انتقاد ایران از «رفتار سیاسی» مدیرکل آژانس

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای بهروز کمالوندی سخنگو و معاون بین الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی با حضور در استودیو گفتگوی ویژه خبری به بررسی «رویکرد آژانس و آینده روابط ایران با این نهاد بین‌المللی » پرداخت و به سوالات در این باره پاسخ داد. متن کامل این گفت‌و‌گو به شرح زیر است:

مجری: ایران اخیرا با انتشار یادداشتی رسمی به گزارش اخیر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعتراض کرده و بی‌طرفی این نهاد را خواستار شده. سازمان انرژی اتمی ایران تاکید کرده گزارش‌های آژانس باید در چهارچوب تعهدات پادمانی ایران باقی بماند و از سیاسی کاری پرهیز شود. در این یادداشت مهم تصریح شده که محدودیتی در غنی سازی اورانیوم بر اساس معاهده ان پی تی وجود ندارد و فعالیت‌های چرخه سوخت ایران کاملاً قانونی است. همچنین ایران لغو نشدن تحریم‌های سه کشور اروپایی را به معنای عدم پایبندی غیرقانونی آنها به برجام و قطعنامه ۳۱۲۲ شورای امنیت سازمان ملل دانسته. این یادداشت اعتراض آمیز پرسش‌های کلیدی و البته چالش برانگیزی را در مورد رویکرد آژانس و آینده روابط ایران با این نهاد بین‌المللی مطرح می‌کند ما در برنامه گفتگوی ویژه خبری امشب بیشتر در این باره صحبت می‌کنیم.

سوال: آقای کمالوندی ایران می‌گوید هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که ثابت کند موضوعات باقیمانده خطر اشاعه‌ای به همراه داشته، اما غرب و مشخصاً آژانس از قصور‌های متعدد ایران و کم کاری‌ها در همکاری کامل صحبت می‌کنند. پاسخ فنی و حقوقی که ایران به این تناقض می‌دهد چیست؟

کمالوندی: اجازه دهید در ابتدا اشاره کنم که اصلاً این موضوع کی مطرح شد و چطور تحولاتش تا به امروز رسیده، همانطور که استحضار دارید ما یک مرحله داریم تا برجام که بعد از آن موقع برجام تمام موضوعات مرتبط با مسائل اتهامی و اینها حل شد. در سال ۲۰۱۵ که سال ۱۳۹۴ خود ما می‌شود بعد از آن دیگر شاهد ۱۵ گزارش آژانس بودیم از اجرای تعهدات از جانب ایران و هیچ اعتراض و موضوعی هم نبود تا می‌رسد به شروع خروج آمریکا که زمزمه‌ای از ابتدا داشت و نهایتاً منتهی شد به خروج آمریکا در سال ۹۷ و ایران هم حدود یک سال و خرده‌ای صبر کرد اصطلاحاً صبر راهبردی. بعد از آن هم کاهش تعهدات به صورت تدریجی انجام داد، تا اینجا تقریباً هیچ صدایی نبود ولی با فشار‌هایی که رژیم صهیونیستی می‌آورد آنهایی که مخالف بودند با این جریان و آمریکا نهایتاً به اینجا رسید که شروع کردند به قطعنامه دادن. اینجا شروع شد که مکان‌هایی را مطرح کردند و بعد دسترسی گرفتند. البته فرآیند طولانی داشت. چون ما برای دسترسی دادن از اینها اطلاعات می‌خواستیم که برای چی می‌خواهید این مکان را ببینید؟ می‌توانیم بگوییم تقریباً دلیل متقنی هم ندادند برای ادعا‌هایی که داشتند. ولی نهایتاً بعد از اینکه این موضوع پیگیری زیاد شد، اصرار آژانس را داشتیم. تصمیم گرفت کشور با توجه به اینکه نگرانی نداشت و چیزی را پنهان نمی‌کرد دسترسی دهد به این مکان‌ها. این اولین قطعنامه زمانی بود که برای دسترسی خواستن بود برای مکان‌ها. ما تا الان از زمانی که آمریکا خارج شده ۴ قطعنامه داشته‌ایم. علی رغم اینکه دسترسی هم به اینها دادیم. بعد از دسترسی بود که اینها آلودگی‌هایی را دیده بودند. آلودگی‌ها می‌تواند در همه جا باشد، آلودگی چیزی نیست که شما بخواهید نتیجه‌گیری کنید که اینجا حتماً یه کار اتمی انجام شده، فعالیتی شده، موادی قایم شده. صرف آلودگی به تنهایی نمی‌تواند کفایت کند برای اتهام زنی. این آلودگی را می‌شود در همه جا پیدا کرد، ضمن اینکه خود این آلودگی هم به اذعان خود آژانس مواد طبیعی اورانیوم بوده، مواد غنی شده نبود. این یک فرایند فشار بود. فرآیند فشاری که پیش بینی می‌شد از مدت‌ها قبل البته ما در هر مرحله‌ای تلاش می‌کردیم. چون می‌دانستیم که این فشار‌ها است و این فشار‌ها الان هم کاملاً مشهود است که فشار سیاسی است به خصوص در قطعنامه قبلی همین قطعنامه‌ای که باعث شد که این گزارش به اصطلاح جامع را آژانس بدهد که تقریباً برمی‌گردد به آبان سال گذشته. ما دعوت کردیم قبل از آن از مدیر کل آژانس که مدیر کل آژانس بیاید ملاقات‌هایی هم داشت با ریاست محترم جمهور، با وزیر محترم امور خارجه و با آقای مهندس اسلامی. بازدید‌هایی هم داشت از فوردو و نطنز وقتی هم داشت می‌رفت خودش پیشنهادهایی داشت که ما این پیشنهادات را پذیرفتیم مثلاً بنا بر این بود که ما برای مدتی انباشت ۶۰ درصد را متوقف کنیم، نه تولیدش را. یعنی ما تولید می‌کردیم ولی انباشت نمی‌کردیم تبدیل می‌کردیم به مواد دیگری و حتی اینکه به چند تا از بازرس‌های ملیت‌های فرانسوی، آلمانی بهشون ویزا بدهیم. البته بازرس‌هایی که رد انتصاب شده بودند لغو انتصاب شده بودند آنها نه، بازرسان جدید که از آنها معرفی می‌شود. خود آقای گروسی وقتی برگشت خوشحال بود و گفت اینطوری که من دارم برمی‌گردم دستم پر است، وقتی بروم آنجا می‌توانم بگویم که زمینه همکاری مجددی فراهم شده و متاسفانه اینطور نبود، یعنی معلوم بود که خود گروسی هم حتی علی رغم اینکه می‌توانم بگویم که با اینها خیلی نزدیک و خیلی هماهنگ هست، خوب تشخیص نداده بود که اینها به قول معروف عزمشان جزم است برای فشار آوردن به جمهوری اسلامی ایران. به همین دلیل علی رغم این پیشنهادهایی که خود مدیر کل داده بود و قرار بود که فضا فضای همکارای شود، آنها رفتند به سمت قطعنامه. همین قطعنامه‌ای که درخواست کرد گزارشی جامع تهیه شود. حالا آنها اشاره کرده بودند به اینکه موارد گذشته و حال ایران، عدم پایبندی، موضوعات مرتبط با همکاری‌ها و بعضی موضوعات دیگر مثل بحث بازرس‌ها و کد اصلاحی ۳.۱ را مطرح کرده بودند که در این گزارش بیاید. در حقیقت اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم این گزارش جمعی از گزارش‌های مختلفی است که در چند سال گذشته مطرح بوده و سعی شده به نحوی مواردی اضافه شود. طوری نشان داده شود که ایران همکاری نمی‌کند و حالا موارد متعددی هست که من بهشون می‌پردازم. وقتی قطعنامه‌ای صادر می‌شود یادداشت توضیحی توسط ایران صادر و از طریق نمایندگی کشورمان در اختیار آژانس قرار داده و توزیع می‌شود بین اعضا در پاسخ به موضوعاتی که در گزارش آمده. من قبل از اینکه وارد موضوعات این گزارش شوم، عرض کنم خدمت شما که این چالش چالشی است که در سال‌های اخیر مجدداً مطرح شده به این دلیل است که فشار سیاسی می‌خواهند بیاورند که آن چیزی که ایران دارد، ترک کند یعنی دارایی‌هایش را کنار بگذارد. به عبارتی چالش ما چالش اقتدار است. یعنی اگر نمی‌داشتیم این پیشرفت‌ها را شاید همین چالش را هم نمی‌داشتیم. پس بنابراین ما باید این را بدانیم که هر چقدر اقتدار کشور بیشتر می‌شود، هر چقدر دارایی ما بیشتر می‌شود، در حوزه‌های علمی پیشرفت می‌کنیم، به خصوص در حوزه هسته‌ای که مایه افتخار است برای کشور و این را کشور‌های دیگر اذعان می‌کنند، حالا ممکن است به صورت علنی نگویند ولی پشت در‌های بسته اشاره می‌کنند، این مورد قبول کشور‌های قدرتمندی که اینها می‌خواهند تسلط داشته باشند به دنیا نیست؛ بنابراین فشار می‌آورند بتوانند ایران را محروم کنند از حوزه‌هایی که می‌تواند اقتدار ایجاد کند در سطح بین‌المللی ما را مطرح کند. می‌دانید که در سطح بین‌المللی آنچه که می‌تواند تعیین کننده باشد قدرت و اقتدار است یعنی از آنجایی که ما ضمانت اجرایی برای حقوق بین‌الملل نداریم حتماً باید قدرت داشته باشیم. به طور مثال شما نگاه کنید آی سی سی یا دادگاه بین المللی کیفری رای علیه نتانیاهو و وزیر جنگش صادر کرده ولی از آن طرف آمریکا می‌آید و اینها را تحریم و تهدید می‌کند. این فضای بین‌المللی است. یعنی شما حتی یک دادگاهی که محل مراجعه برای اجرای عدالت است تحت فشار است.

سوال: الان در این شرایط یعنی در حالی که ما داریم با آمریکا مذاکره غیر مستقیم می‌کنیم از آن طرف اروپایی‌ها مکانیزم ماشه دستشان گرفته‌اند از این طرف آژانس الان این گزارش را می‌دهد همه هم تصریح می‌کنند که این یک گزارش سیاسی است تا فنی و حقوقی. آیا به گزارش سیاسی می‌شود پاسخ فنی و حقوقی داد یا اینکه ما داریم خودمان را درگیر ماجرایی می‌کنیم که اصلش را اصلاً می‌دانیم چیست ولی داریم می‌رویم در لایه‌های فنی و حقوقی اصلاً فایده‌ای دارد؟

کمالوندی: ما کاری که داریم می‌کنیم صرفاً کار حقوقی نیست. وزارت امور خارجه کار سیاسی هم دارد انجام می‌دهد همزمان ما ارتباطاتی که داریم با کشور‌های همفکر.

سوال: بحثم ناظر به این یادداشت اعتراضی است که سازمان انرژی اتمی داده. یعنی می‌گویم آنها یک گزارش سیاسی داده‌اند ما داریم پاسخ فنی و حقوقی می‌دهیم درست است؟

کمالوندی: این گزارشی که آنها داده‌اند سعی کرده‌اند یک جوری شکل حقوقی بهش بدهند. در حالی که حقوقی نیست ما جواب هر کدام از آنها را داریم می‌دهیم. به طور مثال وقتی می‌گوید کشور ایران بازرس‌ها را رد انتصاب و لغو انتصاب کرده ما استناد می‌کنیم به ماده ۹ موافقتنامه که بین ما و آژانس است و می‌گوییم که این اختیار برای کشور عضو است، برای ما که با هم قرارداد امضا کرده‌ایم که بازرسی را بپذیریم یا نپذیریم، حتی در این ماده ۹ آمده که حتی بعد از انتصاب و در هر زمان می‌تواند کشور آن انتصاب را پس بگیرد. این باید جواب حقوقی داده شود اگرچه برخورد آنها با موضوع برخورد صرفاً حقوقی نیست برخورد سیاسی است به طور مثال می‌آید یک جملاتی می‌گوید که این جملات گمراه کننده است. مثلاً می‌گوید ایران حق دارد که این بازرس‌ها را بر اساس ماده ۹ رد کند ولی این حق خودش را طوری اعمال کرده که باعث شده به کار من لطمه وارد شود.

سوال: حالا واقعا اینطوری است؟

کمالوندی: اینطور هم نیست اینها ۱۲۵ بازرس دارند ما ۶ تا ۷ بازرس را لغو انتصاب کرده‌ایم. یعنی یک چیزی حدود ۱۲۰ بازرس دیگر بوده. اصلاً ایران یک دفتر دارد هیچ کشوری دفتر ندارد در آژانس. یعنی دفتر زیر نظر مدیر کل، مختص ایران درست کرده‌اند ۷۰ نفر آنجا دارند کار می‌کنند به اضافه ۱۲۰ بازرس. ۲۲ درصد بازرسی‌های یک سال گذشته اختصاص به ایران داشته در حالی که تعداد تاسیسات اتمی ما ۳ درصد کل جهان است.

سوال: پس چرا در این گزارش صحبت از کمتر رضایت بخش می‌کند یعنی می‌گوید که میزان همکاری از رضایت بخش کمتر است؟

کمالوندی: با کلمات بازی کرده کما اینکه ما در این کاغذ‌هایی که با هم رد و بدل می‌کنیم راجع به هر موضوع پادمانی نهایتاً آژانس باید بگوید، ساتیس فکتوری ما هیچ چیزی نداریم که آژانس تا به حال مثلاً با ما مبادله کرده باشد بنویسد لتس‌اند ساتیس فکتوری. یعنی یک خورده پایین‌تر از کمتر از رضایت بخش یا رضایت بخش است یا رضایت بخش نیست. یک واژه سازی جدید است. اصلاً در ادبیات پادمانی نداریم. یعنی ما تا زمانی که از آنها ساتیس فکتوری بگیریم تا زمانی که آن ننوشته ساتیس فکتوری موضوع ما ادامه پیدا می‌کند. پس بنابراین چیزی به عنوان لتس ساتیس فکتوری نداریم، آمده با این ادبیات یک طوری نزدیکش کرده که می‌گوید من راضی نیستم ولی با این ادبیات می‌گوید، چون اگر می‌گوید راضی نیستم باید بگوید در مورد کدام موضوع، چه موضوع مشخصی. پادمان در یک جمله اگر خیلی ساده بگویم، حسابرسی مواد است. شما چطور حسابرسی پول دارید، مواد هم مثل حسابرسی پول تا یک ریالش ترازی که معمولاً شرکت‌ها دارند، یک طرفش درآمد‌ها و یک طرفش هزینه‌ها این نهایتاً باید تهش صفر شود. هزینه‌ها اینها با هم بخواند. حالا اگر یک ریال هم باشد معمولاً آنقدر ادامه می‌دهند تا ببینند یک ریال چه اتفاقی افتاده. در اینجا ما گرم به گرم اینها حسابرسی شده یعنی ما موادی نداریم وقتی صحبت از انحراف می‌خواهد بشود بر اساس ادبیات آژانس اصطلاحا بهش می‌گویند مقدار اسکیو. یعنی میزانی که قابل توجه است به اندازه‌ای که می‌تواند برای ساخت یک بمب به کار رود؛ بنابراین اگر می‌خواهد اینجا انحرافی را بگوید دو موضوع را باید بهش اشاره کند، یکی اینکه موادی نیست نه هر موادی نیست موادی که به اندازه یک بمب است. دوم اینکه باید به سمت نظامی رفته. این دو تا شد می‌گویند انحراف هستش. در واقع کار آژانس این است که فعالیت‌های ما به سمت نظامی نرود در حالی که همچین چیزی نیست. البته در خود گزارش مدیر کل هم نیامده که ما را متهم به انحراف کند ولی آمده ادبیات ساختگی درست کرده. به طور مثال گفته تا زمانی که من اطلاعاتم کامل نباشد نمی‌توانم بگویم همه فعالیت‌های ایران صلح‌آمیز است. این ادبیات یک ادبیات خاص است. یعنی واقعاً با ایران اینها یک ادبیات من درآوردی درست کرده‌اند و این به ضرر همه کشور‌ها است. به طور مثال در مورد ۶۰ درصد در گزارشش آمده که ۶۰ درصد منع ندارد می‌تواند تولید شود ولی حالا چه کار کرده. ولی ایران تنها کشور غیر دارنده سلاح هسته‌ای هست که تا این حد از غنا تولید می‌کند. این چه اشکالی دارد بالای ۶۰ درصد هم باشد چه اشکالی دارد؟ چون ماده ۴ ان پی تی در این گزارش متاسفانه آمده، در ابتدا راجع به ماده ۱ ان پی تی گفته، راجع به ماده ۲ ان پی تی گفته، راجع به ماده ۳ گفته راجع به ماده ۴ که حق حقوق کشور‌ها است اشاره نکرده. یا مثلاً یک کلک دیگری که زده این است که آمده در ابتدا گفته روش من در بررسی موضوعات این بوده که بیایم از سه رقم اطلاعات استفاده کنم. یکی اطلاعاتی که از ایران می‌گیرم، دوم اطلاعاتی که در نتیجه راستی آزمایی از فعالیت‌های ایران به دستم می‌رسد و سوم اطلاعات اصطلاحاً منابع آزاد طرف سوم، یعنی دو بخش از خود این سوم یک بخشش اطلاعاتی که ایرادی هم بهش نیست که در فضای آزاد است. یعنی شما مقالات دانشگاه‌ها مقالات روزنامه‌ها اگر هست می‌توانید بهش استناد کنید، اما در مورد ترد پارتی که هنوز کاملاً پذیرفته نشده در آژانس ترد پارتی کیه؟ یعنی طرف سوم یک طرفی است که اسمش داده نمی‌شود، ولی می‌تواند منابع جاسوسی باشد؛ که این منابع جاسوسی اطلاعاتی در اختیار گذاشته‌اند این اطلاعات لزوماً اطلاعات درست نیست؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم به نحوی دارند از آن طرف هدایت می‌کنند آژانس را با اطلاعات جعلی و ساختگی. از آن طرف آژانس می‌آید با یک ادبیاتی می‌گوید بله حالا اینکه اینطور است پس آنجور است یعنی یک سری اتهامات ساختگی برای اهداف سیاسی. می‌خواهند به ایران فشار بیاورند از نظر نظامی می‌دانند حالا اینها که می‌گویند و حرف می‌زنند و حرفش را می‌زنند در رسانه‌ها و اینها بخش مهمش جنگ روانی است. چون اینها می‌دانند اگر بخواهند با ایران درگیر شوند ایران کشور معمولی نیست که هر کاری که بخواهند بتوانند بکنند حرفش را از آن طرف می‌زنند ولی از آن طرف هم دارند از هر وسایل و ابزار دیگری استفاده می‌کنند.

سوال: شما چند موضوع را اشاره کردید یکی اینکه فرمودید که در سال ۲۰۱۵ خیلی از این بحث‌ها اصلاً بسته شد پرونده‌اش. آیا به لحاظ حقوقی موضوعی که قبلاً پرونده‌اش بسته شده می‌تواند مجدداً در گزارش آژانس باز شود؟

کمالوندی: خوشبختانه این بخش از کار را ما می‌توانیم بگوییم که در گزارششان نیامده موضوعات گذشته را باز کند، آمده پرداخته به موضوعاتی که از گذشته است، یعنی یکی دو مورد از آن موضوعات گذشته که حالا متعدد بود اینها آمده گرفته و راجع به اینها صحبت کرده، بدون اینکه اینها را وصل کند به آن مواردی که در گذشته بوده. یعنی یک انسجامی بین اینها نیست که حالا شما بگویید که این باز شده. پرداخت به موضوعاتی که از گذشته است یعنی یکی دو مورد از آن موضوعات گذشته که اینها متعدد بود گرفته و راجع به آنها صحبت کرده بدون اینکه آنها را وصل کند. به مواردی که در گذشته بوده یعنی انسجامی بین اینها نیست که شما بگویید این باز شده. ولی به هر حال اشاراتی کرده که خود همین اشارات هم می‌تواند مورد سوء استفاده قرار بگیرد یعنی بیایند موضوعاتی که بسته شد یک بار کاملاً رسیدگی شده حالا بیایند از یک موضوع جدید که دارد مطرح می‌کند، دو موضوع دیگر هم که حالا آژانس مطرح نکرده به آن بچسبانند. یک روش سیاسی است که دور از چارچوب‌های حقوقی است، چارچوب‌های حقوقی آژانس کاملا مشخص است. به عنوان مثال ما می‌گوییم ۳.۱ را اجرا نمی‌کنیم، کد اصلاحی را، ۳.۱ قدیم چه بود؟ قدیم این بود که اگر ما تاسیساتی درست می‌کردیم موظف بودیم شش ماه قبل از اینکه مواد به آنجا ببریم اعلام کنیم بنابراین شما می‌توانید کارتان را انجام دهید بدون اینکه به آژانس اطلاع دهید ولی در ۳ ممیز ۱ جدید، ترتیبات جدید پادمانی می‌گوید هر زمان که کشور تصمیم گرفت یا کار طراحی را شروع کرد باید به آژانس اطلاع دهد. در آژانس دفتری است که خود این تفسیر‌هایی که دارد در گذشته یک جور‌هایی موید کار ما است یعنی آنها استناد می‌کنند به ماده ۳۹ موافقتنامه می‌گویند نمی‌شود یک طرفه شما بیایید یک توافق بین دو طرف را عوض کنید، اینجا حرف ما این است که می‌گوییم عوض نکردیم اولاً اینها در بخشی از برجام آمده. چون در بند ۱۳ و ۶۵ برجام اینها مطرح شده وقتی ما قانون اقدام راهبردی را اجرا کردیم بخش‌های تعهدات برجامی باید می‌گذاشتیم کنار. این هم بود ضمن اینکه بر اساس خود نظر دفتر حقوقی آژانس اتفاقی که دارد می‌افتد این است که ما به یک ترتیبات جدیدی نرسیدیم بلکه برگشتیم به ترتیبات قبلی که با آژانس قبلا توافق شده بوده. پس به لحاظ حقوقی اگر بخواهند دقیق بررسی کنند ایران کار خلافی انجام نداده ولی به هر حال این را مطرح می‌کنند برای اینکه بتوانند فضاسازی کنند. موضوعات متعددی دارد که البته ما در یادداشت توضیحی متاسفانه گزارشش را آخرین ساعت به ما دادند. یعنی طوری بود که فاصله این گزارش تا زمانی که می‌خواستند توزیع کنند تقریبا حدود ۲۴ ساعت زود. ما باید در این ۲۴ ساعت هم گزارش را می‌خواندیم جواب‌هایش را تهیه می‌کردیم شاید تقریباً ما کار شبانه روزی کردیم. همکاران ما با کمک وزارت امور خارجه تقریباً یک روز و نصفی کامل وقت را اختصاص دادیم تا ۴ صبح جوابی را تهیه کنیم که جواب بسیار متغن، محکم و منسجمی است که الان توزیع شده و در دسترس است و ما روی پرتال سازمان هم گذاشتیم که رسانه‌ها می‌توانند استفاده کنند.

سوال: شما اشاره کردید منابعی که آژانس می‌تواند دسترسی داشته باشد یک بخشی که روش سوم است یا اپن سورس است یا آن که از شخص سومی مثلاً بتواند بگیرد خیلی‌ها گمانشان به طور قطع این است که بخش عمده این اطلاعات، اطلاعات تایید نشده یا ساختگی است که رژیم صهیونیستی در قبال هر چیز دیگری در اختیار آژانس گذاشته آن هم رژیمی که خودش اصلاً در ان پی تی عضویت ندارد، از لحاظ حقوقی. آیا آن شخص ثالث می‌تواند بدون اینکه عضویت در ان پی دی داشته باشد این اطلاعات را در اختیار قرار دهد و بعد آژانس به آنها استناد کند؟

کمالوندی: آژانس عبارتی دارد که می‌گوید اطلاعات پادمانی فنی مرتبط با پادمان، safeguard technical relevant information) (هر کدام از این کلمات باید کنار هم باشد تا بشود شما اسمش را بگذارید safeguard technical relevant information)) هست، اول یک تعریف کلی می‌دهد می‌گوید من اطلاعات مختلف را دارم، یکی هم می‌گوید اطلاعات طرف سوم؛ که این طرف سوم رژیم صهیونیستی است بدون اینکه اسم ببرد، منتها جایی که دارد صرفاً به استناد آن صحبت می‌کند می‌آید کلمه تکنیکال را برمی‌دارد، چون دیگر فنی نیست، می‌آید می‌گوید safeguard relevant information all یعنی اگر خواننده دقت حقوقی نداشته باشد می‌گوید پس یک سری اطلاعات پادمانی دارد، دارد به آنها استناد می‌کند در حالی که به اطلاعات پادمانی استناد نمی‌کند دارد به اطلاعات جاسوسی استناد می‌کند.

سوال: آیا این به لحاظ حقوقی پذیرفته است؟

کمالوندی: طبیعتاً پذیرفته نیست ولی ببینید فضای بین المللی این نیست که شما بروید بگویید من حق دارم به لحاظ حقوقی این موضع من است بگویند بله شما حق دارید. نمونه برایتان مثال زدم آن وضعیتی که الان در مورد دادگاه بین المللی کیفری هم است که احکامش لازم الاجرا است و کشور‌ها باید اجرا کنند بعد می‌بینیم یک کشوری می‌آید به خاطر اینکه راه بدهد به نتانیاهو حتی از آنجا از عضویت دادگاه بیرون می‌آید که راه بدهد. ببینید متاسفانه فضای بین‌المللی است که ما داریم تا زمانی که قوی باشیم می‌توانیم حقوق خودمان را حفظ کنیم و به دست بیاوریم. به همین دلیل است که آنها نمی‌خواهند ما قوی باشیم حتماً یکی از آن منابع عظیم اقتدار، فناوری و صنعت هسته‌ای است. من الان ۱۲ سال است در این صنعت هستم ۳۳ سال هم در وزارت امور خارجه و وقتی این‌ها را کنار هم می‌گذارم به یقین می‌رسم که آنها می‌خواهند ما را از این قدرتی که در اختیارمان است محروم کنند تا بعد بتوانند با یک کشور ضعیف به راحتی برخورد کنند.

سوال: می‌خواهم راجع به آن چهار مکان ادعایی بپرسم که گزارش ادعا کرده مقدار محدودی مواد هسته‌ای در آن چهار مکان پیدا کرده لویزان، ورامین، تورقوزآباد و مریوان. راجع به لویزان و شیان و مریوان قبلاً مطرح شده بود این چرا دوباره دارد مطرح می‌شود البته شما اشاره‌ای کردید ولی می‌خواهم مشخصاً راجع به این توضیح بفرمایید سال ۲۰۰۴ فکر می‌کنم این مسئله‌اش رسیدگی شده بود و چرا آژانس مجدد دارد این را پیش می‌کشد و آنجا ادعایی که مطرح کرده این که اورانیوم طبیعی به شکل دیسک فلزی یا تولید منابع نوترونی با محرک انفجاری، چرا مجدد راجع به این دو مکان این را مطرح می‌کند، اصلاً الان آنجا ما چه داریم؟

کمالوندی: موضوع اصطلاحا آزمایشگاه جابربن حیان به آن می‌گوییم در آنجا دیسک فلزی بوده. این دیسک فلزی که آنها ادعا می‌کنند قبلش در لویزان، شیان بوده. موضوع لویزان شیان و موضوع دیسک فلزی در سال‌های مختلف مطرح و بسته شد. مثلاً موضوع دیسک فلزی تا جایی که من یادم می‌آید سال ۲۰۱۴ منتفی می‌شود اصطلاحا تحت عنوان پایین‌تر از مقداری که نمی‌شود رویش قطعیت داشت. ببینید، چون شما وقتی موادی دارید معمولاً کم و زیاد دارد یک میزان موادی که شما دارید مخصوصاً دیسک فلزی که حتی در نتیجه اکسیژن هم می‌تواند وزنش را از دست بدهد با هوا مخلوط شود می‌تواند وزنش کمتر شود. البته دلایل دیگر هم است یعنی آن چیزی که ما از چین گرفته بودیم بارنامه‌اش با آن چیز واقعی اش متفاوت بود. ابتدا این را ایران بر اساس بارنامه اطلاع داده بود ولی وقتی وصل کردند دیدن وزنش یک مقدار کمتر است نهایتاً بعد از اینکه رسیدگی شد رسیدیم به اینکه مشکلی ندارد آژانس هم نامه اش را داد و موضوع بسته شد. در مورد لویزان، شیان هم که ادعایی مطرح کرده بودند. در مورد بحث‌های چاشنی انفجاری و این حرفها، اینها هم در سال ۲۰۰۴ رسیدگیشان را انجام داده بودند و آنها را بسته بودند. عرض کردم، چون در موضوع انحراف، میزان موادی که الان ما مواد زیادی داریم در درصد غنای بالا. شما میزان مواد را اگر به اندازه SQ باشد یعنی میزانی که به اندازه یک بمب از نظر آنها باشد، به علاوه رفتنش به سمت استفاده‌های نظامی می‌شود انحراف. حالا، چون این را ندارند باید داستانی را درست کنند که بگویند در این یک برنامه نظامی بوده. پس آنجا یک کار چاشنی می‌کردند حالا شما بیا ثابت کن که نیست، اینجا هم دیسکی بوده که از آنجا آمده و معلوم نیست کجا است. در حالی که اینها حسابرسی مواد شده و بسته شده است. بازی کردن با یک سری از، مثلاً بند ۶۰ آمده موضوعی را مطرح کرده گفته ایران اطلاعات فوق محرمانه ما را که در رابطه با سوالاتی که از آنها داشتیم به دست می‌آورده و کار ما را مختل می‌کرده. خوب این را آورده در گزارش، بر اساس ترتیبات پادمانی شما نمی‌توانید یک موضوعی را قبل از اینکه با کشور در میان بگذارید را در گزارش بیاورید. خوب این آورده در گزارش وقتی اتفاقاً سفیر ما چند روز پیش که آنجا خلاصه گزارش را ارائه می‌کرد معاون مدیر کل ایراد به این مسئله گرفت آقای آپارو عذرخواهی کرد گفت این حرف شما حرف درستی است ولی خوب اثر خودش را گذاشته. مثل موضوع ۸۴ درصدی که اینها ادعا می‌کردند اگر یادتان باشد ما حدود یک سال درگیر این بودیم. می‌گفتیم ما تولید بالای ۶۰ درصد نداریم این فلکچوئیشن است در نتیجه اینکه یک لحظه تحت یک شرایطی ممکن است خوراکی که تزریق می‌شود کم شود، چون ماشین به سرعت می‌چرخد، غنا بالا می‌رود آن یک لحظه است ولی وقتی می‌رود جایی که جمع می‌شود آنجا ۶۰ درصد است حالا شما یک ذره ۸۴ درصد دیدید معنیش این نیست که ما ۸۴ درصد، خیلی سر و صدا کرد البته یکی از قطعنامه موضوعش همین بود بعد که حل شد خیلی بی سر و صدا اصلاً نگفتند که ما هفت هشت ماه ایران را اذیت کردیم، فشار آوردیم، مقالات در رسانه‌های بین المللی را نوشتند ولی وقتی حل شد بی سر و صدا این را حل کردند.

سوال: و راجع به دو مکان دیگر یعنی ورامین و تورقوز آباد، شما در یادداشت اشاره کردید که آنجا احتمال خرابکاری وجود دارد آیا آژانس به این توجهی داشت؟

کمالوندی: بار‌ها گفتیم، چون ما همه چیز را بررسی کردیم تنها موردی که برای ما باقی می‌ماند این است که، چون انواع خرابکاری داشتیم خرابکاری صنعتی داشتیم، خرابکاری سایبری داشتیم، ترور داشتیم، شکل‌های مختلف بوده. این هم از نظر ما موضوعی بود که موضوعیت داشت. به نظر ما خیلی محتمل بود تا جایی که ما با مسئولان امنیتی کشور وقتی صحبت کردیم دیدیم سرنخ‌هایی است حدود ۸، ۹ ماه پیش گفتیم سرنخ‌هایی از شما را دعوت می‌کنیم که بیاید اینها را ببینید و بالاخره آوردیم در همین سفر اخیری که آقای آپارو داشت شاید حدود ۷، ۸ ساعت این اطلاعات را می‌دید و فیلم‌ها برایش نمایش داده شد. همان جا آدم‌هایی بودند که در منطقه تورقوزآباد رفته بودند، در منطقه ورامین خاکبرداری و نمونه برداری کرده بودند نمونه‌ها را فرستاده بودند خارج از کشور برای آنالیز. بعضی‌ها را فرستاده بودند برای آزمایشگاهی که از نظر آژانس معتبر است. خاک برده بودند بیرون، کشور‌های دیگر حالا اسم نمی‌آورم وقتی ایشان این را دید گفتیم خوب ببینید الان هنوز رسیدگی به این پرونده تمام نشده، چون دوستان امنیتی به دنبال نفوذ در حوزه نظامی بودند ولی برخورد کردند به اینکه چنین مواردی آنجا دیدند و وقتی ردش را گرفتند دیدند که این موضوع است. گفتیم خوب اینها است الان نظرتان چیست. البته در گزارش هم آمده اینها ارائه شد منسجم هم بود و به همین قدر بسنده کرد. آنجا به من گفت بله اینها منسجم است ولی من نمی‌توانم آن ارزیابی‌های گذشته‌ام را بر اساس این بگذارم کنار. من گفتم ببینید اولاً شما می‌توانید اینجا بیایید اطلاعات بیشتر است الان فعلاً ما ۷، ۸ ساعت وقت گذاشتیم شما اینها را دیدید بیشتر از این هم می‌توانید ببینید. احتمال خرابکاری خیلی بالا است چطور شما می‌گویید که این خرابکاری وجود ندارد. ایشان جمله‌ای گفت خوب بالاخره در جلسه گفت، من نمی‌توانم احتمال این موضوع را زیر سوال ببرم. یعنی یک جوری می گوید که یعنی پس من احتمالش را می‌دهم دو پهلو است، خوب نیامده همین جمله‌ای که خودش گفته را منعکس کند در گزارش به ایشان هم گفتیم ما اطلاعات بیشتر هم در اختیارتان می‌گذاریم بالاخره طرفی که رفته نمونه برداری و خاکبرداری کرده و تجهیزاتی را ما از آنها گرفتیم که مثل مداد رنگی انواع مواد اتمی داشته از هر نوع. خوب اینها برای آلوده کردن نیاز نیست که شما خیلی زیاد داشته باشید با یک مقدار خیلی کم زیر گرم هم می‌توانید آلوده کنید به خصوص وقتی که اینها هدایت شده باشد به طور مثال وقتی اینها آمدند رفتند تورقوز آباد برای ما خیلی عجیب بود دیدیم لیزر انداختند روی این دیوار، لیزر انداختند روی آن دیوار یک جای مشخصی رفتند نمونه گرفتند طبیعی است کسی که آلوده کرده نشانی می‌دهد شما بروید آنجا را ببینید. ما این را مطرح کردیم ولی خوب بهانه‌های مختلف می‌آورند. مثلاً می‌گویند چرا اینها در دوربین‌هایتان ثبت نشده، دوربین‌هایی که آنجا بوده می‌گوییم آقا این دوربین‌ها اصلاً در آن موقعی که احتمالاً خرابکاری شده اصلاً دوربینی وجود نداشته این دوربین زمانی بوده که بعد از اینکه این موضوع آمد در رسانه‌ها این بنده خدا به خاطر اینکه نگران بود اینجا دوربین گذاشته بود لزوماً که حالا شما این همه اطلاعات دارید حالا دنبال اطلاعات دوربین یک منطقه هستید که اصلاً چیز‌هایی که نگه می‌دارد ارزش آنچنانی ندارد قراضه و اینجور چیز‌ها است. یا مثلاً می‌گفتند ما دو عکس داریم که این دو عکس نشان می‌دهد کانتینر‌هایی که این جایی که قراضه می‌کنند کانتر‌های قدیمی که می‌آورند قراضه می‌کنند می‌برند این دو عکس نشان می‌دهد در فاصله ۵ روز نمی‌توانسته اینها خرد شده باشد اینها حتماً با وسایل بیرون بردید، ما آمدیم به آنها نشان دادیم، یک شبیه سازی درست کردیم. گفتیم آن چیزی که شما از بالا می‌بینید در ماهواره فرق دارد با این، این را وقتی دارد خرد می‌کنند اصلاً روششان این است. ۹۰ درصد کار از بالا که می‌بینید سقف و چارپایه سر جایش است عمده کانتینر، آن بخش پایین است، چون وزن را باید تحمل کند مشبک است یک بخشی را خرد می‌کنند بعد نهایتاً اطرافش را خرد می‌کنند ظرف یک ساعت سقف را می‌آورند پایین خوب طبیعی است ظرف مثلاً یک روز هم می‌شود چه برسد به ۵ روز، این را پذیرفت در گزارش، چون نیاورد.

سوال: و این نشان می‌دهد آنها با چه دقتی دارند نظارت می‌کنند یعنی بحث یک روز و دو روز، بحث یک کانتینر دو کانتینر، یعنی خیلی ریز این اتفاق می‌افتد.

کمالوندی: با این تعداد بازرسی‌ها، با این همکاری‌هایی که ایران دارد می‌کند، چون چیزی ندارد که نگران باشد، باز کرده در‌ها را متاسفانه نگاه کنید آقای مدیر کل آمده فوردو را بازدید کرده الان تهدید رژیم صهیونیستی است، الان آمریکا دارد تهدید می‌کند به جای اینکه آنها را محکوم کند قانوناً باید ایشان را محکوم کند، به جای اینکه آنها را محکوم کند می‌گوید من رفتم آنجا آنجا خیلی پیچ در پیچ است، ۸۰ متر زیر زمین است به این سادگی نمی‌شود آنجا را از بین برد این حرف، حرف مدیر کل یک سازمان بین‌المللی است متاسفانه البته ما برای این مورد نامه نوشتیم موارد دیگر هم بوده. متعدد نامه نوشتیم خواستیم تهدید‌های رژیم صهیونیستی را محکوم کند. تهدید‌هایی از ناحیه آمریکا است که ما به تاسیسات هسته‌ای حمله می‌کنیم را محکوم کند. بر اساس مصوبات کنفرانس عمومی و قطعنامه‌های شورای حکام مسئولیت مدیر کل است که موضوع را مورد توجه قرار دهد ولی متاسفانه مدیر کل برخوردش کاملا سیاسی است. البته خودش هم اذعان می‌کند می‌گوید من شدیداً در فشار سیاسی هستم، به من خیلی فشار می‌آورند این حرفی است که مکرر می‌گوید ولی قسمت بعدی که میگوید من مجبور هستم کار‌هایی علیه شما بکنم این را به ما نمی‌گوید و این جای اعتراض و تاسف دارد که یک سازمان بین‌المللی با یک موضوع مهم دارد اینطوری برخورد می‌کند.

سوال: کشور‌های غربی درصدد این هستند که قطعنامه در شورای حکام علیه ما مصوب کنند اولاً چقدر احتمال می‌دهید که این به تصویب برسد و بعد اگر به تصویب برسد واکنش ما چه خواهد بود، چون ایران این هشدار را داده که اگر کشور‌ها از صبر ایران سو استفاده کنند، در مسیر اشتباه خودشان پافشاری کنند ایران مجبور به اتخاذ تصمیمات مناسبی خواهد شد که در سطح فنی و هسته‌ای می‌تواند اتفاق بیفتد، مشخصا منظور ما از این چیست؟ آیا ممکن است همکاری‌های ما با آژانس رویکردش تغییر کند، ممکن است از ان پی تی خارج شویم؟

کمالوندی: قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم اجازه بدهید نکته مهم دیگری هم عرض کنم، راجع به چهار مکان گفتند ولی همین پیشنویس قطعنامه اگر دقت کنید صحبت از دو مکان می‌کند یعنی نشان می‌دهد تناقضات، چون با عجله اینها را تهیه می‌کنند یک جا‌هایی نمی‌تواند با هم هماهنگ کنند مواد متعدد زیاد دیگری هم داشتیم. در مورد قطعنامه اینها دارند می‌روند به سمت قطعنامه، مورد قبلی هم همین گونه بود در حالی که ما آمدیم گفتیم همکاری‌های بیشتر، مدیر کل مطرح کرده بود رفتند به سمت قطعنامه الان هم نظر ما این است که اینها، چون دنبال کاری هستند در ماه‌های آینده به اسم استفاده از مکانیسم ماشه تلقی شان این است که از این می‌توانند استفاده کنند، در واقع یک خواسته کشور‌های اروپایی دارند که این را به عنوان ابزار دستشان بگیرند حالا با آمریکا هم معامله کنند که بالاخره من چنین ابزار فشاری دارم که تو نداری.

سوال: یعنی قطعنامه را مصوب کنند در شورای حکام بشود ابزار برای فعال کردن

کمالوندی: صرف قطعنامه نمی‌تواند زمینه برای آن باشد ولی از نظر روانی می‌تواند این کار را بکند بگوید خوب ببینید یک قطعنامه دیگر هم صادر شده، ببینید مثلاً ایران همکاری ندارد ولی حتی اگر اینها باشد معنی اش این نیست که اسنپ بک می‌توانند بکنند، اسنپ بک یعنی زمانی که ایران تعهدات خودش را انجام نداده ما همه تعهدات خودمان را انجام داده‌ایم. ابتدا که ۱۵ گزارش آمد بعد از آن یک سال و خرده‌ای صبر کردیم، بعد از آن هم آمدیم بخش‌هایی که گفتیم، گفتیم اینها را به حالت تعلیق در می‌آوریم تعهدات خودمان برگشت پذیر است مادامی که شما تعهدات خودتان را انجام دهید.

سوال: یعنی می‌گویید اگر قطعنامه‌ای صادر شود این دلیلی بر نقض تعهدات از سمت ایران نخواهد بود که بتواند اسنپ بک را فعال کند.

کمالوندی: نه لزوماً نمی‌تواند بگوییم این ابزاری برای اسنپ بک است و اگر این نباشد. ولی نگاه کنید قطعنامه پشت قطعنامه، فشار پشت فشار، زمینه سازی، فضاسازی که بتوانند، خوب متاسفانه ترکیب شورای امنیت را هم شما نگاه کنید به نحوی نیست که بشود خیلی امید داشت که اینها توجه به موضوعات حقوقی کنند. مشخصا ایران کدام تعهد را انجام نداده خوب اگر ما هر تعهدی را انجام ندادیم دلیل داریم گفتیم به خاطر اینکه آنها تعهدات خودشان را انجام ندادند به حالت تعلق درآمده مادامی که آنها تعهدات خودشان را انجام دهند ما هم برمی‌گردیم به وضعیت قبلی، بنابراین به لحاظ حقوقی نمی‌تواند باعث استفاده از مکانیزم ماشه شود ولی رسیدگی در شورای امنیت مبنایش حقوقی نیست، سیاسی است. دوم اینکه مکانیزم ماشه متاسفانه به نحوی است که اینجور نیست که زمینه کافی هم داشته باشد که برای وتو از طرف دوستان ما مثل چین و روسیه، علتش این است آن چیزی که به رای گذاشته می‌شود ادامه لغو تحریم‌ها است بنابراین باید همه به آن رای دهند.

سوال: حالا چند مرحله است یعنی اگر قطعنامه شورای حکام صادر شود، اگر اسنپ بک فعال شود، حالا ما تا همین شورای حکام بپردازیم، واکنش ایران چه خواهد بود؟

کمالوندی: ما دفعه قبل هشدار دادیم توجه نکردند چه اتفاقی افتاد، تولید ۶۰ درصد را ۷ برابر کردیم، ۲۰ زنجیره راه انداختیم ماشین‌های پیشرفته که می‌شود ۳۳۰۰ ماشین جدید. الان هم به آنها گفتیم ما لیستی از موضوعات را آماده کردیم یک طرف اقدامات فنی است و یک طرف هم نوع همکاری ما با آژانس، قطعاً نباید آژانس انتظار داشته باشد همکاری گسترده و صمیمانه که جمهوری اسلامی ایران دارد را ادامه دهد.