همدان جزو 5 استان اول در پرورش شترمرغ

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، ایجاد تنوع در محصولات غذایی را می توان از مهم ترین راههای عینیت بخشیدن به اقتصاد مقاومتی دانست.این موضوع بویژه در دوران کنونی با تشدید تحریم ها حایز اهمیت فراوان است.نیاز به گوشت اعم از گوشت سفید و قرمز از احتیاجات امروز جامعه و از نیازهای ضروری مردم است. در کنار پرورش و تولید گاو و گوسفند و مرغ و ماهی ، پرورش شترمرغ با توجه به مزایای فراوانی که دارد می تواند جایگزین مناسب و به صرفه ای برای سرمایه گذاران و مسئولان باشد.

 

مزایای پرورش شترمرغ
پرورش شترمرغ، صنعتی پرسود با اشتغال‌زایی بالاست. شترمرغ پرنده‌ای با ارزش که گوشتش برای دیابتی‌ها کاربرد دارد و تخم و چرمش در صنایع دستی کاربردی است.
آقای رضایی، کارشناس دامپزشکی با اشاره به مزایای پرورش شترمرغ می گوید:" این حیوان 45 درصد صرفه اقتصادی دارد و از همه اجزای این پرنده همچون گوشت، پوست، پر ، استخوان و تخم ان استفاده می شود".
سرپرست مدیریت طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، پرورش شترمرغ را نسبت به سایر طیور، راحت‌تر دانسته و می‌ گوید:" برای این کار، سرمایه کمتری نسبت به پرورش مرغ نیاز است و کمتر هم دچار بیماری می‌شود.آقای قره گوزلو می افزاید:" شترمرغ تا 50 سال عمر اقتصادی داشته و ارزش غذایی گوشت آن هم با کلسترول پایین‌تر از گوشت گاو و آهن و مس بالا قابل توجه است . در عین حال این پرنده برای استفاده ضایعات کشاورزی و پاکسازی محیط زیست هم ارزشمند بوده و موجودی همه‌چیز خوار است.
آقای نظرپور، کارشناس امور دامی و طیور با اشاره به اینکه شتر مرغ از پرندگانی است که سازگاری بسیاری بالایی دارد و در مناطق مختلف قابلیت پرورش دارد می گوید :"شتر مرغ بزرگترین پرنده ای است که پرورش آن در دنیا رو به افزایش است زیرا سودآوری شتر مرغ چهار برابر گاو است و تا 40 سال بارور است در حالی که گاو اینطور نیست".

 

وی از دیگر مزایای پرورش شترمرغ را مقاومت بالای آن در برابر بیماریها و فقر غذایی می داند و می افزاید :" تاکنون هیچگونه بیماری مشترک بین انسان و شترمرغ شناخته نشده است و گوشت شتر مرغ مطابق ذائقه مصرف کنندگان گوشت قرمز است و در برابر فساد مقاوم است، از بیماریهای قلبی و عروقی نیز جلوگیری می کند". شترمرغ گرچه در دسته ماکیان و مرغ جای گرفته، اما گوشتی شبیه گوشت گاو دارد و ارزش غذایی آن بسیار بالاست تا جایی که چربی آن 66 درصد کمتر از گوشت گاو و 50 درصد کمتر از مرغ است.گوشت این پرنده با طبیعت گرم و خشک برای افراد مبتلا به دردهای مفصلی و مشکلات عصبی ناشی از طبع سرد مفید است، اما باوجود خواص فروان هنوز آن چنان که باید مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

یک ملایری اولین وارد کننده شترمرغ به کشور
آقای ابراهیمی را می توان نخستین وارد کننده شترمرغ به کشور دانست. غلامعلی ابراهیمی، متولد روستای «کمربنه» از بخش سامن ملایر و ساکن تهران است.او در این زمینه می گوید:" سال 77 از پسرم که در آفریقای جنوبی بود خواستم که تعدادی شترمرغ با خود به ایران بیاورد و او هم تعداد 7 قطعه شتر مرغ به ایران آورد و جزو نخستین پرورش دهندگان شترمرغ در کشور بودیم".

 

اگرچه آقای ابراهیمی جزو اولین پرورش دهندگان شترمرغ در کشور است اما این روزها خیلی حال و روز خوبی ندارد و حدود 8 سالی است که مرکز پرورش شترمرغ او تعطیل است.

فعالیت 14 واحد پرورش شتر مرغ در استان
در حال حاضر 14 واحد پرورش شترمرغ در استان مجوز فعالیت دریافت کرده اند که از این تعداد دو واحد غیر فعال است.آقای قراگوزلو، سرپرست معاونت دام و طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه این واحدها در سال 255 تن گوشت تولید می کنند می گوید :" در سال همچنین 12 هزار و 600 جوجه شترمرغ نیز در این واحدها تولید می شود". در حال حاضر در این واحدها 50 نفر به صورت مستقیم مشغول فعالیتند که با راه اندازی صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات این رقم می تواند به چندین برابر افزایش یابد.

 

گلایه های پرورش دهندگان شترمرغ
پرورش هندگان شترمرغ در کار خود با برخی مشکلات هم مواجه اند که بخشی به خود آنها برمی گردد و بخشی هم نیازمند حمایت دولت می باشند. نخستین پرورش دهنده شترمرغ در ایران که به گفته خود، هزینه بسیاری برای ساخت واحد تولیدی انجام داده می گوید:"به علت مشکلات متعدد چون نبود حمایت‌های دولتی، نبود صنایع تبدیلی و جانیفتادن این صنعت پس از چند سال دچار مشکل شدم و نبود افراد معتمد برای اداره واحد هم بر مشکلاتم افزود".

آقای ابراهیمی با گلایه از برخی پرورش دهندگان شترمرغ می افزاید:" متاسفانه در دوره فعالیت واحد پرورش شترمرغ برای ثبت این برند به نام استان همدان، حمایتی از من نشد و اکنون خیلی‌ها مدعی این کار هستند در‌حالی‌که بسیاری از پرورش دهندگان شترمرغ در استان، روش کار را از من یادگرفته و جوجه را از خودم خریداری می‌کردند".

مشکل تامین نهاده های دامی
یکی از مشکلاتی که شترمرع داران در استان با آن مواجه اند مشکل کمبود نهاده های دامی است. این مشکل نه فقط برای مراکز پرورش شترمرغ بلکه برای سایر نهادهای تولیدی همچون مرغداران نیز وجود دارد. تحریم ها و بالا رفتن نرخ ارز و مشکلاتی که در واردات این محصولات و نهاده ها ایجاد شده و بالا رفتن هر روزه قیمت آنها و جولان دلالان در نبود نظارت های مستمر و موثر در حال
حاضر به یکی از مشکلات جدی مصرف کنندگان این نهاده ها تبدیل شده است. یکی از کارگرانی که در یکی از واحدهای پرورش شترمرغ مشغول کار است در مورد تغذیه این شترمرغ ها می گوید:" هر روز 3 تا 4 وعده غذا به شترمرغ ها می دهیم و برای پروار شدن جوجه ها این کار را تا 8 ماه ادامه می دهیم". با این میزان مصرف در این واحدها، کمبود نهاده های دامی در این واحدها مشهود است.کمبود این نهاده ها برخی از این واحدها را تا مرز تعطیلی پیش برده است.آقای ابراهیمی نخستین پرورش دهنده شترمرغ کشور در ملایر یکی از مهم ترین علل تعطیلی واحد خود را تامین نشدن نهاده های دامی می داند.آقای مرادی یکی دیگر از پرورش دهندگان شترمرغ هم با اشاره به کمبود نهاده های دامی می گوید :" از اسفند ماه سفارش نهاده دامی سویا و ذرت داده ایم که بعد از شش ماه چند روزی است که به دست ما رسیده است". آقای قره گوزلو، سرپرست مدیریت طیور جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه نهاده های دامی در اختیار این مراکز قرار می دهیم می گوید:" به علت تحریم ها بیش از این نمی توانیم در اختیار آنها قرار دهیم و این میزان که در اختیار آنها قرار می گیرد نیز احتیاجات آنها را برآورده نمی کند".

کمبود سرمایه در گردش
یکی دیگر از مشکلات پرورش دهندگان شترمرغ نداشتن سرمایه در گردش است. با داشتن سرمایه در گردش پرورش دهندگان شترمرغ می توانند نسبت به تهیه مواد مورد نیاز خود در مواقع ضروری اقدام و کمبودها را برای انجام تعدات خود جبران کنند.آقای عزیزی یکی از این پرورش دهندگان شترمرغ با اشاره به کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش می گوید:"به علت نداشتند نقدینگی و ناتوانی در تامین مواد اولیه مجبور می شویم شترمرغ های خود را زودتر از موعد مقرر و با قیمت کم بفروشیم که در این صورت سود واقعی نصیب دلالان و سودجویان می شود".

 

در این زمینه هم با آقای آقای قره گوزلو، سرپرست مدیریت طیور جهاد کشاورزی استان گفتگو کردیم . او با بیان اینکه به هر مرکز پرورش شترمرغ قرار است 60 میلیون تومان وام قرض الحسنه داده شود می گوید:" البته این امر منوط به ایجاد تشکل پرورش دهندگان شترمرغ است که متاسفانه تاکنون ایجاد نشده است".
این مقام مسئول در عین حال می افزاید:" در حال حاضر وام 18 درصد به متقاضیان داده می شود و روال کار این است که این افراد را ما به بانک کشاورزی برای دریافت وام معرفی می کنیم". او می گوید سود این وام برای مناطق محروم 3 درصد کمتر از بقیه جاهاست.

نبود کشتارگاه تخصصی شترمرغ
از مشکلات دیگر این واحدها نداشتن کشتارگاه تخصصی برای شترمرغ هاست.انها معتقدند که با توجه به اینکه شترمرغ از نظر ماهیت و نوع و اندازه با سایر پرندگان و حیوانات متفاوت است نیاز است تا کشتار این حیوان در یک مکان تخصصی صورت بگیرد.آقای مرادی پرورش دهنده شترمرغ می گوید :" به علت نداشتن کشتارگاه تخصصی ، کشتار این حیوان در کشتارگاههای گوسفند انجام می شود که تناسبی با این حیوان ندارد". او می افزاید:" مجبوریم این حیوان را شبانه به کشتارگاه ببریم و یا به شهرهای دیگر منتقل کنیم که خیلی به صرفه نیست".
در مورد نداشتن کشتارگاه تخصصی موضوع را از آقای قراگوزلو، سرپرست مدیریت طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در میان گذاشتیم.او در این زمینه گفت:" با توجه به اینکگه تعداد واحدهای پرورش شترمرغ در استان کم است این تعداد خوراک لازم را برای کشتارگاه فراهم نمی کند و ساخت چنین کشتارگاهی برای سرمایه کذار مقرون به صرفه تیست که البته در صورت داشتن توجیه اقتصادی برای سرمایه گذار ما هم می توانیم زمینه ایجاد چنین کشتارگاهی را فراهم کنیم".

نداشتن فرآوری محصولات جانبی شترمرغ
اما به نظر می رسد مهمک ترین مشکلی که صنعت پرورش شترمرغ در استان همدان با آن روبروست فرآوری محصولات جانبی شترمرغ است. متاسفانه در حال حاضر بجز گوشت و تخم این حیوان استفاده دیگری از ان نمی شود در حالی که به گفته کارشناسان همه اجزای شترمرغ قابل استفاده است.

 

درحالی‌که با بهره‌گیری از ذوق و هنر می‌توان از بخش‌های مختلف این پرنده استفاده کرده و چرم آن قابلیت فراوانی برای استفاده دارد. تخم، ناخن و پر این پرنده هم با اندکی هنرنمایی، قابلیت تبدیل شدن به وسایل تزئینی را داشته و در برخی استان‌ها چون اصفهان این کار انجام می‌شود.یکی از کارگرانی که در کار پرورش شترمرغ است می گوید:" تقریبا محصولات جانبی این حیوان دور ریخته می شود ". یکی دیگر از کارگران می گوید:" چرم شترمرغ نسبت به چرم گاو 8 برابر محکم تر و شش برابر ظریف تر از چرم گاو است که ما به علت نداشتن امکانات فرآوری آنرا دور می ریزیم". آقای مرادی از پرورش دهندگان شترمرغ می گوید:" هر پرنده نزدیک به 80 کیلو وزن دارد که یک سوم آن به عنوان گوشت مصرف می‌شود. اما در همدان، کشتارگاه مخصوص این پرنده وجود ندارد درحالی‌که اگر باشد می‌توان گوشت تولیدی را با بسته‌بندی مناسب به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور صادر کرد.

 

وی با گلایه از نبود صنایع تبدیلی متناسب در کنار واحدهای پرورش شترمرغ می افزاید:" برخی پوکه تخم‌ها را برای اصفهان می‌خرند و پوست پرنده هم که چرم با ارزشی دارد یا دورریخته شده یا از استان خارج می‌شود".

ضرورت تشکیل اتحادیه
یکی از ضروریات هر کاری داشتن یک تشکل واحد برای سامان دادن به تولیدات و پیگیری مطالبات آن قشر یا صنف خاص است. پراکندگی و فعالیت واحدها به صورت جدا جدا نه تنها کاری از پیش نمی برد بلکه گاهی از بین برنده اقدامات مثبت هم می شود. در بحث پرورش شترمرغ هم به نظر می رسد در استان ایجاد یک تشکل واحد و منسجم لازم و ضروری است که متاسفانه تاکنون اتفاق نیافتاده است.آقای مرادی از پرورش دهندگان شترمرغ با بیان مشکلات خود برای تأمین نهاده‌های لازم می گوید:" نبود تعاونی مستقل برای شترمرغداران از مهم‌ترین ددغه‌های ما است و اگر تشکیل شود هم به تولید نظم داده و هم می‌توان صنایع تبدیلی را ایجاد کرد".
سرپرست مدیریت طیور سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این‌باره از آمادگی جهاد کشاورزی برای تشکیل تعاونی شترمرغداران خبر داده و می گوید:"جلساتی با تولیدکنندگان گذاشته و از مزایای این کار گفتیم، اما خودشان همتی ندارند.
آقای قره گوزلو می افزاید:" در حال حاضر، تولیدکنندگان شترمرغ زیر نظر اتحادیه مرغداران فعالیت کرده و نهاده‌های موردنظرشان را تأمین می‌کنند و اگر خودشان پیگیر باشند؛ تعاونی مستقل را برای آن‌ها تشکیل می‌دهیم".
وی ادامه می دهد:"با تشکیل تعاونی، ضمن برگزاری دوره‌های آموزش برای علاقه‌مندان به‌پرورش شترمرغ، کارگاه‌های آموزشی برای هنرجویان را برگزار کرده و برای کشتار و بسته‌بندی بهتر هم به تولیدکنندگان کمک می‌کنیم.

یک خبر خوب برای متقاضیان پرورش شترمرغ
از سالهای گذشته یکی از مشکلاتی که متقاضیان ایجاد مزرعه شترمرغ در استان با ان مواجه بوده اند بحث مجوز راه اندازی این مراکز بوده است و همواره نسبت به این موضوع گله مند بوده اند.در گفتگویی که با سرپرست مدیریت طیور جهاد کشاورزی داشتیم قرار شد که در صدور مجوز به متقاضیان تسریع شود. آقای قره گولو در این زمینه به ما گفت:" قرار بر این شده که تا پایان مهرماه درخواست همه متقاضیان ایجاد مزرعه شترمرغ جمع آوری شده و سپس در کوتاه ترین زمان مجوز فعالیت برای آنها صادر شود و این مدت ممکن است چند روز و حتی یک روزه باشد".

کلام آخر
کمبود اشتغال یکی از مهم ترین مشکلاتی است که جامعه ما را دچار مشکلات زیادی کرده است.ایجاد و توسعه واحدهای پرورش شترمرغ و حمایت از این وحدها و ارائه تسهیلات مناسب با سود کم و راهنمایی و آموزش علاقمندان به پرورش شترمرغ می تواند تا حدودی گوشه ای از مشکل اشتغال را حل کند. پس از راه اندازی این واحدها نوبت به فرآوری محصولات جانبی این پرنده پرسود می رسد. ایجاد واحدهای تکمیلی در کنار این مراکز می تواند میزان اشتغال را تا چند برابر افزایش دهد.در کنار همه اینها باید به این نکته هم اشاره کرد که با تولید یک ماده غذایی مفید و مغذی هم تنوع در گوشت تولیدی در کنار سایر گوشت ها ایجاد می شود و هم به کنترل بازار گوشت و سلامت غذایی مردم کمک می کند .