نان پخته از تنور خام

روستای گلابر زنجان؛اینجا دستان هنر آموخته اند تا بی منت نان سر سفره‌ها ببرند.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری صدا وسیمای مرکز زنجان ،خاک‌های مخصوص ومحلی را باهم مخلوط کرده و دو روز می خیسانیم سپس «قزیل» که همان موی بز است به آن اضافه کرده لگد می کنیم و بعد از یک روز تنور‌ها را با اندازه‌های مختلف آماده می‌کنیم، پس از این مرحله ماساژ با سنگ‌های مخصوص را انجام می‌دهیم.

این‌ها صحبت‌های بی بی نساء پیر ،خاک خورده و حامل میراث معنوی (نا ملموس) هنر تنور سازی روستای گلابر زنجان است.

اینجا حکایت گِل ورنج ودسترنج است

روستای به قدمت تاریخ با زنانی همچون بی بی نساء که خالق هنرند از خاک و آب

اینجا گل پا می‌خورد و پخته می‌شود و قوام آمدنش را فقط هنرمند می‌داند وبس ...

گلابر زنجان روستای پلکانی با چهل پله، مسجد تاریخی، سد گلابر، باغ‌ها و کوچه باغهایش و دستان پینه بسته بانوانی که دست ساخته هایشان بر دارایی‌ها و جذابیت گردشگری اش افزوده است.

قدم در کوچه هایش که می گذاری تنور‌های قد و نیم قدی را می بینی که هنر دست بانوان میان سال و مسنی است که نه تنها میراث مادرانشان را پاس داشته اند بلکه حاصل دسترنجشان لقمه نانیست حلال که روزی یک خانواده است.

ثبت بی بی نساء به عنوان حامل میراث معنوی (نا ملموس) در فهرست آثار ملی

بی بی نساء از قدیمی‌ترین‌های این هنر است می‌گوید:بیش از ۸۰ سال سن دارد واینکه از ۲۰ سالگی با گِل آشناست و خاک زندگی خورده است.

او ادامه می‌دهد: ازهمه روستا‌های اطراف استان زنجان، تهران وهمدان واستان‌های دیگر برای خرید کوزه‌ها ،ظروف و تنور‌ها به گلابر آمده اند.

به گفته بی بی نساء و کارشناسان؛ خاک این روستا کیفیت خوبی برای ساخت تنور و ظروف سفالی دارد.
کیفیت خاک و فوت کوزه گری زنان این روستا باعث شده تا تنورهایش سر از خانه باغ‌های خیلی از مناطق کشور در آورند.
حالا بی بی نساء اگرچه دستانش می‌لرزند ومو‌های سپیدش دعوت به گوشه نشینی می‌کنند، اما همت بلندش باعث شد تا سال گذشته به عنوان حامل میراث معنوی (نا ملموس) در فهرست آثار ملی ثبت شود.

ظهر است و همراهان بی بی نساء پشم‌های ریش ریش شده بز‌ها را برای دوام بیشتر گِل سرخ وسیاه مخلوط می‌کنند وبا قدم‌های قویشان پا می‌زنند تا قوام بیاید.
فاطمه دختر بی بی نساء ۵۵ سال سن دارد چادرش را دور گردنش پیچیده وچکمه‌های پلاستکیش را به پا کرده است.

فاطمه خانم می‌گوید:تنور‌ها به ابعاد مختلف برای کاربری‌های متفاوت ساخته می‌شود و اغلب مشتریان تنور‌های کوچکی سفارش می دهند که برای کباب زدن و پختن غذا و دم کردن چای مناسب است و درباغات استفاده می شود.

فاطمه خانم گره چادرش را بر دور گردن محکم‌تر می‌کند و با یک یا علی تکانی به تنور بزرگی که مقابل رویش است می‌دهد و می‌گوید: تلاش براین است هم میراث نیاکانمان را حفظ کینم و هم از دسترنج خود استفاده کنیم ومنت کسی بالای سرمان نباشد؛ و آن طرفتر داخل تنور‌هایی که رج به رج قدمت دارد بانویی گیس سفید با صورتی گلی انگشتانش را به روی صفحه تنور‌ها می‌کشد و باهنرمندی تمام سیقل می‌دهد.
تنور‌ها حکایت عطر نان برشته‌های دارند که اگر امثال بی بی نساء‌ها نباشند به تاریخ سپرده می‌شوند.

اینجا هنر دستان بانوان فقط به تنور بسنده نمی‌کند کوزه و کاسه ومنقل و ... و گلی که با هنر دست دختران این روستا انس می‌گیرد.
حوریه بانوی گیس سفید دیگر هم به جمع ما افزوده می‌شود می‌گوید: از در آمد همین تنور‌ها بچه‌های قد و نیم قدش را بزرگ کرده کارگاهش آن سر دیگر روستاست ما را دعوت به خوردن نانی می‌کند که تنورش هنر دستانش است و ثمره اش نان پر از عطر و بی منت‌ی که بر سفره می‌گذارد.

ظروف سفالی و تنور‌های دست ساختش را در حیاط کاه گلیش به دست آفتاب سپرده است تا مشتریان از میانه، کرجی، تهران وکردش ازراه برسند.

خریداری که اززنجان به روستا آمده می‌گوید: تنور‌های محلی برای پخت نان واقعا مناسب است وطعم نان را هم خوشمزه می‌کند وقابل مقایسه با نان تنور‌های گازی نیست.
تنور‌ها از ۱۵۰ هزارتومان تا بیشتر از یک میلیون و بقیه سفال‌های دست ساز بین ۱۵ تا ۸۰ هزارتومان خرید وفروش می‌شوند.
انگار اینجا دستان هنر اموخته اند تا بی منت نان سر سفره‌ها ببرند.

به قول سعدی علیه الرحمه "هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده وگر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است، هر جا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند".

مردمان این روستا نه تنها در تنور سازی بلکه در صنایع چوب از جمله ساخت قاشق چوبی وفرش هم حرفی برای گفتن دارند.

امینی، دهیار روستا می‌گوید: برای توسعه کارگاه‌ها تسهیلات با بهره ۴ درصدی دراختیار بانوان وفعالان قرارگرفته شده است واز هزارو ۵۰۰ نفری که فعال عرصه هستند اکنون ۱۰ نفربه صورت رسمی مشغول کارهستند وتنورمی سازند، درآمد کسب می‌کنند.

خانم عبدی کیا، رئیس میراث فرهنگی شهرستان ایجرود، در ارتباط با خاص بودن تنورسازی در روستای گلابر می‌گوید: منحصر بودن صنعت تنورسازی در این روستا به دلیل قدمت و هم چنین مقاومت بالای آن است و همین ویژگی باعث شد که این تنور‌ها با عمر ۱۵۰ سال به ثبت ملی برسند.
عبدی کیا می‌افزاید: تنور سازی در این روستا به روش فیتیله سازی، یعنی بدون استفاده از چرخ سفالگری انجام میشود و دوام و مقاومت تنور‌های ساخت این روستا از جمله ویژگی‌های است که مشتریان را حتی از راه‌های دور برای خرید تنور به این روستا می‌کشاند.

او می‌گوید:مصالح مختلف از جمله شاموت و ... که اینجا برای ساخت تنور استفاده می شود کاملا بومی و محلی بوده، و همچنین از خاک مرغوبی که در این روستا وجود دارد به خوبی در راستای این صنعت استفاده می شود.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان ایجرود می‌گوید: سال گذشته بی بی نساء پیر و خاک خورده این هنر تنها صنعتگری از استان بود که به عنوان حامل میراث معنوی (نا ملموس) در فهرست آثار ملی ثبت شود.

دانلود

فیلم اصلی

عبدی کیا همچنین می‌گوید: در راستای حمایت از این صنعتگران، سال گذشته تنورسازان گلابر نیز از تسهیلات کسب و کار‌های اسیب دیده ار کرونا بهره‌مند شدند.

رونق تولید در کالبد هنر

هننگام بازگشت است بوی برکت در فضای کوچه پس کوچه‌های روستا به برکت دستان پینه بسته بی بی نساء و دیگربانوان پیچیده
عطری که نوید روز‌های پر رونق تولید را به این روستای گردشگری می‌دهد. اما بدرستی که برای زنده ماندن هنر‌های غنی کشور فقط ثبت ملی کار ساز نیست بلکه حمایت و توجه می‌خواهد تا این یادگار دیرین برای آیندگان فقط خاطره نباشد.

نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام نان پخته از تنور خام