اتاق‌های شیشه‌ای؛ راه حل شفافیت در ساختار‌های اداری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛ مهدی ثنایی در سومین کارگاه آموزشی «شفافیت، سیاستگذاری عمومی» که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد با طرح این پرسش که شفافیت به چه معناست، گفت: نمونه تلقی‌های رایج برای شفافیت این است که «نظرت را شفاف بگو» یا آنکه «آن اطلاعات در سایت ما وجود دارد؛ پس شفاف هستیم».

وی افزود: برای شفافیت معانی مختلفی تعریف شده است. مثلاً شفاف شدن فیش‌های حقوقی یا اینکه بودجه کشور شفاف است؛ قوانین کشور شفاف است.

ثنایی گفت: در فرهنگ آکسفورد شفافیت به وضعیتی اطلاق شده است که درک معنی را آسان می‌سازد، اما شفافیت بین‌الملل یک تعریف مشخص برای شفافیت دارد، تعریف این سازمان در بیان شفافیت این است که «شفافیت به عنوان یک اصل برای مقامات دولتی، مسئولان، مدیران بخش عمومی و خصوصی و سازمان‌های مختلف و تمام افراد مورد اعتماد و مسئولیت پذیرفته است و وظیفه دارند به گونه‌ای قابل‌مشاهده قابل فهم و قابل پیش بینی رفتار کنند تا در نتیجه مشارکت و پاسخگویی افزایش یابد».

وی افزود: سازمان شفافیت بین‌الملل به صورت دقیق در تعریف شفافیت بیان می‌کند «یک ویژگی در حکومت‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌ها و افراد که به سبب آن در انتشار اطلاعات قوانین و برنامه‌ها و فرآیند‌ها و اقدامات آشکار رفتار می‌کنند تعریف رسمی شفافیت است».

مسئول اندیشکده شفافیت برای ایران با طرح این سوال که شفافیت چه چیزی نیست؟ گفت: محور‌های اطلاعاتی که نباید منتشر شود مانند انتشار اطلاعات مشاور، مجوز‌ها که حاوی اطلاعات حریم خصوصی افراد، مشروح مذاکرات حاوی اطلاعات امنیتی ملی است که نباید شفاف باشد.

ثنایی با بیان اینکه شفافیت سلسله‌ مراتب دارد، افزود: اثار سطحی یک، اثار سطح دو، اثار سطح سه و اثار سطح ۴ سلسله مراتب آثار شفافیت است که در اثار سطح یک اثرات زیرساختی، ​اثارت سطح ۲ اثار واسطه و اثار سطح ۳ اثار نهادی و اثار سطح ۴ اثرات اهداف نهایی هستند.

وی گفت: شفافیت انواع مختلف دارد، شفافیت حاکمیتی و شفافیت اقتصادی. در شفافیت سیاسی یا همان حاکمیتی عمده تمرکز بر مبارزه با فساد مسئولیت پذیر و پاسخگو کردن مسئولین کشور است، اما در شفافیت اقتصادی زمانی که حاکمیت از نظر پیکره خود سالم شد برای حسن رفتار و عملکرد نیازمند شناخت مناسبی از محیط پیرامونی خود است.

ثنایی در بیان راه حل برای شفافیت در ساختار‌های اداری افزود: اتاق‌های شیشه‌ای به جای اتاق‌های انحصاری باید قرار گیرد، اما راه حل‌های سنتی تشویق و به کار بردن روش‌های آی سی تی است.

وی گفت: مثلاً در شفافیت برای هزینه‌های انتخاباتی راه حل شفافیت، افشای میزان و منابع و نیز نحوه عملکرد برای کمپین‌های انتخاباتی است، در مسائل دیگر عدم التزام به وعده‌های انتخاباتی، توجه به راه‌حل سنتی قول و قسم است، اما راه حل شفافیت الزام به ثبت و افشای عمومی تمام بعد‌های انتخاباتی است.

ثنایی با بیان اینکه سوالات بسیار زیادی پیرامون شفافیت مطرح است، افزود: به طور مثال سوال پیش می‌آید که آیا در کشور ما که به شدت درگیر مسائل امنیتی نظیر دشمنان جدید خارجی و داخلی تحریم است همه باید شفافیت داشته باشند؟ آیا در شرایط کنونی استفاده دشمن از اطلاعات شفاف شده بیشتر نبوده و مضراتش بیشتر از فواید آن نیست؟ یا سوال دیگری مطرح است که نسبت به شفافیت و سایر مفاهیم مهم در عرصه حکمرانی چیست؟ سوال دیگری مانند اینکه مرز شفافیت و محرمانگی کجاست؟ آیا افزایش شفافیت همواره سبب افزایش اعتماد می‌شود؟ این موارد در پیرامون شفافیت مطرح است که نیازمند بررسی دقیق‌تر است.