مصرف آنتی بیوتیک در مرغداریها؛ مضر یا مفید ؟

به گزارش واحد مرکزی خبر ، با توجه به ازدیاد جمعیت و نیازمردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام وطیور، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان دارد. دراین میان تغذیه دام وطیوربا مکملهای غذایی واستفاده ازآنتی بیوتیکها باعث کاهش مرگ ومیر، حفظ سرمایه، جلوگیری از بیماریها وحفظ سلامت دام و طیور می شود اما نکته مهم دراین میان، استفاده ازهرنوع دارو چه بعنوان مکمل، چه بعنوان درمان تابع شرایطی ازجمله علمی بودن آن، محدودیت استفاده، مجازبودن داروها و نیزنظارت برمصرف است واین درست همان چیزی است که دربرخی مرغداریهای استان لرستان رعایت نمی شود و به عبارتی درمرغداریهای لرستان، به بهانه کاهش تلفات، صرفه اقتصادی و جلوگیری از شیوع بیماریها، در پرورش طیور، از آنتی بیوتیک استفاده می شود بی آنکه برچگونگی و مصرف آن نظارت علمی و دقیقی صورت بگیرد.
از طرفی با ورود گوشت سفید به چرخه غذایی انسان، این ماده در بدن انسان مانده گار می شود و بدن نیز پس از مدتی، هنگام بروز بیماریها، در برابرآنتی بیوتیکها مقاوم می شود که خود تبعات دیگری در پی دارد.
در استان لرستان 467 واحد مرغداری به ظرفیت 8 میلیون و 700 هزار قطعه در هر دوره پرورش وجود دارد که در  این تعداد مرغداری حدود 42 هزارتن گوشت مرغ تولید می شود که 84 درصد از آن در داخل استان مصرف و 16 درصد دیگر به خارج از استان ارسال می شود.
سپهوندمعاون امور دام جهاد کشاورزی استان گفت: لرستان رتبه دوازدهم تولید مرغ در کشور را دارد و میزان سرانه مصرف در داخل استان حدود 22 تا 23 کیلوگرم درسال است.
با وجود این، برخی مرغداریهای استان به صورت غیراصولی، غیرقابل کنترل، بدون نظارت وبیش ازحد مجاز استفاده می شود.
یک دامپزشک می گوید: دستیابی به سلامت دام، افزایش میزان تولید و بازدهی اقتصادی محصولات ازاهداف اولیه صنعت طیور ومرغداریها دراستفاده ازمکملهای غذایی وآنتی بیوتیکها است.
موحدی می افزاید: با همین رویکرد، در اکثرمرغداریهای استان برای پیشگیری از آلودگی احتمالی از اولین دوره تا آخرین دوره هر روز بلا انقطاع آنتی بیوتیک مصرف می شود.
امیدی یکی از پرورش دهندگان مرغ می گوید: ما زیرنظر دامپزشک و درمقدارمناسب و با نظارت کارشناس از آنتی بیوتیک استفاده می کنیم.
وی می افزاید: در بعضی مرغداریها که دامپزشک، یا توان پرداخت هزینه را ندارند امکان استفاده خودسرانه ازداروی آنتی بیوتیک وجود دارد.
یک کارشناس درمان می گوید: مرغ گوشتی خصوصیاتی دارد یعنی جوجه 38 تا 50 گرمی، طی 45 روز حدوداً 3هزاربرابرمی شود و همین خاطر دچار مشکلاتی شده ومرغدار برای کنترل این عوامل، از داروهای آنتی بیوتیک استفاده می کند.
امیدی می افزاید: چون مرغدارها در پرورش طیوراطلاعات تخصصی کاملی ندارند همین عامل باعث می شود تا مصرف آنتی بیوتیک بیشتر از حد استاندارد شود،خصوصاً در فصولی که بیماریهای ویروسی بیشترمی شود، مرغدارها مجبورند بناچاراز آنتی بیوتیکها استفاده کنند.
این کارشناس می گوید: مشکل زمانی بوجود می آید که مرغدار بدون نظارت دامپزشک و کارشناس دارو از آنتی بیوتیکها استفاده کند و دیگراینکه مرغدار بخواهد کاستی های مدیریت خود را با دادن دارو جبران کند که این کارها باعث ایجاد مشکلاتی برای  جامعه می شود.
دلفان، معاون غذا وداروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، درخصوص استفاده غیرمجاز از آنتی بیوتیک در مرغداریها می گوید: من اطلاع دقیقی از مصرف آنتی بیوتیکها درمرغداریها ندارم ولی قطعاً برخی بیماران دربیمارستان دربرابرآنتی بیوتیک مقاوم هستند وبخشی ازآن، بدون شک به علت تبعات مصرف بی رویه آنتی بیوتیک دردام و طیوراست.
در این میان، همراه یک بیمار در بیمارستان گفت: برادرمن مدت 2ماه در بیمارستان بستریست که علت بیماری آن عفونت ضایعه نخاعی است و هرچند هم آنتی بیوتیک مصرف می کند تأثیرندارد.
او با نگرانی فراوان می گوید: دکترمعالج گفته است بدن بیماردرمقابل آنتی بیوتیک مقاوم شده و نمی توانیم فعلاً او را عمل کنیم.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان می گوید: مطابق آماری که درکشوربراساس بررسی نسخ به دست آمده، ازهردو نسخه در ایران یکی حاوی تجویز آنتی بیوتیک است و مصرف آنتی بیوتیکی که توسط پزشکان ما تجویز می شود نسبت به میانگین کشوری بالاست.
دلفان می افزاید: علاوه برآنکه مردم با مراجعه خودسرانه به داروخانه ها آنتی بیوتیک مصرف می کنند، اگر مطابق با شاخصهای سازمان جهانی بهداشت بسنجیم تقریبا، یک سوم بالاتر است.
یک دامپزشک، درباره مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک می گوید: خیلی ازدامدارها برای آنتی بیوتیک به داروخانه مراجعه می کنند اما ما به آنها دارویی تحویل نمی دهیم، چون داروی آنتی بیوتیک ممکن است عوارض شدیدی برای دامدار و دام وحتی افراد جامعه ایجاد کند و البته به صورت آزاد نیز دارو  در اختیار دامدارقرار نمی دهیم مگراینکه با نسخه مراجعه کنند.
فولادی می افزاید: چون مصرف آنتی بیوتیک در دام و طیور بالاست و این آنتی بیوتیک از طریق مصرف گوشت به بدن انسان منتقل می شود ، گونه های عفونت زا به تدریج دربرابر آنتی بیوتیکها مقاوم می شود، بنابراین یکی از خطرات پسماند آنتی بیوتیکها از طریق دام و طیور به بدن انسان بروز مقاومت است.
طاهری مقدم رئیس جهادکشاورزی لرستان می گوید: سالانه 23 هزارتن گوشت قرمز در لرستان مصرف می‌شود بعبارتی، سرانه مصرف گوشت قرمز در سال به ازای هرنفر12 کیلوگرم است.
این درحالیست که متخصصان علوم تغذیه برکاهش مصرف گوشت قرمز و توجه به مصرف گوشت سفید تاکید می کنند، درحالی که نگرانی ناشی از وجود بیش از حد آنتی بیوتیکها و برخی داروهای دیگر درگوشت سفید می تواند خود مانعی برای گرایش جامعه به سمت مصرف این فرآورده غذایی باشد.
دکترفلاحی کارشناس تغذیه با اشاره به خواص گوشت سفید از جمله مرغ می گوید: گوشت مرغ با توجه به اینکه می تواند منبع خوبی برای تأمین پروتین و جایگزین خوبی برای گوشت قرمز باشد از جهتی برای بیماران قلبی و عروقی مؤثر است.
با این حال متأسفانه مصرف بی رویه و غیر مجاز برخی از آنتی بیوتیکها و هورمونها در مرغداریها مشکلاتی بوجود آورده است.
این کارشناس تغذیه می افزاید: این امرباعث می شود بدن انسان در زمان بیماری نسبت به تأثیرآنتی بیوتیک هایی که مصرف می کند هیچگونه جوابی ندهد و توان سیستم ایمنی بدن کاهش یابد و در نتیجه فرد خیلی زود درمعرض بیماریها قرارمی گیرد.
دکترموحدی دامپزشک درباره مضرات آنتی بیوتیک می گوید: وقتی آنتی بیوتیک به صورت افراطی استفاده می شود مقاومت آنتی بیوتیکی در ژنهای باکتری بوجود می آید، این ژنها مانند ایشرشیوکلای در انسان هم مشترکند و هیچ فرقی بین آنتی بیوتیک دامی و انسانی وجود ندارد و منشأ آنها یکی است و فرق آنها فقط درمیزان، حجم واندازه مصرف است، پس هر وقت دام مصرف کند همانند آن است که انسان مستقیماً مصرف کرده است.
معاون غذا و دارو ودانشیار داروسازی لرستان می گوید: مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها نه تنها بیماری را درمان و بهبود نمی بخشد بلکه ممکن است  براثرناآگاهی وتداخل اثربا سایرداروها عوارض خطرناک و ناگوار دیگری را هم به دنبال داشته باشد.
دلفان با اشاره به اینکه فرایند تولید آنتی بیوتیک ها کاری بسیار پرهزینه و زمان براست، می افزاید: با مقاوم شدن عوامل بیماری زا در اثر مصرف ناقص و خودسرانه آنتی بیوتیک ها، خسارات سنگین اقتصادی تحمیل می شود، زیرا آنتی بیوتیکی که با صرف هزینه های فراوان و با کار سخت دانشمندان تولید می شود بی اثرشده و دانشمندان مجبور به تولید نسل های جدیدی از آنتی بیوتیک ها هستند.
اما با این حال آنتی بیوتیک درهمه موارد مضر نیست یعنی در مواقعی که لازم است باید تجویز شود البته با نظارت کارشناس و در حد مجاز و اصولی مصرف شود.
پزشک آزمایشگاه مرجع اداره کل دامپزشکی لرستان می گوید: آنتی بیوتیک چه درمرغهایی که وارد می شوند و چه درمرغهایی که خودمان تولید و وارد بازار می کنیم مصرف می شود اما مشکل مصرف آنتی بیوتیک بیشتر آنجایی است که به صورت غیر استاندارد و بدون نظارت استفاده می شود.
وی می افزاید: یکی از مهمترین مشکلات آنتی بیوتیکها سرطان زا بودن داروست خصوصاً این اتفاق زمانی می افتد که مرغدارها از آنتی بیوتیکهایی استفاده می کنند که اصولاً خارج از چرخه دارویی کشور است مثل کلانفنیکل که این دارو سرطان زاست و مصرف آن در تمام دنیا ممنوع شده است.
دکتر آزمایشگاه مرجع دامپزشکی استان می گوید: این داروها به صورت خارج از چرخه از کشورهای همسایه مانند عراق،افغانستان و پاکستان و ورودی و خروجی کشور وارد می شود که تحت نظارت سازمان دامپزشکی نیست و به صورت قاچاق وارد می شوند که با این حال سازمان دامپزشکی کشوردائماً درحال رایزنی با نهادهای نظارتی وامنیتی کشوراست تا از واردکردن این داروها جلوگیری بعمل بیاورد.
موحدی دامپزشک می گوید: مصرف داروها باید با توجه به توصیه های کارشناس یا مسئول، تجویز شود و استفاده به صورت طبیعی صورت گیرد .
دلفان معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان می افزاید: اگر همین روند مصرف بی رویه و نادرست آنتی بیوتیک ادامه پیدا کند، ممکن است روزی برسد که آنتی بیوتیک مؤثری علیه عفونتها وجود نداشته باشد وچون درتمام جهان مصرف آنتی بیوتیک طیف گسترده ای دارد ازیک سرماخوردگی گرفته تا یک عمل جراحی پیچیده آنتی بیوتیک نقش مهمی در درمان بیماریها دارد و اگر با مصرف نابجا و نادرست این دارو باعث بوجود آمدن گونه های مقاوم شویم در واقع سلامت کل بشر را به خطرانداخته ایم بنابراین توصیه می شود آنتی بیوتیکها را تا حد ممکن و درست مصرف کنیم.
پزشک آزمایشگاه مرجع اداره کل دامپزشکی لرستان هم  می گوید: ما با این حال که امکاناتی آنچنان دراختیار نداریم به فکربررسی این مشکل هستیم، که البته با احداث آزمایشگاه مرجع با امکانات و تجهیزات پیشرفته می توانیم تنها استانی باشیم که باقی مانده آنتی بیوتیکها را در لحظه بررسی کنیم.
موحدی می افزاید: برای پاکسازی دارو دربدن دام هیچ راهی وجود نداردحتی با طبخ، چون بعضی داروها موقع طبخ امکان خطرسازیشان بیشتر می شود، پس با این حال راه حل ساده اینست که 7 یا 8 روز قبل از کشتار دارو را قطع کنند تا دوره پاکسازی طی شود و ماندگاری آن درگوشت از بین برود.
دلفان معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان با اشاره به مصرف یک سوم برابری آنتی بیوتیک ها درایران نسبت به میانگین جهانی می گوید: فراموش نکنیم که با مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها و بروزمقاومت دارویی بشر درمقابله با عوامل بیماری زا خلع سلاح شده و با وضعیت 200 سال قبل که آنتی بیوتیک وجود نداشت مواجه می شویم که این زنگ خطر بسیار جدی است.
با شرح و تحقیق این موضوع به این نتیجه می رسیم که پرورش طیور با گوشت خوب نیازمند داشتن برنامه تغذیه ای صحیح همراه با مدیریت تغذیه ای خوب و براساس ‏استانداردهای تولید است و این مهم را باید به خاطرداشت که مرغدارنباید براستفاده مستمرازآنتی بیوتیک به بهانه جلوگیری ازبروزبیماریهای ویروسی تاکید کند بلکه می توان بااستفاده از راهکارهای دیگرازجمله رعایت بهداشت محیط مرغداریها، توجه به تهویه و دمای مناسب و در مجموع به کارگیری واعمال یک مدیریت صحیح و کاربردی و نیز بانظارت دقیق، از بروز بیماریهای ویروسی پیشگیری کرد تا با این کار بتوان علاوه بر تولید خوب طیور، گوشت سالم و بدون عوارض را در اختیارمصرف کننده قرار دهد.