خاص‌ترین درخت‌های ایران
درختان، این بلند قامتان سبز، گذشته از زیبایی وصف‌نشدنی که به مناظر طبیعی می‌دهند از مهم‌ترین ذخایر ژنتیکی گیاهی به شمار می‌روند.
به گزارش گروه وب گردی
خبرگزاری صدا و سیما؛ درختان می‌توانند عمری چند هزار ساله داشته باشند و بسته به شرایط محیطی‌شان، قرن‌های متمادی عمر کنند.
در ایران، قدیمی‌ترین درختان، سرو و چنار هستند که همیشه توجه گردشگران داخلی و خارجی و علاقه‌مندان به طبیعت را به خود جلب کرده‌اند و از عوامل مهم برای رونق دادن به صنعت اکوتوریسم کشورند.
نگاهی داریم به کهن‌سال‌ترین و مشهورترین درختان ایران که عمر هزار و حتی بالای هزار سال دارند. البته منابع موثقی درباره درختان کهن‌سال ایران وجود ندارد و درباره قدمت آن‌ها هم نظرات متفاوتی ارائه شده است. تاریخچه شناسایی درختان کهن‌سال در ایران، قدمت زیادی ندارد و شاید ۲۰ یا ۳۰ سال است که به این حوزه توجه شده است. حدود ۲۰۰۰ درخت کهن‌سال تاکنون در ایران شناسایی شده است که از این تعداد، هزار درخت عمری بین ۳۰۰ تا ۳۰۰۰ سال دارند.
درختان کهن‌سال می‌توانند به مطالعات تاریخ‌نگاری و اکولوژی کشور کمک کنند، چون می‌توان از روی دوایر درختان به تعداد سال‌های عمر آن‌ها پی برد و اطلاعاتی کسب کرد.
درختی که مارکوپولو از آن بازدید کرده است
سرو کهن‌سال شهرستان مهریز به سرو ابر کوه مشهور است که برخی آن را کهن‌سال‌ترین موجود زنده دنیا می‌دانند. دانشمند روس الکساندروف، عمر این سرو را بیش از ۴۵۰۰ سال می‌داند، ولی پس از آن دانشمندان بازدیدکننده از ژاپن و روسیه عمر درخت را تا ۷۰۰۰ سال تخمین زده‌اند. این سرو کهن‌سال نهمین اثر طبیعی ثبت‌شده کشور در میانه محله تاریخی منگاباد در بافت قدیم و در جوار جاده ترانزیت تهران به بندرعباس قرار گرفته است. این موجود زنده دارای ارتفاعی بیش از ۳۰ متر و قطر ۷ متر است که به گفته اهالی محل به علت توفان شدید بخش زیادی از آن شکسته است.
بنا بر عقیده بعضی از ساکنان، این درخت توسط زرتشت کاشته شده و از همین‌رو این سرو با نام «سرو زرتشت» هم شناخته می‌شود. سرو چندهزارساله یزد و منطقه اطراف آن به‌دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم و همچنین مسیر زیارتی مشهد، مورد تکریم است و امروزه هم برخی مراسم مذهبی در گرد این درخت برگزار می‌شود.
مارکوپولو، جهانگرد و تاجر ونیزی، در کتاب خود به سرو ابرکوه اشاره کرده است. اوج شکوه این سرو پای در خاک را می‌توان در اواسط فصل بهار به تماشا نشست که پس از گذر این همه سال، هنوز بارور و سرسبز است. سرو منگاباد هم دومین سرو کهن‌سال استان یزد واقع در شهرستان مهریز است.
محلی برای گردهمایی
کهن‌سال‌ترین درخت استان سمنان با ۲۵۰۰ سال قدمت و ۱۲ متر ارتفاع و بیش از ۲ متر قطر در شهر دیباج از توابع بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد. این درخت که ارس نام دارد از گذشته تاکنون به عنوان محلی برای گردهمایی افراد بومی منطقه برای پختن آش نذری و ... بوده است. درخت گردوی کمان‌رستم با عمری ۱۳۰۰ ساله، دومین درخت کهن‌سال این استان است. از دیگر درختان سن‌بالای سمنانی می‌توان به چنار سوخته واقع در شاهرود، چنار کهن‌سال امامزاده یحیی در شهمیرزاد و ... اشاره کرد.
درخت آرامش‌بخش
سرو هرزویل با ارتفاع حدود ۳۰ متر و قطری نزدیک به ۴ متر هم‌اکنون یکی از سه اثر طبیعی استان گیلان است و در روستای هرزویل شهرستان رودبار هنوز در حال نفس‌کشیدن است. این درخت برای مردم آن منطقه از ارزش و محبوبیت ویژه‌ای برخوردار بوده و گفته شده است که دیدنش باعث آرامش می‌شود. ارزش این سرو به قدری زیاد است که ناصرخسرو قبادیانی از آن در سفرنامه خود یاد کرده است. قدمت سرو هرزویل بین هزار تا ۳۰۰۰ سال تخمین زده شده است. درخت «کنگُول باسکِم» در ارتفاعات شهرستان شفت معروف به درخت رحمت با قدمت ۱۷۰۰ سال از دیگر درختان کهن‌سال این استان است.
درختی دارای ۳ تنه
کهن‌سال‌ترین درخت ارس با قدمتی بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ سال در منطقه سرانی در نوار مرزی شهرستان شیروان با ترکمنستان قرار دارد. این درخت دارای یک تنه کشیده و تنومند است که از ارتفاع حدود ۳ متری دارای سه تنه شده و به اطراف گسترده شده است. همچنین ارس درتوم در این استان هزار ساله است و سن ارس‌گرمه به ۱۲۰۰ و ارس استرخی به ۲۰۰۰ سال می‌رسد. می‌توان به درختان کهن‌سال گردو و چنار سوخته شهرستان اسفراین، چنار کتلی جاجرم، درخت صنوبر نظرعلی شهرستان شیروان و ... هم در استان خراسان شمالی اشاره کرد.
شاخص‌ترین سرو خمره‌ای کشور
درخت سرو فورگ جزء شاخص‌ترین و قدیمی‌ترین سرو‌های خمره‌ای کشور است که قطر آن ۱۹۱ سانتی‌متر بوده و سن آن حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ سال تخمین زده می‌شود. روستای فورگ یکی از توابع شهرستان درمیان در استان خراسان جنوبی است که در فاصله ۱۲ کیلومتری جنوب شهر اسدیه (مرکز شهرستان) قرار گرفته است. جالب است بدانید بیش از ۱۰۰ درخت بالای هزار سال در استان خراسان‌جنوبی وجود دارد و مردم این استان با وجود شرایط اقلیمی گرم و خشک به دلیل حرمتی که برای درختان قائل می‌شوند، تاکنون این درختان را حفظ کرده‌اند. درخت بنه بیرجند، درختان بنه خوسف، سرو روستای گسک، درخت بنه رچ و سرو خرو در شهرستان طبس و ... جزء درختان کهن‌سال این استان هستند.
درختی با ۲۰ فرزند!
درخت چنار نطنز با قطری حدود ۵ متر، بین ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. مقابل مسجد جامع نطنز، همچنان پا برجاست و ریشه در خاک دارد. این درخت کهن‌سال اکنون تبدیل به بیش از ۲۰ درخت چنار شده و در واقع درخت‌های فعلی، پاجوش‌های درخت اصلی بوده است. چنار بازار، چنار رهن، چنار روستای برزرود و چنار روستای طار، پنج چناری هستند که به علت قدمت بالا و زنده‌بودن در استان اصفهان به ثبت ملی رسیده‌اند.
آسمان‌خراشی وسط جنگل
سرو کلانی نام درخت کهن‌سالی است که در روستای کلانی در ۲۸ کیلومتری شرق کازرون از توابع استان فارس و در جنگل دشت برم واقع شده است. ارتفاع سرو کلانی حدود ۵۵ متر است که به قول امروزی‌ها، شبیه یک آسمان‌خراش در وسط جنگل است! قدمت این سرو را برخی از منابع ۵۰۰، برخی ۷۰۰ و برخی هم بیش از هزار سال تخمین زده‌اند. درختان سرو رستاق (با قدمتی نزدیک به یک قرن) و درخت کهن‌سال چنار برف‌دان هم از دیگر درختان کهن‌سال این استان هستند که ثبت ملی شده‌اند.
با قدمت و اصیل در وسط میدان
درختی کهن‌سال در شهر خامنه واقع در استان آذربایجان شرقی قرار دارد که قطر آن به ۵ متر و ۳۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن به ۱۰ متر می‌رسد. عمر آن را هم ۱۷۰۰ سال تخمین زده‌اند. همچنین چنار ۱۲۰۰ ساله اسکو هم از کهن‌سال‌ترین درختان استان آذربایجان‌شرقی است. این درخت در میانه یکی از خیابان‌های شهر قرار گرفته و میدان این قسمت از شهر به سبب اهمیت وجود این درخت کهن‌سال به «سبزه‌میدان» معروف شده است. درخت چنار آذرشهر، چنار زاویه و ... از دیگر درختان با قدمت این استان هستند.
درختی که مردم به آن قسم می‌خورند
درخت چنار شهرستان تویسرکان در استان همدان با قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال در حیاط یک مسجد و محله‌ای به نام باغوار قرار دارد. ارتفاع آن از سطح زمین ۲۵ متر و قطر آن ۱۵ متر است. در گذشته مردم تویسرکان، برای این درخت که نشانه‌ای از عظمت خداوند محسوب می‌شود، احترام قائل بودند و حتی به عنوان پیر مسجد باغوار به آن قسم یاد می‌کردند. به همین دلیل نگهداری از این درخت برای مردم این منطقه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و هست. درخت گردوی ترخین‌آباد واقع در شهرستان اسدآباد، چنار‌های پیر کمربسته در شهرستان تویسرکان، درخت توت کهن‌سال دهستان هگمتانه، درخت توت امامزاده محسن در روستای وفرجین و ... از دیگر درختان کهن‌سال این استان هستند.
همنشین گنج و گوهر
سرو ۱۳۰۰ ساله گوهردشت تا سال ۱۳۶۵ سبز بوده، اما به مرور آثار خشکیدگی در آن نمایان شده است. در سال ۱۳۸۰ کارشناسان میراث فرهنگی این اثر ارزشمند را شناسایی کردند و از آن پس جزء آثار باستانی شهر کرج به شمار می‌آید. برخی‌ها می‌گویند در پای این سرو تاریخی، گنج و گوهر پیدا شده و دلیل نام‌گذاری گوهردشت هم همین است.
چشم‌نواز و در ارتفاع
درخت ارس تخته مایان ۸ متر ارتفاع دارد و با قدمت ۲۰۰۰ ساله در نزدیکی روستای مایان از توابع شهرستان طرقبه شاندیز در اطراف مشهد چشم‌انداز زیبایی در دامنه شمالی ارتفاعات بینالود دارد. سرو کهن‌سال مزار «سید قوام‌الدین نوق» و چنار کهن‌سال روستای کردیان شهرستان باخرز از دیگر موجودات زنده کهن‌سال استان خراسان رضوی هستند که هر ساله گردشگران برای تماشایشان به این خطه سفر می‌کنند.
بلوطی منحصربه‌فرد
در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بانه و در روستایی به نام بیان‌دره که از توابع بخش ننور این شهرستان است، درخت بلوطی وجود دارد که بنا به تایید کارشناسان و همچنین آزمایش‌های انجام‌شده قدمتی حدود ۱۵۰۰ سال دارد و ارتفاع ۱۳ متری و قطری حدود ۷ متر هم از دیگر مشخصات این درخت منحصر به فرد است. گردوی کهن‌سال ملکشان علیا در سنندج، توت شیخ رش در نایسر، گردوی کانی‌گشه، چنار سروآباد، گردوی گزه سوتیاو در دیواندره، زبان گنجشک پیرمحمد و ... از دیگر درختان قدیمی استان کردستان هستند.
آسیب‌دیده، ولی سرپا
درخت چنار کهن‌سال روستای داین با هزار و ۱۵۰ سال سن، از قدیمی‌ترین درختان استان مرکزی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. سازگاری با آب و هوای منطقه و وجود آب کافی از دلایل عمر طولانی این درخت محسوب می‌شود. درخت داین ۹ متر قطر و ۲۰ متر ارتفاع دارد و با وجود صدماتی که به آن وارد شده، تاج درخت هنوز گسترده و شاداب است. درخت چنار محلات، درخت توت امامزاده آستانه، درخت گردوی روستای دل‌آرام و ... از دیگر درختان تنومند و کهن‌سال استان مرکزی است.
خبرهای مرتبط