نانِ آجر سیلو

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز خوزستان،از شهریور 1320 ، ورود نیروهای متفقین به ایران و جنگ جهانی دوم  ، غیر از هزار و یک پیامد ناخوشایند ، نان هایی شبیه آجر، موسوم به نان سیلو به یادگار ماند.

نان هایی سیاه که با مشقت فراوان و در صف های طولانی به دست می آمد و به زور ارّه ،  به قطعات کوچک و قابل مصرف تقسیم میشد. آقا سید در صحبت هایش از  روزهای  دل انگیز پاییز 1315 یاد میکند،  از روزگاری که دستان توانمند معماری خوش قریحه ، آستین همت بالا زد و پا به پای معماران روسی اولین سنگ بنای ساختمان سیلوی اهواز را بنا نهاد. ساختمانی با ابهت و اصیل  ، با موقعیت جغرافیایی مناسب و همجوار با  کارون بزرگ که بعدها نورپردازی هنرمندانه ، بر صلابت و محبوبیت آن میان مردم اهواز افزود.

سیلوی شهید آذر پیکان اهواز با 80 سال قدمت پس از سیلوی تهران مهمترین سیلوی کشور است که با 3200 تُن ظرفیت ، به سه راه آبی شوسه و راه آهن دسترسی دارد و از همین رهگذر است که به کشورهای همجوار جنوبی گندم صادر میشود. دیوارهای عمارت تاریخیِ سیلوی اهواز از نوع پیش ساخته بتنی ست و درب و پنجره های چوبیِ تعبیه شده در آن از ذوق و قریحه سرشار سازندگان حکایت دارد. مجموعه سیلوی اهواز تنها یک مکان برای نگهداری گندم نیست بلکه دارای چند ساختمان مجزا و بزرگِ مستطیل شکل اداری ست که به صورت متصل و یا منفصل از بنای اصلی ،در ساحل رودخانه کارون خودنمایی میکند. 

ثبت عمارت منحصر به فرد سیلوی اهواز درفهرست آثار ملی در دی ماه سال 1397 موجی از شادی را در میان دوستداران میراث فرهنگی برانگیخت و آن را بیش از پیش در اذهان عمومی  محبوب کرد اما هنوز یک سال از این اتفاق نگذشته بود که زمزمه های واگذاری آن به بخش خصوصی دهان به دهان گشت و به یک نگرانی عمومی تبدیل شد . نگرانیِ البته بجایی که بخش اعظمی از آن به قیمت بسیار ناچیز تعیین شده مربوط میشد. فروش و یا به عبارت صریح تر حراج این جاذبه تاریخی شهر اهواز به قیمت هر متر فقط 800 هزار تومان موج بسیار وسیعی از اعتراضات را به دنبال داشت و افکار عمومی را به شدت تحت تأثیر قرار داد. اعتراضاتی که فضای مجازی و حقیقی را آماج نظریه های گوناگون ساخت.  مبلغ ناچیز 480 میلیارد ریالی بنا که  تنها 15درصد آن به صورت نقد پرداخت و مابقی به  اقساط بلند مدت 6 ساله موکول شد .

 امیری زاده مدیر عامل شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه  4 کشور ، در واکنش به تمام  اعتراض ها و با بیان اینکه قیمت گذاری ، توسط کارشناسان رسمی دادگستری صورت گرفته ، علاوه بر تأیید نارضایتی افکار عمومی ، مخالفت نهادهایی نظیر سازمان بازرسی ، میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، دیوان محاسبات و دادگستری خوزستان را با این واگذاری تایید کرده و اعلام میکند : فروش سیلوی آذرپیکان اهواز به امضای وزرای دادگستری و رئیس سازمان خصوصی سازی رسیده ومخالفین میتوانند نکات  مبهم را در این خصوص ، در نهادهای عالی کشور پیگیری کنند . در پی بروز این تخلفِ آشکار  چند تن از اهالی خانه ملت در اعتراض به این واگذاری ، نامه ای مبسوط به سازمان بازرسی کل کشور ارسال کردند و با انتقاد صریح از این تخلفِ آشکار ، خواستار بازگشت قطعی سیلوی آذرپیکان به دولت و سازمان میراث فرهنگی شدند.   اما متاسفانه هنوز هیچ پاسخ روشنی از دستگاههای نظارتی کشور دریافت نکردند و با وجود همه تلاشها در نهمین روز از تیر ماه این اثر ملی ،  در میان همه اعتراض ها و نارضایتی های بی ثمر ، با شرایطی فوق العاده ویژه!!! به بخش خصوصی واگذار شد. البته در این میان عده ای هم از این واگذاری ، خشنود و راضی هستند.

مجتبی ، یکی از فعالان حوزه میراث فرهنگی که طرفدار این واگذاری ست  ، آن را در راستای اهداف عالی گردشگری ، به نفع منطقه می داند . او معتقد است  این واگذاری کاملا قانونی ست و قبل از ثبت ملی سیلو انجام شده ، ادعای این فعال حوزه میراث فرهنگی در حالیست که طبق اسناد موجود در اداره میراث فرهنگی سیلوی شهید آذرپیکان دی ماه  نود و هفت به ثبت ملی رسید اما ، در نهم تیرماه سال نود و هشت رسما به بخش خصوصی واگذار شد .  عده ای از این فعالان هم معتقدند قانون در هیچ بند و مصوبه ای خرید و فروش بنا را منع نکرده و فقط تأکید کرده تمامی فعالیت هایی که بعد از واگذاری درآن صورت میگیرد باید کاملا فرهنگی و گردشگری باشد . خواه تبدیل آن به یک اقامت گاه و یا رستوران سنتی و یا تغییر کاربری آن به مجتمعی فرهنگی و گردشگری .

مدیرعامل شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه چهاردر خصوص شرایط مالی این واگذاری  میگوید مدت زمان بازپرداخت اقساط بنا 6 سال است و در طول این مدت مالک نه حق تغییر کاربری سیلو را دارد و نه اجازه اخراج کارگران آن را. اما امیری زاده تکلیف زندگی و معیشت کارگران زحمتکش سیلوی شهید آذرپیکان  را بعد از سپری شدن این شش سال مشخص نمیکند .

در این میان نکته قابل تأمل اینجاست که پیگیری های مصرانه مخالفین طرح واگذاری سیلو به بخش خصوصی هم نتوانست  مشخص کند کدام حوزه مسئول رسیدگی به این پرونده است. نه بخش خصوصی سازی سازمان بازرسی در این خصوص پاسخگو بود و نه بخش جهاد کشاورزی!

با وجود تمام پیگیری های نمایندگان مجلس و دستور شفاهی وزیرو علیرغم انحصار 98 درصد صنایع غذایی کشور در دست بخش خصوصی و ضرورت مقابله با ایجاد انحصار  امید آن میرفت که این واگذاری متوقف شود اما در میان بهت و ناباوری ، این سیلو  به بخش خصوصی واگذار شد.

محمد یکی از مخالفین واگذاری ، معتقداست  با توجه به اینکه خصوصی سازی ، وسیله ای برای اجرای عدالت اجتماعی ست باید بر این مهم تأکید کرد که واگذاری بنگاههای عمومی به بخش خصوص آن هم به هر قیمتی ، هدف نیست. او تاکید میکند اجرای عدالت اجتماعی مستلزم تمرکز زدایی و توسعه بخش خصوصی ست اما با مشارکت دادن مردم در اقتصاد و جلوگیری از ایجاد انحصار و رانت اطلاعاتی ، که صد البته در این مسیر  قانون مندی و شفافیت دو مهره کلیدی برای اجرای صحیح این سیاست هستند.

با تمام این اوصاف و علیرغم قطعی شدن این واگذاری نمایندگان اهواز در خانه ملت و شهروندان اهوازی ، همچنان خواستار و پیگیر بازگشت قطعی این اثر ملی و بنای تاریخی معاصر به دولت و سازمان میراث فرهنگی هستند.

*سهام خزلی