کار آموز دیروز، کارآفرین امروز

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز فارس، از سال ۹۵ دوره‌های آموزشی را در فنی و حرفه‌ای شروع کرد و هرسال نیز با حضور مجدد در این دوره‌ها اطلاعاتش را به روز می‌کند تا در کارش موفق‌تر باشد. این را رقیه نوری زاده مدیرعامل شرکت زرین نهال فارس گستر می‌گوید. او آموزش‌های لازم را در رشته‌های مربوط به بخش کشاورزی از جمله زراعت و پرورش گیاهان دارویی، باغبانی، پرورش زنبور عسل و قارچ فرا گرفته سپس با ورود به بازار کار فعالیت خود را گسترش داده تا آن جا که به عنوان کار آفرین نمونه کشوری انتخاب شده و  حالا برای بیش از ده‌ها نفر نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است.

این بانوی کار آفرین در یک چرخه تولید و فروش، محصول بذر گیاهان دارویی را در اختیار گلخانه داران قرار می‌دهد سپس نشاء محصول تولیدی را با ضمانت از آن‌ها خریداری و به مزارع کشت و کشاورزان می‌فروشد و در پایان محصول زراعی آن‌ها را نیز خریداری، صادر یا در بازار داخلی به فروش می‌رساند.
رقیه نوری زاده موفقیت خود را حاصل مهارت آموزی در دوره‌های آموزشی مراکز فنی و حرفه‌ای ذکر می‌کند.
جایی برای پیشرفت

• در ۵۰ مرکز دولتی و حدود ۸۰۰ آموزشگاه آزاد بخش خصوصی که زیر نظر اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس فعالیت می‌کنند در ۳۵۱ رشته به کارآموزان آموزش داده می‌شود.
• به گفته مهدی افخم رییس اداره آموزش اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس این استان از نظر تعداد مراکز فنی و حرفه‌ای جزء سه استان برتر و از نظر تعداد دانش آموختگان فنی و حرفه‌ای در رتبه دوم کشور قرار دارد.

او می‌گوید از ابتدای راه اندازی مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای در فارس، در میانگین برش ده ساله تعداد ۵۰ هزار نفر آموزش دیده اند.

افخم ادامه می‌دهد پارسال تنها در بخش دولتی به جویندگان مهارت در استان ۹ میلیون و ۴۱۲ هزار نفر ساعت آموزش ارایه شد که این آموزش‌ها در مراکز ثابت و سیار شهری شامل آموزش به آسیب دیدگان اجتماعی، دانشگاه ها، کار آموزی در محیط کار واقعی، صنایع و اصناف، زندان ها، پادگان‌ها و آموزش به روستائیان و عشایر بوده است.

رییس اداره آموزش اداره کل فنی و حرفه‌ای فارس تاکید می‌کند بر اساس تعهدات سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور می‌بایست در سال گذشته ۹ میلیون و ۸۵ هزار نفر ساعت آموزش در بخش دولتی ارائه می‌کردیم که با ارائه بیش از ۹ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر ساعت توانستیم بیش از تعهدات تعریف شده عملکرد آموزشی داشته باشیم، این در حالی بود که شیوع ویروس کرونا ما را از ادامه فعالیت در اسفند ماه بازداشت.
توسعه اشتغال با مهارت آموزی
بر اساس تحقیقات، کارآفرینی مهم‌ترین منبع اشتغال زایی است و آموزش کارآفرینی اثر مطلوبی بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد، زیرا کارآفرین با استفاده صحیح از امکانات اقتصادی و خلق فرصت‌های تجاری جدید، باعث بهبود عملکرد بنگاه‌های تولیدی و خدماتی می‌شود. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با مهارت آموزی از طریق آموزش‌های فنی و حرفه‌ای می‌توان به بهبود کارایی افراد کمک کرد و درنتیجه بهره وری نیروی کار را هم افزایش داد.

در واقع مهارت آموزی یکی از عوامل اصلی برای اشتغال محسوب می‌شود، زیرا برنامه‌های آموزشی علاوه بر تغییرات مثبت رفتاری، زمینه افزایش بهره وری و کارایی تحرک اجتماعی و پیشرفت شغلی را فراهم می کند و یکی از راه‌های مهم برون رفت از معضل بیکاری است چرا که فقدان مهارت لازم برای ورود به بازار کار از موانع مهم بهبود وضعیت اشتغال و در نتیجه تولید در کشور است.
به گفته حشمت کوشکی مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس، جامعه هدف مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای گسترده است و از دانش آموزان و دانشجویان تا جامعه عشایری، روستایی و اصناف و کارخانه‌ها را شامل می‌شود. کوشکی می‌گوید از بین متقاضیان علاقه‌مند در جامعه هدف که دارای شرایط اشتغال هستند حدود ۶۳ درصد به مرحله اشتغال می‌رسند.

• مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس با اشاره به وجود ۲۹۰ کارگاه در بخش‌های صنعت، خدمات، کشاورزی، فرهنگ و هنر در استان ادامه می‌دهد این اداره کل در ۱۰ سال اخیر با آموزش سالانه‌ی ۵۰۰ کار آموز زمینه ورود آن‌ها را به بازار کار فراهم کرده است.

به گفته کوشکی در یک سال گذشته حدود ۱۳۰ هزار نفر با میانگین سنی ۲۶ سال در دوره‌های آموزشی مراکز دولتی و خصوصی فنی و حرفه ای شرکت کردند که ۸۰۰ نفر از آن‌ها بر اساس سامانه رصد اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وارد بازار کار شده اند.

خانم نوری زاده هم که در دوره‌های آموزشی فنی حرفه‌ای شیراز مهارت‌های لازم برای کارآفرینی را کسب کرده معتقد است آموزش‌های فنی حرفه‌ای در واقع آموزش شغل هستند و با توجه به گستردگی و تنوع رشته مهارت‌ها و آموزش‌های جامع، به نظر من هر شخصی در هر سنی و در هر مرحله از زندگی که باشد می‌تواند با شرکت در دوره‌ای فنی حرفه‌ای و کسب آموزش و مهارت از صفر شروع کند و به پیشرفت برسد.

به گفته این کارآفرین نمونه همه انسان‌ها دارای توانایی بالقوه و استعداد‌هایی هستند که با شکوفا کردن آن‌ها می‌توانند در زندگی پیشرفت چشم گیری داشته باشند او تاکید می‌کند برای کارآفرین شدن و به زبان ساده‌تر پول دار شدن نیاز به داشتن سرمایه زیاد نیست اگر با تدبیر، علم و تحقیق قدم برای پیشرفت برداریم.
مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان نیز می‌گوید امروز گفتمان غالب جامعه مهارت آموزی است به همین دلیل امسال با پیروی از برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و با نیاز سنجی دقیق، در تلاش هستیم اثربخشی دوره‌های آموزشی در بخش دولتی و خصوصی را دو چندان کنیم.

با همین هدف اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس "سند توسعه مهارتی" بر اساس آینده پژوهی و نیازسنجی را به تفکیک شهرستان‌های استان در قالب ۲۴۵ بسته شغلی در بخش‌های کشاورزی، خدمات، صنعت و فرهنگ و هنر تدوین کرده و در دستور کار آموزش‌های مهارتی قرار داده است.
تولید با کیفیت در مسیر رونق تولید نتیجه اجرای این سند ذکر شده است.
جهش تولید با مهارت آموزی
با توجه به سال جهش تولید تمرکزمان بیشتر بر توسعه رشته‌های آموزشی منجر به اشتغال و تولید است. این را مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس می‌گوید و ادامه می دهد ارائه آموزش های هدفمند، فعال و اثر بخش با هدف توانمند سازی نیروی انسانی به عنوان زیربنایی مهم در مسیر دستیابی به جهش در تولید و ایجاد گفتمان پایدار و موفق در حوزه تقویت و ترویج نهضت مهارت افزایی در جامعه از برنامه‌های این اداره کل در سال جهش تولید است.

معاون برنامه ریزی اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس نیز می‌گوید تدوین برنامه‌های آموزشیِ اثر بخش مبتنی بر آینده پژوهی مشاغل به ویژه در حوزه کشاورزی با رویکرد اصلاح الگوی کشت، ایجاد بانک جامع محتوا‌های آموزشی الکترونیکی با هدف تقویت آموزش‌های مجازی و تلفیقی بر اساس اهداف دولت الکترونیک و توسعه آموزش‌های مهارتی بر اساس سند توسعه مهارتی استان با رویکرد ایجاد فرصت‌های پایدار شغلی از مهم ترین برنامه های آموزشی این اداره کل در سال جدید است.

ایزدی تاکید می کند کیفیت بخشی به آموزش‌های مهارتی در بخش دولتی و خصوصی با نیاز سنجی منطقه ای و توسعه و تقویت نظام آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در بخش خصوصی در حوزه آموزشگاه‌های آزاد از دیگر برنامه‌های فارس در سال جهش تولید است.

از او می‌پرسم با توجه به شرایط کرونایی، فنی و حرفه‌ای استان چه روندی را در پیش گرفته است؟

می گوید برگزاری آموزش های مجازی و تولید محتواهای الکترونیکی ، تولید ماسک، دستکش و گان در کارگاه های طراحی و دوخت مراکز تابعه و آموزشگاه های فنی و حرفه ای آزاد در دستور کار قرار گرفت که حاصل عملکرد اداره کل آموزش فنی و حرفه ای فارس در تولید ماسک، کسب رتبه نخست استان در بین اداره های  کل آموزش فنی و حرفه ای کشور بوده است.

ناهمواری‌های مهارت آموزی
اگر چه تاثیر مهارت آموزی بر توسعه اشتغال بر کسی پوشیده نیست برخی مشکلات، این اثر بخشی را کمرنگ کرده است.
مهدی افخم رییس اداره آموزش اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس معتقد است موانع به طور کلی در همه جا دیده می‌شود و مختص یک جای خاص نیست. افخم ادامه می‌دهد مواردی مانند به روز نبودن تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی مبتنی بر تکنولوژی روز، ارایه آموزش بدون تحقیق و آینده پژوهی، آموزش‌های مهارتی موازی توسط دستگاه‌های غیر متولی، فاصله گرفتن آموزش از نیاز بازار کار و بی انگیزگی در کارکنان به خصوص مربیان به دلیل حقوق و دستمزد پایین از جمله موانع موجود در رسیدن به اهداف توسعه در مهارت آموزی است.

• رییس اداره آموزش اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای فارس در ادامه تاکید می‌کند برای افزایش اثر بخشی آموزش‌های مهارتی راهی جز جایگزین شدن مدیریت نظام آموزش مدرن به جای نظام آموزش سنتی نیست. از طرفی آموزش‌هایی که ارایه می‌شود باید با پشتوانه تحقیق و آینده پژوهی و مبتنی بر نیاز بازار کار و با رویکرد تقاضا محوری به جای عرضه محوری باشد.

به گفته او دستگاه‌های غیر متولی نیز باید از ارایه آموزش‌های مهارتی موازی پرهیز کنند.
مهدی افخم همچنین بر تعریف حقوق و دستمزد مناسب و متناسب، با هدفِ ایجاد انگیزه بیشتر در کارکنان به خصوص مربیان تاکید می‌کند.
خانم نوری زاده کارآفرین مهارت دیده مرکز فنی و حرفه‌ای شیراز نیز به مشکلات بعد از مهارت آموزی اشاره می‌کند و می‌گوید افراد به امید یافتن شغل مناسب وارد دوره‌های آموزشی مراکز فنی و حرفه‌ای می‌شوند، ولی با موانع و مشکلاتی مانند گرفتن وام از روی مدرک و گرفتن مجوز کار و گران بودن هزینه‌ها و بالاتر از همه نبود بازار فروش بعد از تولید دست و پنجه نرم می‌کنند. مشکلی که البته او آن‌ها را تا حدی رفع کرده است.
مدیر عامل زرین نهال فارس گستر، با ایجاد یک موسسه آموزشی و استفاده از تجربه استادان مجرب به افرادی که زیر نظر موسسه آموزش ببینند و مشغول به کار شوند خدمات مختلف ارایه می‌دهد.
این خدمات شامل در اختیار قرار دادن مواد اولیه، خرید تضمینی محصول تولیدی، مشاوره لازم از زمان شروع کار تا پایان کار و معرفی کارآفرینان موفق به افراد جویای کار و استفاده از تجربه آن‌ها برای انتخاب شغل مناسب است.
نیروی انسانی ماهر زیربنای توسعه
خانم نوری زاده کار آموز دیروز، که امروز خود به کارآفرینی ماهر تبدیل شده و  زمینه اشتغال زایی ده‌ها نفر را به وجود آورده، بر اساس تجربه هایی که کسب کرده می گوید از شاخص‌های پیشرفت و توسعه یک کشور ، تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد است. این کارآفرین معتقد است دانش محوریِ صرف قادر به رونق تولید نیست و افراد نیازمند فراگیری مهارت‌ها هستند. به باور او هر کشوری که بتواند هم زمان با رشد و توسعه، نیروی مورد نیاز خود را نیز تأمین کند، موفقیت بیشتری کسب خواهد کرد.

از طرفی به اعتقاد کارشناسان اقتصادی از آن جا که آموزش نیروی انسانی به منظور توسعه سرمایه انسانی کارآمد و تأثیرگذار بر توسعه از وظایف مهم نظام آموزشی فنی و حرفه‌ای است؛ نباید از این فرصت طلایی برای مهارت آموزی غفلت کرد، زیرا بدون پشتوانه مهارتی زمینه پیشرفت و رشد برای جامعه فراهم نمی‌شود. برای تحقق این هدف نهادینه کردن فرهنگ مهارت آموزی به عنوان ابزار اصلی و کلیدی برای اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال و اقتصاد مقاومتی ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا تربیت نیروی انسانی توانمند در تخصص‌های مورد نیاز جامعه، علاوه بر مهارت آموزی و ایجاد اشتغال، توان تولید داخلی را افزایش می‌دهد و شکوفایی استعداد‌ها را به همراه دارد.