تشریح ماجرای پخش برنامه تفرقه‌افکنانه به روایت معاون رسانه ملی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای محسن برمهانی معاون سیمای رسانه ملی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری و آقایان احمد حیدری معاون حقوقی و امور مجلس صدا و سیما، سلام ستوده نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی و مولوی سید عبدالصمد ساداتی امام جمعه اهل سنت در ارتباط تلفنی وحجت الاسلام و المسلمین آقای غلامعلی، دبیر شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت در ارتباط تصویری با این برنامه، به پرسش ها درباره موضوع پخش برنامه تفرقه افکنانه و برخورد با عوامل آن پاسخ دادند. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

سؤال: موافق هستید از شرح ماوقع شروع کنیم که اصلاً چه اتفاقی افتاد، چگونه افتاد؟
برمهانی: قبل از این شرح ماوقع، فراخور این بخشی که دیدیم، ابتدا باید از هموطنان عزیز سنی و هموطنان عزیز شیعه عذرخواهی کنم که این اتفاق ضد وحدتی در ایشان ایجاد نگرانی کرد. البته این یک اتفاق تأسف باری است که یک جنبه‌ای داشت، جنبه مثبت هم داشت و آنکه دیدیم چه واکنش‌هایی و چه واکنش‌های حاکی از بصیرتی و چه مواضعی به این اتفاق تلخ ما دیدیم که گرفته شد. نمونه آن را دیدیم از هموطنان و بزرگان اهل سنت و شیعیان که نسبت به این اتفاق ناگوار اعلام موضع کردند، ابراز نگرانی کردند. این واقعاً نشان دهنده بصیرت مردم است که باید هم عذرخواهی کرد و هم باید تشکر کرد. تشکر کرد از اتفاق‌هایی که ما دیدیم در این مدت افتاده است، بیانیه‌هایی که دادند، مجمع نمایندگان اهل سنت، چقدر واقعاً نگاه نگاه درستی است، باید از بزرگان اهل سنت تشکر کرد و از مردم عزیز که با یک نگاه ملی دارند به موضوع نگاه می‌کنند. این خطای تأسف بار دیروز که تا حدود زیادی مشکوک است و اطمینان نداریم که سهوی بوده باشد و امیدواریم که سهوی بوده باشد، اتفاق افتاد، ابتدا شبکه یک خودش مطلع شد، وسط آن آیتم، یکی دو دقیقه بعد آیتم را قطع کرد و این ویدئو را از بستر‌های فضای مجازی در اختیار سازمان صداوسیما بلافاصله برداشت. در عالی‌ترین و بالاترین سطوح سازمان صداوسیما، موضوع بلافاصله پیگیری شد، کمیته‌هایی تشکیل شد، آقای جبلی خودشان شخصاً پیگیر بودند که این اتفاق به درستی از مراجع مختلف رقم بخورد. شاید چند ساعت بعد هشت نفر از افراد مقصر که ما نمی‌دانیم هنوز کدامیک از این افراد عمداً و کدامیک سهواً در این اتفاق سهیم بودند. افراد مقصر برای آنها اعلام شد و امروز به دستگاه قضای معرفی شده‌اند. همینطور که گفتید چهار نفر از آنها دستگیر شده‌اند که الان بازداشت هستند و تحت بازجویی. اتفاق اتفاقی است که همه مردم دیدند و می‌دانند که چه بود، یعنی مخاطبینی که برنامه را دنبال می‌کردند و بعد از آن در فضای مجازی. واقعاً این اتفاق اتفاقی بود که خارج از مشی رسانه ملی بود. رسانه ملی که در دوره جدید آغاز به کار خودش سند تحولی را سر دست گرفت و گفت مبنای کار ما این سند تحول است. این سند تحول ۱۲ محور اصلی محتوایی دارد که یکی از این محور‌ها مسئله امتی و وحدتی است.

سؤال: یعنی در سند تحول عبارات اش را دارید که اینجا دقیقاً در سند تحول هم آمده است.
برمهانی: سند تحول را قبل از آمدن به اینجا یک بار دیگر مطالعه کردم ولی همراه ندارم. ولی ۱۲ کارگروه دارد که یکی از این ۱۲ کارگروه، این ۱۲ تا از نظر دوره جدید تحولی سازمان مسائل مغفول را کمتر توجه شده در سازمان صداوسیما بوده است. یا مسائلی که لازم بوده است بیشتر توجه شود، شاید قبلاً هم مورد توجه بوده است. یکی هویت امتی و وحدتی است که دارد می‌گوید ما باید در این حوزه با شیعه انگلیسی، با جریان حجتی تقابل داشته باشیم. ما آن نگاه را نگاه مسموم و فاسدی می‌دانیم و مطابق با نظرات حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری نمی‌دانیم و واقعاً در این سه سال کار‌های جدی در رسانه ملی در این حوزه انجام شد.

سؤال: مصداقاً می‌شود برخی را اشاره بفرمایید؟
برمهانی: بله، عرض می‌کنم، یک بخشی اش برنامه‌های معارفی ما است، شما برنامه محفل را می‌بینید که یک برنامه صد در صد تقریبی است. یک لیستی آورده‌ام که مفصل است، شما از سریال‌ها بگیرید، همین شبکه یک، سریال سوران، سنجرخان، حتی سریال طنز «نون خ»، به هر حال مردم عزیز کردستان مردم اهل سنت هستند که ما داریم به زندگی آنها در این مجموعه می‌پردازیم. از برنامه ویژه‌ای مثل برنامه بی کرانه که یک تعداد زیادی برنامه پخش می‌شود، در سطح فاخری تولید می‌شود و یک بخش زیادی از مهمانان این برنامه اهل سنت هستند و به منطقه سیستان و بلوچستان می‌پردازد که آقای داریوش ارجمند این برنامه را اجرا می‌کردند. برنامه ایرانگرد، مستندی که آقای قارائی تولید می‌کنند. از ۱۰۰ قسمت، ۳۰ قسمت آن در مناطق و بوم سنی نشین کشور ما تولید شده است. برنامه هلال در ماه مبارک رمضان که موضوع آن موضوع جهان اسلام و موضوع امتی است؛ و برنامه‌های دیگر که به فراخور پرداختند، ما برنامه روضه خانگی داریم، روضه‌های خانگی بعضی از اهل سنت در آن است. اتفاقاً شبکه یک شبکه‌ای است که در این حوزه خیلی پیشتاز است. یا برنامه کرشمه، به موسیقی اهل سنت و مناطق اهل سنت می‌پردازد. شبکه دو برنامه سندباد، شبکه سه برنامه محفل، برنامه معلی، برنامه‌ای که موضوع آن اهل بیت است ولی باز به مناطق اهل سنت می‌پردازد. برنامه سیاست خارجی، شبکه چهار برنامه سرزمین شعر. شبکه مستند و دیگر شبکه‌های سیما، مستند‌هایی که پخش کرده‌اند. تیتر‌های آنها را بخوانم، حجم زیادی کار. شیخ جامی، اهل تسنن ایران، شهدای اهل سنت، برای نگار، فرزند ایران، نیماد، پسرم سلمان، علمای اهل سنت، مستند برادران، طریقه الاخوه، بانوی ترکمن، ردیه‌های تکفیر، دوست قدیمی، رتباسی، ناز قریچی، یکی از ما که این مستند چند کلاکت همسفر استان‌های سنی نشین بوده است. از شبکه افق مستند علمای اهل سنت، برنامه وارونگی، مهمان برنامه اش آقای سلام امامی، امام جمعه مهاباد بوده است. به افق فلسطین، اصلاً موضوع فلسطین، در این یکی دو سال آیا رسانه ملی فرقی بین مردم فلسطین و مردم مظلوم لبنان که هر دو در جبهه مقاومت بودند گذاشته است. چه بسا ما برنامه‌هایی که در این مدت پخش کرده‌ایم در مورد غزه که حتماً اینطور است، بیش از برنامه‌هایی است که در مورد مقاومت لبنان پخش کرده‌ایم. یعنی واقعاً ما اصلاً فکر نمی‌کنیم که آنها عزیزان سنی هستند، ما شهید السنوار برای ما یک قهرمان و اسطوره است، شهید هنیه همینطور. اینها برادران اهل سنت ما بودند و خواهران و کودکان اهل سنتی که در غزه تحت رنج و ستم رژیم صهیونیستی هستند. واقعاً ما ساعت‌ها برنامه پخش کرده‌ایم. در همین موضوع در این دوره‌ای که عرض کردم، گزارشی که به من دادند امروز، ۴۳۸ برنامه با موضوعات وحدتی پخش شده است. این فارغ از برنامه‌هایی است که به این موضوعات پرداخته است و خیلی‌ها از آنها را نخوانده‌ام. الان گزارش‌های شبکه قرآن، امید، سلامت، آموزش و شبکه‌های ملی دیگر است. در شبکه‌های استانی هم همینطور، در رادیو هم همینطور. شبکه‌های برون مرزی ما هم همینطور. ما ۱۶۰ و اندی شبکه تلویزیونی و رادیویی ذیل رسانه ملی دارند اداره می‌شوند، به جز شبکه‌های فضای مجازی را عرض می‌کنم. این واقعاً نشان می‌دهد که این حجم از موفقیت و این حجم از کار در موضوعات امتی و وحدتی این برای کسانی که مذاق آنها خوش نمی‌آید، یک دافعه‌ای دارد، یک تقابلی باید حتماً کنند. اصلاً برنامه ریزی شده هم نبود، برنامه باشگاه تولید به شکل روتین و روال خودش پخش می شود. دو کارآفرین اهل سنت در برنامه بودند، یعنی اصلاً روال کار ما است، جزء روند کار ما است.
عرض من این است که این فعالیت های رسانه ای که عامل تقویت وحدت شد، بنده تعبیر و نظر من این است که این اتفاق انتقام از رسانه ملی در پافشاری و راهبرد وحدت اسلامی است و این یک امری است که ما دیده ایم، یک جایی رسانه ملی در موضوع موفقیت در آن حاصل می شود و موفق می شود و بلافاصله می بینیم که عده ای علیه آن می آیند و  اقدام می کنند. من حتی می گویم که فردا هم اثبات شود که همه اینها سهوی بوده است، اتفاقاتی که رقم خورده است و به آنتن رسیده است. چون یک فرآیند پیچیده ای است از حوصله برنامه خارج است من عرض کنم. آن کسانی که به این ضریب دادند، آن کسانی که اولین بار این را پخش کردند، آنها حتماً اقدام علیه امنیت ملی کردند، آنها حتماً دارند این عقده ها و بغض و عصبانیت شان را از رسانه ملی در دوره تحولی و راهبرد رسانه ملی در امر وحدت و در موضوعات امتی دارند نشان می دهند. 
سؤال : آقای غلامعلی، درخصوص این برنامه ای که پخش شد و برخوردهایی که صورت گرفت، ارزیابی جنابعالی چه است و اساساً موضوع وحدت شیعه و سنی بعنوان یکی از راهبردهای کلانی که همواره مورد تأکید در نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است، چقدر حائز اهمیت است و چرا اینقدر نسبت به این موضوع الان این اتفاقی که افتاد، حساسیت ایجاد شد؟
غلامعلی : این اتفاق ناگواری که در رسانه ملی رخ داد و قلب جمعی از هموطنان ما و جهان اسلام را ناراحت کرد، اتفاق نادرست و ناشایستی بود که هیچ انتظار نمی رفت. البته بسیار روشن و شفاف است که این مسئله پیش آمده، نه یک مسئله مذهبی است و نه یک مسئله فرهنگی است. بلکه آن چه که به نظر می رسد قطعاً یک مسئله سیاسی است که به قصد فتنه انگیزی در جهان اسلام و جامعه اسلامی رخ داده است که انتظار می رود جامعه اسلامی ما بیش از پیش وحدت خودشان را حفظ کنند و در دل و دام دشمن نیافتند. نکته ای که در این برنامه رخ داد، اولاً خلاف دستورات صریح آیات قرآنی بود که به ما امر کرده است به وحدت و اتفاق نظر و صیغه اولیای الهی و ائمه اطهار(ع) بود. همچنین برخلاف فتوای صریح رهبر انقلاب بود که حضرت آقا فرمودند که اهانت به نمادهای اهل سنت حرام است. بنابراین این حرکت نادرست و غلط یک حرکتی بود که هیچ انتظار نمی رفت. مخصوصاً با کارهایی شایسته ای که در رسانه ملی و در سال های اخیر به ویژه در همین ماه مبارک رمضان اتفاق افتاد و همدلی و همگرایی را در جامعه اسلامی بیش از پیش رخ داد. من از این تعبیر دوست بزرگوار که فرمودند به نوعی انتقامی از رسانه ملی بود، به نظر فرمایش صحیحی است. ما باید ملاحظه کنیم که بیش از هر چیزی این اتفاق و این رخداد سبب می شود که چه کسانی سود ببرند. آنچه که مسلم است، آن کسانی که سود می برند در این اتفاق و رخداد، دشمنان هستند و بیش از همه به نظر می رسد که استکبار جهانی و اسرائیل است. فراموش نکنیم که فرمایشات مقام معظم رهبری در همین چند روز اخیر که فرمودند آن کسانی که از ارتباط ایران و عربستان ضرر می کنند، دشمنان هستند و دشمنان جهان اسلام هستند. رخدادی که پیش آمد انتظار می رود که همینطور که صداوسیما اقدام عاجلی انجام داد و خیلی سریع در روز گذشته هم این کار را به نوعی محکوم کرد و عوامل مورد نظر را کنار گذاشت، این انتظار می رود که قوه قضائیه هم با عواملی که قطعاً در زمین دشمن دارند بازی می کنند و دشمنان اسلام هستند، برخورد جدی را انجام بدهد.

سؤال : در طول بیش از چهار دهه ای که از عمر انقلاب اسلامی ایران می گذرد، ما در مقاطع مختلفی بحث وحدت شیعه و سنی را داشته ایم. چه در مناسبت های ملی و چه در مناسبت های مذهبی و چه در هشت سال دفاع مقدس. در بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و اتفاق های بسیار بیشماری که همیشه برادران شیعه و اهل سنت درکنار یکدیگر بوده اند. اصلاً ایران با همین تنوع قومیتی و مذهبی، می شود ایران. یعنی همین تنوعی که در ایران وجود دارد، آن را تبدیل به ایران کرده است. بدون این تنوع قومی و مذهبی اصلاً ایرانی شکل نمی گیرد. ولی همواره این بحث وحدت یکی از موضوعاتی بوده است که مورد هدف دشمن های این آب و خاک بوده است. چرا اینقدر موضوع وحدت حائز اهمیت است و همواره رمز این پیروزی و این وحدتی که تا الان وجود داشته است که ما توانسته ایم از حوادث مختلف عبور کنیم و همچنان ایران را سرپا و بزرگ داشته باشیم؟
غلامعلی: نکته خیلی دقیقی را اشاره فرمودید. ببینید آنچه که مهم است جامعه اهل سنت ایران نه بعد از انقلاب، از قبل از انقلاب، از علمای بزرگوارشان تا تمام مردم عزیز ایران که به نوعی در گروه اهل سنت ما قرار دارند، همواره همراه انقلاب بوده اند. قبل از انقلاب در راهپیمایی ها حضور داشتند و شهدای عزیزی را تقدیم کرده اند. در فتنه های اول انقلاب، در رخدادهایی مثل رخداد پاوه و آن جریان هایی که به نوعی جدایی طلب ها می خواستند اقدام کنند، زیرکی مرزنشینان عزیز ما که غالباً اهل سنت هستند اثبات شده است. ما می بینیم که خیلی خوب از نظام مقدس اسلامی ما دفاع کرده اند. در این چهار دهه هم شما در جنگ تحمیلی حضور پررنگ این عزیزان را می بینید. شهدای متعددی که در جای جای جهان اسلام و به ویژه در محدوده های مرزهای اسلامی خودمان در ایران تقدیم کردند گواه این است که اهل سنت ایران و جهان اسلام همراه با نظام و با اهداف نظام اسلامی بوده و هستند. این نکته مهمی است که در انتخابات ها حضور پررنگ جامعه اهل سنت ما جدی است، در تمام اتفاقاتی که رخ داده است یا مراسم هایی مانند روز قدس، 22بهمن و ... نظیر این ها اصلا قابل بحث نیست، حضور دارند.
آن چه که مهم است بحث اتحاد و وحدت است، ما در یک جامعه ای زندگی می کنیم که قومیت های متعدد زندگی می کند، ترک، بلوچ، فارس، عرب و ... و مذاهب مختلف دارند زندگی شان را انجام می دهند. هم شیعه و هم ادیان متعدد، هر چقدر این جامعه به هم پیوسته باشد آن کسی که سود می برد، جهان اسلام است، هرچقدر گسسته باشد استکبار جهانی  و به ویژه اسرائیل است.
آن چه که به نظر می رسد اگر اختلاف رخ دهد سرچشمه همه بدبختی هاست، ما ملاحظه می کنیم، هروقت ما جامعه اسلامی مان دارد یک پیروزی را حس می کند و یک پیشرفتی را حس می کند، این ناشی از این همگرایی است، ناشی از روداری است، تحمل مخالف است، وحدت است، این جاست که دشمن رخنه می کند و نفوذ می کند واین وحدت از هم می گسلاند، متعدد داریم، در بحثی که در یک سال اخیر و یک سال و نیم اخیر در اثر مسائل پیش آمده برای مظلومان عزیزمان در غزه رخ داده است، من سوال می کنم، کدام یک از رسانه های جهان اسلام به اندازه صدا و سیما، تلاش کرده است و فعالیت کرده است برای این که مظلومیت مردم غزه را به گوش جهانیان برساند. این اتفاق مبارک برای جهان اسلام آورد دارد، پیروزی دارد، موفقیت دارد، که یک رسانه ای در جهان اسلام تلاش کند که مظلومیت جهانی مردم غزه را به سمع و نظر مردم برساند. کدام رسانه این کار را در جهان اسلام انجام داده است، آن هم با این قوت و شدت، کجا از این اتفاق و کار رسانه ای ناراحت می شود و نمی تواند تحمل بکند. راس آن ها اسرائیل است، اسرائیل است که نمی تواند جبهه مقاومت را تحمل بکند، لذا کاری که باید انجام بدهد، من به نظرم می رسد که این اتفاقاتی که رخ می دهد و می خواهد به نوعی مردم را دلسرد بکند و وحدت حتی جهان اسلام را به هم بزند و فراتر از این که انتقام از صدا و سیما بلکه انتقام از جمهوری اسلامی باشد، این کار را در نظر گرفته و بررسی کرده است و توانسته است این اتفاق نامبارک و نامیمون را رقم بزند، من تردیدی ندارم که کسانی که پیگیر این مباحث هستند باید این نقشه را کشف کنند و بیابند عوامل اصلی، عواملی داخلی نمی توانند باشند.
سوال: آقای برمهانی به نظرم هیچ کسی تشکیکی در این موضوع نمی کند آن چه که پخش شده است قطعا در مشی و منش مدیران صدا و سیما و راهبردها و سیاست های کلان نظام اسلامی نیست و بالاتر در منویات رهبر معظم انقلاب نیست  و کسی شک ندارد که نیست و ما می دانیم که برای پخش یک برنامه تلویزیونی چه برنامه زنده  باشد یا چه برنامه ضبطی و چه تلفیقی باشد در مراحل مختلف از پیش تولید، حین تولید و پس تولید ، قبل از آنتن ، روی آنتن مراحل و لایه های نظارتی وجود دارد که آن چه به عنوان محتوا و خوراک محتوایی در اختیار مخاطب قرار می گیرد محتوای درست و سالم و متناسب با سیاست ها داشته باشد.سوال اصلی این است که شما هم اشاره کردید یک فرآیند بسیار پیچیده ای وجود دارد و یک بار این فرآیند را یک بار برای ما توضیح دهید که یک برنامه از تولید تا روی آنتن چه مراحل نظارتی را طی می کند و این جا در بررسی هایی که اتفاق افتاده است کدام یک از بخش ها دچار مشکل بوده است احتمالا که این اتفاق افتاده است روی آنتن؟
برمهانی: من باید ترجمه کنم به کلمات و الفاظی که قابل فهم باشد برای مخاطبین عزیز، یک برنامه تلویزیونی از چند بخش تشکیل می شود ، یک برنامه ای مثل برنامه ای که پخش شد دیروز، یک برنامه زنده است که لابه لای این برنامه زنده بخش های تولیدی یا ما می گوییم آیتم وجود دارد. این ها توسط یک تیمی تولید می شوند، یک تیم ، یک گروه که تصویربردار دارد، کارگردان دارد، می روند و تولید می کنند، بعد از تولید آن را تدوین می کنند در اختیار تهیه کننده قرار می دهند. البته این مبتنی بر سیاست هاست، عزیزان هم باید بدانند که اصلا این بخش یا آیتم اصلا موضوعش، موضوع ازدواج بوده است، این خیلی عجیب بوده است.

سوال: هیچ ارتباطی با موضوع نداشته است؟
برمهانی: هیچ ارتباطی نداشته است، این را تحویل برنامه می دهند، قبل از برنامه تدوینگر و کارگردان آن آیتم آن را بازبینی کرده است، بعد از آن تیم تهیه و تهیه کننده آن را بازبینی می کند و آن را در اختیار گروه برنامه ساز سازمانی قرار می دهد.گروه برنامه ساز سازمانی آن را در اختیار پخش صدا و سیما قرار می دهد و پخش صدا و سیما بعد از بازبینی و تایید اثر آن را پخش می کند.
در مورد برنامه های زنده به دلیل آن که برنامه زنده است امکان بازبینی این برنامه نیست، چون زنده است و صرفا آن آیتم ها و این بخش ها بازبینی می شوند. این که ما می گوییم مشکوک است و این که می گوییم اطمینان نداریم که سهوی بوده باشد این است که این فرآیند توسط افرادی که مطلع بودند از جزئیات این فرآیند دور زده شده است بعضی جاها، بدون این که مطلع باشند یعنی این آیتم به سردبیر برنامه داده نشده است قبل از این که برنامه پخش شود یا بعضی از عوامل از آن بی خبر بودند و آمده است داخل برنامه و بازبین خطای اصلی و اولیه را انجام داده است.

سوال : بازبین پخش؟
برمهانی: بازبین پخش به دلیل این که متوجه نشده است محتوای آیتم را و در شرایط عادی اصلا امکان پذیر نیست که این اتفاق بیافتد. این کاملا با اطلاع از سازوکار بخشی ازاین بخش ها مغفول مانده است و بعد رفته است به بخش بعد و رسیده است به پخش، ولی حتما خطا بوده است ولی مطمئن نیستیم که چه میزان سهوی و چه میزان عمدی بوده است.

سوال: شما اشاره کردید که خطای مشکوک در مطلب منتشره از سوی رئیس سازمان اشاره کردند که فرزندان ملت چشم فتنه را کور خواهند کرد؟
برمهانی: رئیس سازمان به ما دستور دادند اگر عمدی باشد در این ماجرا، فرزندان انقلاب و فرزندان ملت دررسانه ملی حتما آن را خواهند خشکاند.ما خودمان را سربازان رسانه ای این کشور و این نظام و این انقلاب می دانیم و نمی توانیم تحمل کنیم همچنین اتفاقاتی را ، در مجموعه معاونت سیما، در مجموعه سازمان صدا و سیما، در مجموعه صیانت و حفاظت سازمان صدا و سیما، خود شبکه ها، واقعا غیورانه ایستاده اند تا این که این اتفاق رقم بخورد. ما منتظر نتایج تحقیقات هستیم تا اقدامات بعدی انجام دهیم.

سوال: الان فرضی که از همه بیشتر قوت دارد، این است که این اقدام مشکوک فتنه انگیز بوده است یعنی عمداً اتفاق افتاده است؟
برمهانی: الان اظهار نظر در این زمینه نمی توانیم بکنیم فقط می توانیم بگوییم مشکوک است، چون این را می دانیم بنده خودم تولیدکننده است ، این را نمی دانیم تدوینگر نمی تواند جمله ای را انتخاب کند بدون این که از محتوای آن بی خبر باشد، ممکن است در فرآیند اتفاقاتی رخ دهد و یک تخلفاتی صورت بگیرد و یک جایی مدیرگروه به هر دلیلی نتواند ببیند، این ها همه تخلف است، ممکن است مدیر پخش یک اقدامی کرده باشد و زیرمجموعه اش ، اما یک سری افراد در فرآیند تولید حتما از این مطلع بودند و این شک ما را خیلی بیشتر می کند و این افراد مطلع بودند از فرآیند و سازوکار رساندن این محتوا به پخش.

سوال: آقای مولوی سید عبدالصمد ساداتی امام جمعه محترم اهل سنت سراوان روی خط ارتباطی هستند. ارزیابی شما از این اتفاقی که دررسانه ملی افتاد و برخوردها و اقداماتی که بعد از آن افتاد چیست و ارزیابی شما چیست؟ 
ساداتی: به هر حال تشکر می کنم ازاین که از بنده دعوت کردید در حضور این جلسه ای که نتوانستم حضور شرکت کنم، اولا این که توصیه ما در هر حال در همه موارد این بوده بلکه توصیه رهبر معظم انقلاب است که رسانه ها بلاخص صدا و سیما در جهت هدف ملی حرکت نموده و همچنین مشکلات مردم را مورد توجه قرار دهند. از این که هتک حرمت به ارزش های دینی و مذهبی ، فرهنگی و یا قومی باید پرهیز کرد، امروز ما در شرایطی هستیم که درجهان اسلام نیازمند وحدت و یک جهتی برای مقابله با دشمنان و انواع دسیسه هایی است که به هرحال به گونه های مختلف به وجود می آیند.بخش محتوای توهین آمیز نسبت به مقدسات اهل سنت در یکی از برنامه‌های زنده شبکه یک سیما، نه تنها این موجب رنجش اهل سنت گردیده است بلکه در واقع این یک گونه تیشه به ریشه وحدت و انسجام اسلامی است. حالا این‌ها دانسته یا ندانسته، ما فرمایشات رهبر معظم انقلاب را داریم که فرمودند آن کسی که ندای تفرقه بین شیعه و سنی را سر می‌دهد، به بهانه مذهب می‌خواهد وحدت ملی را به هم بزند، چه شیعه باشد و چه سنی مزدور دشمن است چه بداند یا نداند، در این بازی‌ها مزدور دشمن هستند و خودشان نمی‌دانند، این کسانی که این چنین صحبت‌هایی می‌کنند در شبکه ملی اسلامی و معلوم است که این‌ها دانسته است. نادانسته نیست و این است که اقدام سریع سازمان صدا و سیما و در برکناری این‌ها و معرفی آن‌ها به قوه قضائی قابل تقدیر و تشکر است. 

امیدوار هستیم که به این توصیه‌هایی که در نظام ماست و رهبر ما مکررا توصیه می‌کنند، توهین و اهانت و هدف و سوء قرار دادن مقدسات مذهب شیعه باشد یا سنی فرق نمی‌کند، این نه مسئله ملی است نه اسلامی بلکه در مصالح ملی و وحدت و برخلاف نظام و اهداف انقلاب و اسلام است. از این گونه حرکت‌ها هستند که مستمسک دشمنان اسلام و انقلاب می‌شوند. لازم است که هرگونه ناسزاگویی و اهانت نسبت به مقدسات جهت حفظ وحدت و انسجام این جرم قانونی تلقی شود که قاعدتا است و از تکرار این عمل کرده هیچ نفعی ندارد بلکه به ضرر وحدت امت بزرگ اسلامی است. باید که قطعا جلوگیری به عمل بیاورید و امیدوار هستیم که این وحدتی که حاصل شده است با خون شهدا و مجاهدت دلسوزان انقلاب به دست آمده است و بارور شده است و باید با جان و دل از آن صیانت نمود و به هرحال ما در شرایطی هستیم که جهان اسلام با چالش‌ها روبه روست و نیازمند بیشتر به وحدت است. هر گونه نظر قومی یا مذهبی که تفرقه افکنانه، چه از جانب شیعه باشد یا از جانب سنی باشد، این حکم بازی در زمین دشمن است. از این چیز‌ها باید جدا پرهیز کرد.

سوال: آقای ستوده نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی، شما ارزیابی تان از این اتفاق و اقداماتی که بعد از آن سمت صدا و سیما و دستگاه قضایی شکل گرفت؟
ستوده: مستحضر هستید که رمز پیشرفت ما، رمز توسعه کشور وحدت، برابری و برادری است، ما باید الان کشورمان را بسازیم و مشکلات کشورمان را حل کنیم و در سایه تعامل همبستگی به اقتصاد کشور کمک کنیم، وحدت و همبستگی بزرگترین سرمایه کشور است. وقتی باعث تفرقه شویم پیام اسلام را نادیده گرفتیم، باتفرقه پیام وحدت و امنیت و برادری را نادیده گرفتیم، هر کسی که در کشور مان اشاره می‌کنم، هر کسی در کشورمان به اختلافات دامن بزند، به مقدسات اهل سنت و اهل تشیع اهانت و بی احترامی بکند این شخص نه مسلمان است، نه ایرانی است بلکه مزدور و خائن است و باید با شدیدترین مجازات ادب شود و درس عبرتی باشد برای کسانی که قصد تفرقه و اختلاف بین شیعه و سنی دارند و علیه امنیت ملی اقدام می‌کنند.
هیچ عاملی نمی‌تواند و نباید این اعتماد و همدلی مردمی ایران را به چالش بکشاند، متاسفانه عده‌ای هستند که رویکرد تفرقه افکنانه دارند و بین ما هستند در شهرمان، در استان مان با ما زندگی می‌کنند و خوشبختانه در بین مردم جایگاهی ندارند، شخصیت‌های بزرگ شیعه و سنی در کشور همه شان بر اعتماد و اتحاد و همدلی تاکید دارند.
در حال حاضر برای این کرد و ترک و شیعه و سنی با هم متحد نباشند و علیه همدیگر کار کنند تلاش‌های مضاعفی در خارج از کشور صورت می‌گیرد و گا‌ها در داخل کشور افراد جاهل و نادانی پیدا می‌شوند که بین شیعه و سنی اختلاف ایجاد می‌کنند، پس باید با این افراد برخورد قاطع صورت گیرد.

نباید اجازه بدهیم که این افراد به فکر و عقاید و مذهب شیعه و سنی بی احترامی کنند و این حرکت اخیر در این برنامه در صدا و سیما نابخشودنی است و باید این افراد به سزای اعمال شان برسند.فتنه گران و تفرقه افکنان در جامعه اسلامی هیچ جایگاهی ندارند، برخورد محکم و قاطعانه دست اندرکاران صدا و سیما به خصوص شخص جناب آقای جبلی با مدیریت قاطعی که دارد با این گروه برنامه ساز که حالا سهوا یا عمدا این کار را کرده باشند باید محکم‌تر باشد هر چند جای تقدیر و پسندیده است. خواهش می‌کنم دستگاه قضا و دستگاه اطلاعاتی و امنیتی خیلی ساده از کنارش نگذرند، مجازات شدید برای افراد جاهل و بدخواه اعمال شود، این حرکت باعث جریحه دار شدن احساسات پاک اهل سنت شده است و ریشه این افراد باید خشکانده شود و این‌ها باید ادب شوند، اقدام به موقع صدا و سیما در اخراج عوامل این خطای بزرگ کار پسندیده است، نه فقط اخراج برخورد قاطع. مجازات شدید، طوری شود که دیگر کسی جرات نکند باعث تفرقه شود، آقای دکتر جبلی آدم باشخصیتی هستند، مدیر و مدبر هستند و به موقع تصمیم گرفتند و با خاطیان برخورد کردند و واقعا جای تقدیر است، ما نیاز به فضای سالم، آرام توام با همدلی داریم، ما مشکلات زیادی داریم که باید کمک همدیگر حل کنیم، هر خلا و هر فاصله بین شیعه و سنی در کشور اگر وجود داشته باشد، باعث خشنودی دشمنان خواهد شد و این خلا را بدخواهان نظام پر می‌کنند. باید مواظب باشیم هر کسی در کشور بخواهد بین ترک و کرد و شیعه و سنی اختلاف ایجاد کند، آن شخص مجرم است و با واکنش جامعه مواجه خواهد شد. وقتی قرآن کریم و آموزه‌های دینی با هم تاکید دارند که با هم وحدت داشته باشیم و دست از نفاق برداریم پس راه و اهداف مان مشترک است، لعنت خدا بر آن‌هایی که بذر تفرقه می‌پاشند. پیغمبر اسلام (ص) می‌فرمایند با هم اختلاف نکنید که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند و این درس عبرتی است برای ما.این کار قابل بخشش نیست، پس باید مراقب باشیم دیگر تکرار نشود.
سال هاست صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران برمحور وحدت و انسجام ملی تاکید داشته است، برنامه‌های مختلفی در قالب فیلم، سریال و انواع ویژه برنامه تهیه کرده است و بر این مسئله واقعی جامعه اسلامی هزینه کرده است.امیدواریم با همدلی بیشتر شیعه و سنی در کنار یکدیگر به اهداف و آرمان‌های واقعی که پیشرفت و توسعه و حل مشکلات اقتصادی کشور برسیم.

سوال: خطای رسانه‌ای که اتفاق افتاده است حالا سهوی یا عمدی خطای رسانه‌ای است، چطور رسانه الان کمک کند که این ماجرا دست آویزی برای رسانه‌های دیگر نشود، دستاویزی برای شکل گیری بحرانی نشود، چه اتفاقی می‌تواند پیشگیری کند از این اتفاقاتی که عرض کردم؟
ستوده: برنامه‌ای پخش می‌شود چه سهوا و چه عمدا اگر خطایی رخ داده باشد این خطا نابخشودنی است و این خوراک رسانه‌های بیگانه است که این اختلافات را دامن زده و این اختلافات را بیشتر کنند و ملت اسلامی به این‌ها توجه نمی‌کند. صدا و سیما سال‌های سال است که کار می‌کند و روی وحدت ملی تاکید می‌کند و با انسجام و همبستگی و همدلی توانسته است شیعه وسنی را در کنار یکدیگر، در شهر، در استان، در استان آذربایجان غربی همه اقوام و ادیانی که در آن جا هستند زندگی می‌کنند در کنار همدیگر، پس صدا و سیما رسالت خودش را بلد است، در حال حاضر که متاسفانه این اتفاق افتاده است باز هم صدا و سیما با ویژه برنامه‌ها و شخصیت‌های بزرگ دینی و علمی اعم از شیعه و سنی که جایگاهی در سطح کشور هستند آن‌ها را دعوت کنند و در برنامه‌ها حضور داشته باشند و مردم را آگاه کنند و از مشکلاتی که به وجود آمده است به وجود نیاید و با اتحاد و همدلی جامعه را مدیریت کنیم و هدایت کنیم به سمت و سویی ما آرمان‌ها و اهدافی است که در نظر داریم، آن اهداف والایی که ما در نظر داریم رسیدن به کار‌هایی است که ما در جامعه برای این که مشکلات مان را برطرف کنیم نیازمند وحدت و همدلی هستیم.این انسجام و همبستگی می‌تواند کارگشا و راه گشا و مشکل گشا باشد و صدا و سیما بیشتر روی این برنامه‌ها مانور دهد که به اهداف واقعی خودمان برسیم که قطعا خواهیم رسید.

سوال: آقای برمهانی در فرآیندی که پیش از این تعریف کردید برای پیشگیری از این اتفاقات مشابه این چنینی احتمالا تغییرو تحولاتی در نظام پخش و تولید و این فرآیند اتفاق خواهد افتاد فکر می‌کنید؟
برمهانی: سازمان صدا و سیما و مجموعه معاونت سیما به یک فرآیند و نظام قرص و محکمی برای این قبیل خطا‌ها دارد، دراین فقره و این موضوع متاسفانه دچار بی توجهی شدیم. حتما بازنگری خواهد شد و حتما توجه ویژه تری خواهد شد، اما آن چیزی که باعث شده است این اتفاق بیافتد عدم توجه درست همکاران ما بود به وظایف شان. وگرنه ما می‌بینیم که سالیانی است که سازمان صدا و سیما محتوا پخش می‌کند و این محتوا به صورت بیست و چهار ساعته در شبکه‌های مختلف شصت و اندی شبکه پخش می‌شود و با کمترین مشکل در قیاس با شبکه‌های دیگر در دنیا و همین باید جدی گرفته شود. قرص و محکم گرفته شود، ما واقعا همکاران دلسوزی در مجموعه سازمان صدا و سیما داریم که این‌ها همه این یکی دو روز حال شان بد است و این همه زحمت و همچین اتفاقی می‌افتد و دیگر از این اتفاقات رقم نخورد. یک جمله عرض کنم که درخت تنومند وحدت ما مستحکم‌تر از این است که با این نسیم‌ها و باد‌ها و این‌ها خللی در آن ایجاد شود، چون نکته‌ای بود که عزیزان عرض کردند. من واقعا باز لذت بردم، عرض می‌کنم تشکر قلبا به عنوان یک مسئول از این همه بصیرت و توجه و نگاه درست و دقیق و فهم از امر ملی واقعا تشکر می‌کنم. خیلی عالی بود، بهره بردیم از صحبت‌های دوستان.

سوال: یک اتفاق دیگر بعد از این ماجرا اقدام خود رسانه ملی به ویژه روابط عمومی معاونت سیما خودش ااطلاعیه، یعنی خیلی قبل از این که در خبرگزاری‌ها و فضای مجازی این ماجرا بپیچد، اقدام کرد به صدور بیانیه و خودش شفاف سازی کرد راجع به ماجرا که اتفاق افتاده است و الان حضور جنابعالی به عنوان معاون سیما که تمام شبکه‌های تلویزیون غیر از معاونت سیاسی و برون مرزی زیر نظر جنابعالی است حضور پیدا کردید و پاسخگوی سوالات هستید، این رویکرد چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد که مانع از بهانه دادن دست رسانه‌های خارجی باشد و اعتماد را به رسانه ملی افزایش دهد؟
برمهانی: رسانه ملی پیش از این که هر اتفاقی که بیافتد، عرض کردم واقعا ما کل این محتوا را پاک کرده بودیم و فقط کسانی که روی آنتن دیده بودند متوجه موضوع شده بودند، برای این که موضوع برای ما یک موضوع حیثیتی بود، ما خودمان یک اصطلاحی داریم توی بخش‌ها و معاونت و این‌ها می‌گوییم که آنتن ناموس ماست. واقعا برای ما یک موضوع حیثیتی بود این مسئله و بلافاصله بعد از این که این اتفاق افتاد و قبل از این که کسی متوجه شود، آن هم برنامه‌های وحدتی یک سری در کنداکتور جای گذاری شد، قبل از این که کسی بخواهد نکته‌ای بگوید و در فضای مجازی که متاسفانه به نظرم همین طور که این اتفاق خطایی نابخشودنی است، بازنشر آن در فضای مجازی خطایی نابخشودنی است، مخصوصا اولین نفر و اولین نفراتی که این کار را کردند یعنی آن‌ها امری خلاف امنیت ملی انجام دادند و این موضوع امنیت ملی است، برادران اهل سنت مان، برادران مان و خواهران مان، بلافاصله این برنامه‌ها پخش شد، بلافاصله اعلام جرم شد قبل از این که کسی مطلع شود، بلافاصله این‌ها خواسته شدند و مورد بازجویی قرار گرفتند توسط مرکز صیانت و حفاظت سازمان صدا و سیما و بازرسی سازمان صدا و سیما و بعد تازه این موضوع منتشر شد.
رسانه ملی وظیفه خودش می‌داند و در موارد مشابه هم این کار را انجام داده است، موارد مشابه منظورم خطا‌های پخش است و بلافاصله گروه‌هایی تشکیل شدند و واکنش نشان دادند، البته این موضوع موضوعی استثنائی و همین طور که رئیس محترم صدا و سیما فرمودند نابخشودنی است.

سوال: آقای احمد حیدری معاون حقوقی امور مجلس صدا وسیما یک بخشی از اقداماتی که اتفاق افتاده است به ویژه آن بخش‌هایی که مربوط به حوزه قضایی است، آقای برمهانی این جا توضیح فرمودند، چون ایشان اشاره کردند که بعد از این اتفاق فورا خود سازمان صدا و سیما وارد ماجرا شد و کمیته‌ای را تشکیل داد و از رئیس سازمان و مدیران میانی‌تر دخیل در این ماجرا بودند برای بررسی. اگر ممکن است جزئیات بیشتری بفرمایید که چه اقداماتی صورت گرفت و نقش معاونت حقوقی در این ماجرا چه بود از لحاظ پیگیری آن چه اتفاق افتاد در دستگاه قضا و معرفی افراد و پیگیری‌های قضایی؟
حیدری: همبستگی، اتحاد و همدلی در محور وحدت و انسجام ملی یکی از نقاط قوت ملت شریف ایران است که طبق منویات مقام معظم رهبری همه یک پارچه سال‌های سال است در کشور کنار هم زندگی می‌کنیم و در این ۴۵ ساله انقلاب هرچه دشمنان تلاش کردند بین شیعه و سنی در کشور اختلاف ایجاد کنند، موفق نشدند. بعد از اینکه این برنامه را که آقای برمهانی هم توضیح دادند، پخش شد، بلافاصله برنامه قطع شد، توسط رئیس محترم سازمان صداوسیما جناب آقای دکتر جبلی با درایت یک کمیته‌ای تشکیل شد متشکل از معاونت حقوقی، ریاست محترم صیانت، قائم مقام اجرایی، بازرسی، معاونت سیما و سایر همکاران محترم، این کمیته کارش را بلافاصله شروع کرد. اولین اقدام این کمیته این بود که در تمام فضای مجازی، تلوبیون و سایر فضای مجازی که متعلق به صداوسیما بود این برنامه حذف شد و بلافاصله بررسی‌های اولیه آغاز شد تا به صیانت صداوسیما به زوایا و بررسی موضوع و عوامل دخیل در این برنامه پرداختند. نتیجه اولیه خدمت رئیس محترم سازمان بلافاصله بعد از ساعتی از انجام بررسی‌ها رسانده شد. تقریباً به سه گزینه خطای سهوی، خطای عمدی و ردپای عوامل نفوذ، مورد بررسی قرار گرفت. هشت نفر در این موضوع مورد بررسی قرار گرفتند. وقتی گزارش به رئیس محترم سازمان رسید، بلافاصله دستور عزل دو نفر را صادر کردند و همچنین با قوه قضائیه، دادستانی محترم، دادستانی تهران و مجتمع فرهنگ و رسانه تماس برقرار شد و مکاتبه‌ای صورت گرفت. جریان را تشریح کردیم برای دوستان و همکاران قضائی و باید از قوه قضائیه تشکر کنم، بلافاصله پای کار آمدند، با همکاری و همدلی بسیار خوب، نیرو‌های امنیتی و قضائی پای کار آمدند و این عوامل کمتر از ۳ و نیم و ۴ ساعت صورت گرفت. یعنی آنچه که آقای برمهانی هم فرمودند وقتی که ما مکاتبه‌ای با قوه قضائیه صورت دادیم و پیگیری‌ها صورت گرفت و در جریان قرار گرفتند.

سؤال: یعنی پیش از بیانیه معاونت سیما؟
حیدری: پیش از اینکه در فضای مجازی پخش شود، خود صداوسیما به این پرداخت و قوه قضائیه را در جریان قرار داد، عوامل مؤثر و دو نفر را عزل کرد و با قوه قضائیه مکاتبه شد و درخواست شد برای این هشت نفر مورد رسیدگی قرار بگیرد. همانطور که مستحضرید این اقدام‌ها همه در سه چهار ساعت اولیه انجام شد، به جز کسانی که برنامه را دیده بودند، در فضای مجازی هنوز پخش نشده بود. کمیته طبیعتاً تا دیشب تا پاسی از شب کارش را ادامه داد. من بعنوان معاونت حقوقی با نمایندگان محترم فراکسیون اهل سنت مجلس شورای اسلامی هم به جز بحث قوه قضائیه و دادستانی، جناب آقای صالحی و جناب آقای آقائی رئیس محترم مجتمع بحث‌هایی داشتیم، طبیعتاً با فراکسیون اهل سنت، ریاست محترم فراکسیون، اعضای فراکسیون صحبت کردم، موضوع تشریح شد، با هم همفکری کردیم و اقدام‌هایی که جناب آقای جبلی و همه همکاران صداوسیما انجام داده بودند در شناسایی، در عزل، در معرفی به قوه قضائیه این اقدام‌ها تشریح شد. طبیعتاً اینجا یک هماهنگی بسیار خوبی بین نیرو‌های امنیتی، خود سازمان صداوسیما، قوه قضائیه و نمایندگان محترم مجلس به ویژه فراکسیون اهل سنت به وجود آمد. این اقدام‌های دیروز بود، امروز صبح مجدداً جلسه کمیته در حضور ریاست محترم سازمان صداوسیما تشکیل شد. با دادستانی محترم شکایتی که دیروز صورت گرفته بود، مکاتبه شده بود، امروز پیگیری‌های اولیه‌ای که دیشب شده بود، به نتیجه رسید. چهار نفر طبیعتاً حکم جلب شان صادر شد و بازداشت شدند و تحت نظر قوه قضائیه و ضابطین محترم قرار گرفتند.

حالا بررسی‌های بیشتر را آنها انجام خواهند داد. آنچه که مسلم است همکاران محترم سازمان صداوسیما و نیرو‌های امنیتی و قوه قضائیه واقعاً پیگیر هستیم که تا آخرین لحظه پیگیری کنیم. نسبت به جرمی که اتفاق افتاده است و قانون شکنی رخ داده، بتوانیم اشد مجازات را برای عوامل آن پیش بینی کنیم، این یکی از نکات. نکته دوم این افراد به جز قوه قضائیه با دستور ریاست محترم سازمان و هماهنگی که با برادر عزیز آقای برمهانی شد، به تخلفات اداری سازمان صداوسیما، هیئت رسیدگی به تخلفات اداری معرفی شدند، هیئت هم کارش را آغاز کرد و درحال جمع آوری و پیگیری اسناد و مدارک موجود است. چون می‌دانید مسیر قوه قضائیه مسیر جداگانه است، مسیر رسیدگی به تخلفات اداری مسیر دیگری است. طبق قانون تخلفات اداری تا انفصال تا سایر مواردی که در آئین نامه مشخص شده است، نسبت به آن بررسی می‌شود، این هم یکی از اقدام‌هایی که سازمان صداوسیما انجام داد. ما بعنوان معاونت حقوقی سازمان صداوسیما درکنار همکاران محترم قضائی، دادستانی محترم، ریاست محترم دادگاه و مجتمع فرهنگ و رسانه پیگیر جدی خواهیم بود که این موضوع از نطفه خفه شود. حالا چه عوامل نفوذی باشند، چه خطای عمدی باشد، چه خطای سهوی باشد، بالاخره مجازات اش باید صادر شود و به اطلاع مردم شریف ایران برسد. همانطور که مستحضرید ایران کشوری است که همه قومیت ها، همه مذاهب، سالیان سال به دفاع از کشور، کیان اسلامی زیرنظر مقاومت و رهبری، به درستی وظیفه شان را انجام بدهند. من باید واقعاً تقدیر و تشکر کنم از علمای اهل سنت، مردم شریف کشورمان، مردم شریف اهل تسنن در کشور که با هوشیاری نمایندگان محترم همراهی کردند، استانداران محترم که عواملی که بیشتر؟ که از این موضوع آتش بیار معرکه شوند و عوامل نفوذی و دنبال فتنه و موج سواری هستند، در نطفه خفه شوند و نتوانند سوءاستفاده از این جریان کنند. طبیعتاً معاونت حقوقی، شخص آقای جبلی به ما دستور دادند که اقدام‌های قضائی و تخلفات اداری را در سریعترین زمان و بهترین منطبق بر قانون انجام بدهیم.

سؤال: آقای برمهانی، بعنوان جمع بندی اگر نکته‌ای باقی مانده است، بفرمایید؟

برمهانی: تشکر می‌کنم از شما و همکاران شما و تشکر از مردم عزیز ایران که پای این صحبت‌ها و گزارش کار‌های ما در این حوزه نشستند. ما امروز روزی را سپری کردیم که سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) بود. شیعه ایشان را رئیس مذهب شیعه خطاب می‌کنند و اهل سنت شیخ المذاهب. چهار پیشوا و رهبر مذهب اهل سنت شاگردان امام صادق (ع) هستند و ایشان معلم ما در مسئله وحدت هستند. ما خودمان را اگر شیعه می‌دانیم، اگر پیرو اهل بیت (ع) و معصومین می‌دانیم و پیرو امام صادق می‌دانیم و ادعا داریم، باید به مشی ایشان و ادب ایشان در این حوزه و در حوزه وحدتی عمل کنیم. ایشان می‌فرمایند، البته این ترجمه بنده است که مراقب باشید از تندرو‌های شیعه دوروبر خودتان که اینها فرزندان شما را فاسد می‌کنند. ما معلمی مثل ایشان داریم، ما ولیان و رهبرانی مثل حضرت امام و مقام معظم رهبری داریم که همین مشی را دنبال کردند که عجیب بود این اتفاقی که افتاد، این تصادف و این همزمانی و اینکه ما برای خودمان یادآوری کنیم که کجا نشسته‌ایم و باید چطور عمل کنیم و مراقبت کنیم از چه موضوعات مهمی. عرض کردم امام صادق (ع) خون و دل خوردند در موضوع وحدت، انشاالله ما هم بتوانیم شیعیان و پیروان خوبی برای فرمایشات ایشان باشیم و فقط بخشی از فرمایشات اهل بیت (ع) را که ممکن است مذاق ما خوش بیاید به مشی ما خوش بیاید به مدل سبک زندگی ما خوش بیاید را انتخاب نکنیم و تمام آن را بگیریم و جامع نگاه کنیم. اگر نگاه تمدنی داریم، اگر نگاه جامعه اسلامی داریم، اگر می‌خواهیم در مقابل دشمنان مان که الان حتماً از اتفاقی که رقم خورده است، خوشحال هستند، که همین هم به ضرر آنها خواهد شد، چون واقعاً در این اتفاق‌ها همدلی را می‌بینیم و آب دیده‌تر می‌شویم. ما مراحل سختی را سپری کردیم، این را هم پشت سر خواهیم گذاشت و این باعث همدلی بیشتر در کشورمان خواهد شد.