بونسای و انواع آن

به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما؛​ در طبیعت بیان ژن‌ها در یک شرایط محیطی خاص، فتوتیپ خاصی را در موجودات زنده باعث می‌شود. پس از بیان کامل پتانسیل ژنتیکی، برای ایجاد فتوتیپ، فراهم کردن شرایط محیطی بهینه لازم است. به عبارت دیگر با تغییر محیطی که موجود در آن نمو می‌یابد می‌توان فتوتیپ را تا حدودی تغییر داد. در فضای سبز تمایل بر این است که گیاهان سریع مستقر شده و با رشد زیاد خود در کوتاه مدت به اندازه نهایی برسند، اما زمانی که گیاهان درون خانه پرورش داده می‌شوند، مطلوب است که تغذیه گیاهان به گونه‌ای باشد که تا حد امکان رشد و نمو کندی داشته باشند. یک نمونه رایج در استفاده از این جنبه گیاهان کند رشد، در هنر ژاپنی‌ها وجود دارد که بنسای نامیده می‌شود.

بنسای از دو کلمه Bon به معنی سینی و Sai به معنی درخت مشتق شده است و بنسای عبارت از هنر پرورش و تربیت گیاهان (درختان، درختچه‌ها و پیچ‌ها) به صورت مینیاتور به گونه‌ای است که شکل طبیعی خود را در این اندازه حفظ نماید. در حقیقت بنسای یک روش پرورش گیاهان پاکوتاه است. پاکوتاهی با هرس و پرورش گیاهان در ظرف‌های کم‌عمق حاصل می‌شود.



اصول پرورش بنسای
برای موفقیت در تولید گیاه بنسای، چهار اصل کلی شامل انتخاب گیاه، طراحی، هرس و تربیت و نیز مدیریت باید درک و در نظر گرفته شود.


انتخاب گیاه
مخروطیان

مخروطیان گیاهانی مقاوم و متحمل به هرس و دیگر دست‌کاری‌های رایج برای ایجاد بنسای هستند و یک فرد تازه کار بهتر است از این گیاهان برای ایجاد بونسای استفاده کند. مخروطیان در طی مدت کوتاهی (به طور معمول چند سال) آماده می‌شوند. ویژگی مطلوب دیگر آن‌ها این است که اغلب همیشه سبز بوده و بنابراین در تمام طول سال جذاب هستند. برخی انواع مخروطیان که برای ایجاد بونسای هستند در جدول آمده است:

مخروطیان گزینش شده برای بنسای

گیاه                                                        نام علمی

Cedar	Cedrus spp.
Silver fir	Albies alba
Japanese cedar	Cryptomeria japonica
Chinese huniper	Juniperus chinensis
Japanese white pine	Pinus parviflora
Japanese black pine	Pinus thubergii
Spruce	Picea spp.
Yew	Taxus baccata
Larch	Larix spp.
False cypress	Chamaecyparis spp.

درختان خزان‌دار

گیاهان خزان‌دار برگ‌های خود را در فصل پاییز پس از نمایش رنگ پاییزه برگساره، از دست می‌دهند. در طول دوره خفتگی، زمانی که تمام برگ‌ها ریختند، فرصت خوبی برای هرس و شکل‌دهی دوباره آن‌ها فراهم می‌شود و رشد قوی در بهار دوباره شروع می‌شود. از این رو بنسای خزان‌دار نیاز به هرس منظم برای کوچک نگه‌داشتن برگ‌ها دارد. گونه‌های با منشاء شرقی به علت اینکه اندازه برگ آن‌ها به طور طبیعی کوچک است مناسب می‌باشند. جدول زیر تعدادی از درختان خزان‌دار سازگار با پرورش بنسای را نشان می‌دهند.

تعدادی از درختان خزان‌دار سازگار با پرورش بنسای

گیاه                                                  نام علمی

Trident maple	Acer trifidum
Japanese maple	Acer palmatum
Chinese elm	Ulmus pervifolia
Hornbeam	Carpinus laxiflora
Crab apple	Mallus floribundo
Black birch	Betula nigra
Beech	Fagus crenata
Gray-Bark elm	Zdkova serrato

درختچه‌های زینتی
اغلب از مخروطیان برای ایجاد بنسای استفاده می‌شود، اما درختچه‌های زینتی که میوه‌ها و گل‌های کوچک می‌دهند نیز می‌توانند بنسای خوبی ایجاد کنند. ظاهر زیبای گل‌ها و میوه‌های آن‌ها از مواردی است که باید در نظر گرفته شود. برخی درختچه‌های زینتی که برای استفاده در ایجاد بنسای مناسب هستند، در جدول زیر آمده است:

درختچه‌های زینتی مناسب برای ایجاد بنسای

گیاه                                         نام علمی

Azalea	Azalea spp.
Rhododendron	Rhododendron spp.
Rock cotoneaster	Cotoneaster horizontalis
Crab apple	Mallus spp.
Japanese apricot	Prunus mume
Almond	Prunus amygdalus
Apanese cherry	Prunus serrulata
Visteria	Wisteria spp.
Vinter jasmine	Jasminum nudiflorum
Japanese camellia	Camellia japonica

طراحي:
از آنجا که بنسای یک فرم هنری است، جذابیت در محصول نهایی در اولویت قرار دارد. طول عمر نیز یکی از جنبه‌های مهم بنسای است؛ بنابراین طرح باید به گونه‌ای باشد که گیاهانی که با ظاهر مسن، خشن و هوازده ایجاد کند؛ بنابراین برخی طرح‌ها همانند طرح Fukinagashi و طرح تنه دو شاخه Nejikan، در مقابل فشار نیرو‌های طبیعی همانند باد، گیاهان را حفظ می‌کنند. طرح‌ها ممکن است شامل یک درخت با یک تنه منفرد، یک درخت با چند تنه یا گروهی از درختان باشند. طرح‌های گروهی شرایط را برای ایجاد یک فضای سبز مینیاتور فراهم می‌کنند. برخی طرح‌ها، با شاخه‌های واژگون که از لبه ظرف آویزان شده‌اند بسیار جذاب هستند.


طرح فوکیناگاشی


ساقه S یا نجیکان


بونسای آبشاری

بونسای جنگلی ممرز



تربیت و هرس
هرس در کنترل اندازه گیاه در پرورش بنسای اهمیت دارد. ریشه‌ها و شاخساره‌ها به طور شدید هرس می‌شوند تا شکل و اندازه مورد نظر بدست آید و نیز سرعت نمو گیاه کنترل نمود. اغلب در زمان تربیت برای اینکه گیاه را وادار کنیم به شکل طراحی شده درآید، لازم است از سیم و مفتول استفاده کنیم.

هرس ساقه

هرس ریشه


مدیریت
پس از استقرار بنسای، برای نگهداری ریشه‌ها و حفظ شکل بنسای، هرس باید به صورت دوره‌ای انجام شود. گیاه باید آبیاری و کوددهی شده و در تمام مدت در شرایط محیطی مناسب قرار گیرد.