برنامه امروز کشور برای کوانتوم در آینده هوش مصنوعی نقش دارد

دکتر جواد صالحی رئیس گروه کوانتوم و هوش مصنوعی فرهنگستان علوم در مصاحبه با خبرنگار حوزه هوش مصنوعی خبرگزاری صدا وسیما گفت: سیاست‌گذاری علمی کشور نباید تحت تأثیر سلایق فردی یا تغییر دولت‌ها قرار گیرد. تصمیم‌گیری‌های علمی باید در افق‌هایی فراتر از چهار سال تنظیم شود. آیا مسائل فرهنگی و مذهبی را می‌توان هر چهار سال تغییر داد؟ مسائل علمی هم از همان جنس‌اند؛ مسیر آنها باید در دهه‌ها ادامه پیدا کند.

نیاز به پیوند هوش مصنوعی با کوانتوم در آینده

عضو هیئت علمی مرکز کوانتوم دانشگاه شریف گفت: اگر ما نیز بخواهیم به‌طور جدی با مسائل جدید علمی مواجه شویم، ضروری است که دولت‌مردان کشور تصمیمات راهگشایی برای توسعه آزمایشگاه‌های کوانتوم بگیرند و حجم تحقیقات در این حوزه را به شکل معناداری افزایش دهند. ما جوانان مستعد فراوانی داریم که می‌توانند در این حوزه‌ها گام‌های بزرگی بردارند. فراموش نکنیم که علم، یکی از ستون‌های اصلی تمدن است، به شرط آنکه برای آن معماری و برنامه‌ریزی درستی انجام شود؛ مثلاً تدوین نقشه‌راهی ۵ تا ۱۰ ساله در حوزه‌های کوانتوم و هوش مصنوعی و پیوند میان این دو می‌تواند کشور را به جایگاه مطلوبی در آینده برساند.
علم پدیده‌ای مقدس است و نباید آن را بازیچه سیاست کرد. باید سیاست‌گذاری علمی در افق‌های ۵ تا ۱۰ ساله انجام شود تا با هر تغییر دولت، جهت‌گیری‌های آن دستخوش دگرگونی نشود. تصمیمات اشتباه در حوزه علم، می‌تواند کشور را از مسیر درست منحرف کرده و حتی آسیب‌زا باشد. رئیس گروه کوانتوم و هوش مصنوعی فرهنگستان علوم با اشاره به نیاز کشور به حمایت از پیشرفت‌های علمی گقت: اصل مطلب این است که ما باید در کشور یک ارتقای فرهنگیِ علم ایجاد کنیم. خودمان باید به چشمه‌ای جوشان از دانش و نوآوری تبدیل شویم. در این چشمه باید کوانتوم، ریاضیات، علوم زیستی، فناوری‌های نو و قوانین علمی جریان داشته باشد. خوشبختانه نسل جدید مدیران کشور، درک بهتری از جهان فناورانه امروز دارند و این خود روزنه امیدی است برای آینده‌ای روشن.

باید از کاربردی شدن ایده های جوانان فعال در حوزه هوش مصنوعی حمایت شود

او با تاکید بر پایه‌ای‌ترین نیاز‌های پژوهشگران برای ارتقای سطح علمی کشور گفت: اساتید و دانشجویان جوان باید از نظر معیشتی در شرایطی قرار گیرند که ذهن‌شان آزاد باشد. ما پژوهشگرانی داشته‌ایم که حتی بدون حمایت مالی، مسیر علم را رها نکرده‌اند. چون جوهره دانشمند و پژوهشگر، پژوهش است. یک جوان اگر احساس کند در قفسی محدود قرار گرفته، انگیزه پرواز نخواهد داشت. اما اگر ببیند در کشور خود می‌تواند ابزار‌هایی که آموخته را به‌کار ببندد و در راستای تخصص خود فعالیت کند، مسیرش را ادامه خواهد داد. بسیاری از دانش‌آموختگان ما همچون ستارگانی درخشان‌اند؛ به‌گونه‌ای که دانشگاه‌های مطرح بین‌المللی برای جذب‌شان لحظه‌ای درنگ نمی‌کنند.
صالحی با توجه به نیاز پژوهشگران جوان به حمایت‌های گسترده گفت: برای یک جوان فعال در حوزه هوش مصنوعی، موفقیت یعنی شکل‌گیری ایده، تسلط بر فناوری، تبدیل ایده به بستر‌های کاربردی، و سپس جذب سرمایه. این سرمایه باید در قالب شرکت‌های نوپا مورد حمایت قرار گیرد. قوانین باید به گونه‌ای تنظیم شوند که این افراد بتوانند رویا‌ها و ایده‌های سالم، زیبا و موثر خود را برای پیشرفت کشور محقق سازند.

نقش «هوش مصنوعی» و «کوانتوم» در شکل گیری آینده حیاتی است

او با اشاره به آشنایی نسل جدید پژوهشگران جوان با علوم جدید در کشور بیان کرد: گاهی در تاریخ، فناوری‌هایی پدید می‌آیند که می‌توانند نقش چشم‌گیری در پیشرفت بشر و تغییر مسیر تمدن انسان‌ها ایفا کنند. ما باید بیدار و هوشیار باشیم؛ یعنی فناوری‌هایی را رصد کنیم که قادرند نسل آینده ما را در فضایی متفاوت از نسل کنونی قرار دهند. برای آینده کشور دو فناوری «هوش مصنوعی» و «کوانتوم»، بسیار حیاتی و تعیین‌کننده‌اند. خوشبختانه با توجه به نگاه علمی حاکم در دانشگاه‌ها و جامعه علمی کشور، سال‌هاست که مباحث مرتبط با هوش مصنوعی و کوانتوم در برنامه درسی گنجانده شده و نسل جوان ما با مفاهیم بنیادی این دو حوزه به‌خوبی آشنا هستند.
رئیس گروه کوانتوم و هوش مصنوعی فرهنگستان علوم تاکید کرد: فرهنگستان علوم، به عنوان یکی از نهاد‌های پیشرو در ترسیم مسیر‌های علمی آینده، با رصد تحولات روز، به این جمع‌بندی رسید که تشکیل گروهی تخصصی تحت عنوان «کوانتوم و هوش مصنوعی» ضروری است. این گروه با حضور جمعی از اساتید برجسته کشور تشکیل شده و به صورت منظم در قالب جلسات میزگرد به بررسی آینده این فناوری‌ها می‌پردازد.
در این نشست‌ها، نقش هوش مصنوعی در آینده، فرصت‌ها و چالش‌ها، و راهکار‌های بهره‌برداری بهینه از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ به‌ویژه اینکه چگونه می‌توان از آسیب‌های احتمالی پیشگیری کرد و زمینه را برای رشد فناوری و اقتصاد وابسته به آن فراهم کرد. همچنین، فناوری کوانتوم نیز به دلیل اهمیت بالا در آینده فناوری، به‌صورت موازی مورد توجه این گروه قرار دارد؛ چراکه نهایتا هوش مصنوعی به سوی استفاده از قدرت پردازش کوانتومی خواهد رفت.

آزمایشگاه کوانتوم، بال پرواز پژوهشگران

صالحی با بیان توجه فرهنگستان علوم به فناوری کوانتوم گفت: سند بالادستی مربوط به فناوری کوانتوم نیز تدوین و نهایی شده و به‌زودی ابلاغ خواهد شد؛ این سند روندی مشابه سند هوش مصنوعی را طی کرده است. چنین اسنادی به مراکز علمی، گروه‌ها و دانشکده‌ها اعتمادبه‌نفس می‌دهند تا گام‌های بزرگ‌تری بردارند. این همان آرزوی نسل جوان کشور است؛ اینکه در کشور خودشان بتوانند مسیر‌های علمی بزرگی را طی کنند. 
افرادی که در رأس مسئولیت‌ها هستند، باید درباره این مسائل دغدغه داشته باشند و از ایجاد و تجهیز آزمایشگاه‌های کوانتوم حمایت کنند. جوانی که با زحمت به مراحل تحصیلات تکمیلی رسیده، اگر امکانات لازم برای پژوهش در اختیارش نباشد، طبیعتا نمی‌تواند به پرواز علمی دست یابد. باید این پر و بال را برایش فراهم کنیم. این پر و بال، همان آزمایشگاه‌ها و بستر‌های پژوهشی‌اند.
صالحی اشاره کرد: برخی سازمان ها آزمایشگاه‌های بسیار خوبی در حوزه کوانتوم راه‌اندازی کرده‌اند و موفق شده‌اند برخی فناوری‌های مربوط به کوانتوم را مهندسی معکوس کنند. در دانشگاه صنعتی شریف نیز طرح‌های بسیار مهمی در حوزه کاربرد کوانتوم در ارتباطات، به‌ویژه ارتباطات امن، در حال انجام است. اکنون نیز طرحی در دست اجرا داریم که امیدواریم تا سال آینده نمونه‌ای از آن را در سطح شهر تهران پیاده‌سازی کنیم؛ یا حداقل نمونه‌ای آزمایشی ارائه دهیم که نشان دهد در بستر موجود شبکه‌های فیبر نوری شهری، امکان پیاده‌سازی سیستم رمزنگاری کوانتومی و انتقال اطلاعات وجود دارد.

توجه به نیاز‌های معیشتی پژوهشگران ضروری است 

صالحی با بیان نیاز جامعه علمی کشور به بستر‌های مناسب برای پیشرفت علمی و پژوهشی گفت: باید بتوانیم بستر پژوهش را فراهم کنیم. دانشجویان دکترا نباید دیگر دغدغه معاش داشته باشند. داشتن زمان کافی برای تفکر نیاز به حذف دغدغه‌های مالی دانشجویان و پژوهشگران دارد. تصمیم‌گیری‌های مدیران در حل مسائل پایه این چنینی اثربخش‌تر خواهد بود. صالحی با شاره به اهمیت دانش در فرهنگ ایران و امید کشور برای ساختن آینده‌ای بهتر گقت: اگر ما علم را جدی بگیریم، دانشگاه‌ها و جوانان ما آماده پرواز هستند. فرهنگ ما نیز عشق به علم را درون خود دارد. بسیاری از خانواده‌ها بخش قابل‌توجهی از درآمد خود را صرف آموزش فرزندانشان می‌کنند؛ چون ما یک پیشینه افتخارآفرین علمی داریم و به آن افتخار می‌کنیم. این خواست یک ملت است که آموزش، پژوهش و دانشگاه‌ها در بهترین سطح ممکن قرار گیرند.