وقتي است که چراغ سبز به پوتين در مسئله سوريه را از جمله ماندن بشار اسد در قدرت نشان داده است. در اين جهت به نوشته روزنامه تلگراف، ترامپ شايد به پوتين پيشنهاد کاهش حضور نظامي امريکا در اروپا (درپي تهديد ترامپ به خروج از ناتو) را در ازاي فشار مسکو بر تهران و خروج نيروهاي ايران از سوريه بدهد؛ مسئله اي که خشم و نگراني متحدان آْمريکا در ناتو را به دنبال خواهد داشت زيرا آنها بيم آن دارند که ترامپ با خروج از سرزمين‌هاي ناتو (فنلاند) با پوتين درباره يک چشم انداز امنيتي جديد در اروپا وارد مذاکره شود که اين امر مي‌تواند منجر به بدتر شدن روابط دولت ترامپ با متحدين اروپايي آمريکا شود.
نياز به گفتن نيست که ترامپ به عنوان يک تاجر صرفاً از منظر اقتصادي به ناتو مي نگرد. وي احساس مي کند آمريکا به طور مجاني در حال سواري دادن است. بدين ترتيب ترامپ پيمان نظامي- امنيتي ناتو را به بدي ساير معاهدات بين الملي آمريکا از قبيل ‹‹نفتا›› و ‹‹توافق نامه پاريس›› مي‌داند که هزينه‌هاي هنگفتي براي آمريکا به همراه داشته است.
البته در وراي رويکرد کاسب کارانه ترامپ، کنش‌ها و سخنان او به وضوح بيانگر اصل يک جانبه گرايي آمريکايي است که در چارچوب بازتوليد و احياي برتري طلبي و هژموني آمريکا در عرصه جهاني قرار مي گيرد. لذا اصلا عجيب و غيرمنتظره نيست که ترامپ قواعد و قوانين بين المللي را يکي بعد از ديگري زيرپا مي گذارد و ناديده مي گيرد. اين سخن بدان معناست که ترامپ مي خواهد بگويد آمريکا هر وقت بخواهد مي تواند به صورت يک جانبه در مورد مسائل و موضوعات مختلف جهاني تصميم‌گيري و اعمال نفوذ کند. هر چند که واقعيات جهاني خلاف اين ادعا را نشان مي‌دهند.
جداي از خط و نشان و تقلاي کاخ سفيد براي ائتلاف سازي عليه ايران، ترامپ سعي مي کند کرملين را با خود در قضيه به اصطلاح معامله قرن (مقدمه‌ چيني براي عادي‌سازي روابط عربي- اسرائيلي) همراه سازد. در اينجا پيش فرض اين است که سياست دولت ترامپ در قبال سوريه تابعي از موضع رژيم صهيونيستي است. لذا هرقدر سياست خاورميانه اي کرملين به تل آويو نزديک شود به همان نسبت نيز لابي صهيونيست ها در آمريکا هم در مسير تنش زدايي و بهبود روابط با مسکو گام برخواهند داشت.
کلام آخر اين که نبايد انتظار زيادي از نشست هلسينگي براي عادي سازي و بهبود روابط واشنگتن- مسکو داشت. اين ديدار شايد اختلافات و تنش ها را تا حدي کمرنگ سازد اما به آنها پايان نخواهد بخشيد.

..................................................................
مصطفي عبدلي