اعمال عید فطر چیست؟

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،امام علی (ع) می‌فرمایند: امروز روزی است که خداوند آن را برای شما عید قرار داد و شما را نیز شایسته آن ساخت؛ پس به یاد خدا باشید تا او نیز به یاد شما باشد و او را بخوانید تا خواسته‌‏ هایتان را اجابت کند.

امروز عید فطر است
عید فطر روز اول ماه شوال و از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است. در روایات این روز برای کسانی که روزه آن‌ها در ماه رمضان پذیرفته شده، روز عید و پاداش معرفی شده است.
در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است.
آداب و احکام خاصی برای شب و روز عید فطر گفته شده است؛ ازجمله احیا، خواندن نماز و دعا، قرائت قرآن، غسل، زیارت امام حسین (ع) و گفتن تکبیرات خاص. این روز در کشور‌های اسلامی، تعطیل رسمی است.
در ایران نیز از سال ۱۳۹۰ دو روز بعنوان تعطیلات رسمی عید فطر در نظر گرفته شده است.
مسلمانان در این روز نماز عید فطر را به جماعت برگزار می‌کنند و طبق آداب و رسوم خود جشن می‌گیرند.
جایگاه و اهمیت در روایات
عید فطر اولین روز ماه شوال است. در روایات روز عید فطر، روزه جایزه‌های خدا، روز پاداش نیکوکاران، آمرزش گناهان معرفی شده است. بنا بر روایتی که امام علی (ع) نقل شده عید فطر، عید کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است.
امام رضا (ع) فرمود:
«روز فطر، از آن جهت عید قرار داده شده است که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمت‌هایی که به آنان داده شده است، بستایند و روز عید، روز تجمع، روز خوردن روزه، روز زکات، روز شوق و روز نیایش است؛ و برای آن که اولین روز از سال است که خوردن و آشامیدن در آن حلال است؛ چرا که ماه رمضان، اولین ماه سال نزد اهل حق (شیعیان اثنی عشری) است.

پس خداوند، دوست داشت که در چنین روزی، همایشی داشته باشند تا خدا را حمد و ستایش کنند و در این روز، تکبیر در نماز، از آن روی بیش از روز‌های دیگر قرار داده شده که تکبیر، بزرگداشت خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است.»
نامگذاری

کلمه «فِطر» از ریشه فَطر به معنای شکافتن، ابتدا و اختراع گرفته شده است گفته شده «عید فطر» نیز از همین ریشه است؛ زیرا روزه‌دار دهانش را در روز عید فطر بر خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها باز می‌کند.
احکام
نماز عید فطر
زکات فطره
بنابر قول مشهور فقها، زمان وجوب زکات فطره، آغاز شب عید فطر است؛ اما سید ابوالقاسم خویی، زمان آن را هنگام طلوع فجر روز عید دانسته است.
نماز عید: خواندن نماز عید در زمان غیبت امام مهدی (عج) مستحب است؛ ولی در عصر حضور و حاکمیت امام (ع) واجب است
روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است.
روز عید
اعمال روز عید فطر
روز اوّل شوال، روز عید فطر است و اعمال آن چند چیز است:
اوّل.
پس از نماز صبح و نماز عید، بخوانی «تکبیراتی که در شب عید» پس از نماز فریضه می‌خواندی.
دوم.
بخوانی بعد از نماز صبح دعایی را که سید روایت کرده: «اللّٰهُمَّ إِنِّی تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ أَمامِی ...» و شیخ خواندن این دعا را پس از نماز عید ذکر فرموده.
سوم.
کنار گذاشتن زکات فطر پیش از نماز عید، به تفصیلی که در کتب فقهیه است.
چهارم.
غسل است و بهتر آن است اگر ممکن شود از نهر غسل کنی و وقت آن بعد از طلوع فجر است تا زمان به جا آوردن نماز عید، چنان‌که شیخ فرموده و در روایتی آمده است: که غسل را در زیر سقفی بکن و، چون خواستی غسل کنی بگو:
اللّٰهُمَّ إِیماناً بِکَ وَتَصْدِیقاً بِکِتابِکَ وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ. خدایا، تنها برای ایمان به تو و تصدیق به کتاب تو و پیروی از روش پیامبر تو، محمّد درود خدا بر او و خاندانش باد.
پس «بسم اللّٰه» بگو و، چون از غسل فارغ شدی بگو: اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَ طَهِّرْ دِینِی، اللّٰهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ؛ خدایا، این غسل را کفاره گناهانم قرار ده و دینم را پاک کن، خدایا، هر آلودگی را از من برطرف فرما.
پنجم:
پوشیدن جامه نیکو و بکار بردن بوی خوش، رفتن به صحرا در غیر مکه برای نماز کردن در زیر آسمان.
ششم.
پیش از نماز عید در اول روز افطار کنی و بهتر آن است که با خرما یا شیرینی باشد و شیخ مفید فرموده:مستحب است تناول کردن مقدار کمی از تربت سید الشهدا که از برای هر دردی شفاست.
هفتم.
نماز عید فطر دو رکعت است:

در رکعت اول سوره‌های «حمد» و «اعلی»
پس از سوره «حمد» و «اعلی»، «پنج تکبیر» بگو و بعد از هر تکبیری دست به قنوت بردار و بگو:
اللّٰهُمَّ أَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ، وَأَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَأَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَأَهْلَ التَّقْویٰ وَالْمَغْفِرَةِ، أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هٰذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً، وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ذُخْراً وشَرَفاً وَمَزِیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ أجْمَعِین. اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصَّالِحُونَ، وَأَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصَّالِحُونَ.
پس «تکبیر ششم» را بگو و به رکوع برو و پس از رکوع و سجود برای رکعت دوم برخیز و پس از سوره «حمد»، سوره «شمس» را بخوان، سپس «چهار تکبیر» بگو و پس از هر تکبیری دست به قنوت بردار و همان دعا را بخوان؛ چون فارغ شد «پنجمین تکبیر» را گفته و به رکوع رو و نماز را به پایان برسان و پس از سلام تسبیح حضرت زهرا (س) را بخوان.
پس از نماز عید، دعا‌های بسیاری وارد شده که شاید بهترین آنها، «دعای چهل‌وششم» صحیفه کامله سجادیه باشد.
مستحب است نماز عید زیر آسمان و روی زمین بدون فرش واقع شود و از جایگاه نماز، از غیر آن راهی که به نماز آمده بود بازگردد و برای قبول شدن اعمال برای برادران دینی خود دعا کند.
نهم:
امام حسین علیه‌السلام را زیارت کند.
دهم.
دعای ندبه
سید ابن طاووس فرموده که، چون از دعا فارغ شوی، به سجده رو و بگو:
أَعُوذُ بِکَ مِنْ نارٍ حَرُّها لَایُطْفَأ، وَجَدِیدُها لَایَبْلیٰ، وَعَطْشانُها لَایَُرْویٰ.
پس گونه راست را بر زمین گذار و بگو:
إِلٰهِی لَاتُقَلِّبْ وَجْهِی فِی النَّارِ بَعْدَ سُجُودِی وَتَعْفِیرِی لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَیْکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ.
سپس گونه چپ را بر زمین گذار و بگو:
ارْحَمْ مَنْ أَساءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ.
آنگاه به حال سجده برگرد و بگو:
إِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یَا کَرِیمُ.
پس «صد مرتبه» بگو:
الْعَفْوَ الْعَفْوَ
آداب و رسوم

عید فطر از عید‌های مهم مسلمانان است که با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. این روز در کشور‌های اسلامی با تعطیلات دو روزه تا ۲۳ روزه همراه است. در عید فطر، مسلمانان نماز عید فطر می‌خوانند. آن‌ها در این روز شرینی‌های محلی می‌پزند، جشن می‌گیرند و به دیدوبازدید خویشان و همچنین زیارت اهل قبور می‌روند.
عید فطر در فقه شیعه

در فقه شیعه ماه نو و تعیین عید فطر از جهت مصداقی جنبه تقلیدی صرف ندارد. از طریق رویت توسط خود شخص یا دو نفر عادل یا به دلیل سی روزه شدن ماه رمضان ثابت می‌شود. بیشتر مراجع حکم حاکم شرع را نیز در این زمینه ملاک می‌دانند مگر اینکه فرد مطمئن باشد که حاکم شرع اشتباه کرده‌است. بیشتر مراجع اثبات ماه نو برای شهر‌های هم افق نیز سرایت می‌دهند. بعضی مراجع رویت هلال را تنها از طریق چشم غیرمسلح ملاک می‌دانند نه با دوربین و تلسکوپ و بعضی دیگر خیر.
عید فطر در ایران
در ایران به‌طور عمده تعیین عید فطر بر عهده حاکم شرع آیت‌الله خامنه‌ای است و پیروی از آن طبق نظر بعضی مراجع تقلید و علمای شیعه، بر تمام شیعیان حتی مراجعی که نسبت به آن علم ندارند لازم است.
بیشتر بخوانید:حفظ روحیه بندگی ماه رمضان در ایام سال
عید فطر در فقه سنی
در کشور عربستان سعودی به عنوان مهم‌ترین کشور سنی مذهب، این وظیفه را شورای عالی قضایی عربستان سعودی که مهم‌ترین مرجع اسلامی و تصمیم‌گیری است بر عهده دارد.
معمولاً سایر کشور‌های عربی و اسلامی منطقه نیز با پیروی از روز خاصی که توسط شورای عالی قضایی عربستان سعودی تعیین شده، آن روز را به عنوان روز عید فطر اعلام می‌کنند.

منابع: ویکی پدیا، تابناک، ایسنا