بازی ۲ سر باخت هندوانه‌کاران اردبیل

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکز اردبیل مسولین سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل می گویند کشت خارج از الگو وافزایش 4 برابری سطح زیر کشت هندوانه و تولید بیش از حد نیاز کشور موجب افت قیمت این محصول شده است.

محصول هندوانه که از دیرباز در دشت مغان کشت شده و به بازار‌های داخلی ارسال می‌شود، این روز‌ها در پی افت شدید قیمت، روی دست کشاورزان مانده و این مساله صدای هندوانه‌کاران را در آورده است.

برخی از کشاورزان به علت پایین بودن قیمت فروش، محصول را خود برداشت کرده و در حال فروش هر کیلوگرم از محصول خود بر روی کامیون و وانت‌بار با قیمت ۴۰ تا ۷۰ هزار ریال در داخل شهر‌ها و مناطق جمعیتی استان هستند.

جهاد کشاورزی رعایت نشدن الگوی کشت و کاشت محصول در بیشتر نقاط کشور و تولید انبوه را علت اصلی افت قیمت این محصول اعلام می‌کند ولی کشاورزان معتقدند که جهاد کشاورزی عاجز از تنظیم بازار است.

قیمت هندوانه در بازار به حدی پایین آمده است که برداشت و انتقال آن به بازار برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد و آنها ترجیح می‌دهند محصول را در مزرعه رها کنند.

امسال به علت افت قیمت، هر کیلوگرم هندوانه بین ۲۰ تا ۴۰ هزار ریال در سر مزارع خریداری می‌شود و به علت پایین بودن قیمت محصول، کشاورزان غیربومی و اجاره‌کنندگان زمین، به علت به صرفه نبودن برداشت محصول، پس از برداشت چین اول، اراضی هندوانه‌کاری شده را رها کرده و رفته‌اند.

به همین علت، برخی از اهالی منطقه هندوانه این مزارع را بار کامیون و وانت‌بار خود زده و بدون پرداخت مبلغی، محصول برداشت شده را با نازل‌ترین قیمت در بازار می‌فروشند.

همچنین شواهد نشان می‌دهد که تعدادی از دامداران منطقه نیز، هندوانه رها شده در این مزارع را بار زده و برای استفاده به عنوان خوراک دام، به واحد‌های تولیدی خود حمل می‌کنند.

آمار دقیقی از میزان تولید هندوانه در استان اردبیل در دست نیست چرا که در مورد سطح زیر کشت آن ادعا‌هایی از ۹۰۰ هکتار تا چهار هزار هکتار مطرح شده ولی با وجود افزایش خرید و مصرف آن از سوی مردم، وفور هندوانه در بازار و مزارع نشان می‌دهد سطح زیر کشت و تولید آن بسیار زیاد است.

شواهد نشان می‌دهد که اراضی پایاب سد خداآفرین که قرار بود به کشت محصولات راهبردی از جمله گندم، دانه‌های روغنی و ذرت اختصاص یابد، به کشت هندوانه اختصاص یافته و آب این مزارع هندوانه نیز از کانال‌های آبیاری و اغلب به صورت غیرمجاز و با پمپاژ آب توسط اجاره کنندگان زمین تامین می‌شود.

امور آب استان اردبیل مدعی است که تخصیص آب به مزارع کشاورزی و حتی جالیز‌های هندوانه پس از تایید جهاد کشاورزی انجام می‌شود و رعایت شدن و یا نشدن الگوی کشت در حیطه مسئولیت آنهاست.

این ادعا در حالی مطرح شده است که تعدادی از کشاورزان، آب را با استفاده از پمپ و به صورت غیرمجاز از محل کانال‌های آبیاری تحت مدیریت امور آب به مزارع هندوانه خود منتقل کرده و اقدام به آبیاری مزارع خود می‌کنند و برخورد قانونی با آنها در حیطه مسئولان امور آب استان اردبیل است.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل در این باره گفت: مسئولیت اجرای الگوی کشت در اراضی زراعی بر عهده جهاد کشاورزی استان است و امور آب هیچ گونه مسئولیت قانونی در این باره ندارد.

حمید فضائلی بیان کرد: شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل موظف است به اراضی کشت شده محصولات کشاورزی در صورت وجود آب، آب تحویل دهد و مزارع واقع در پایاب شبکه آبیاری خداآفرین که از طریق تعاونی‌ها اداره می‌شود، آب را به صورت حجمی تحویل می‌گیرند و امور آب دخالتی در نحوه و میزان مصرف آب در سر مزارع ندارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل  اعلام کرد: در برنامه الگوی کشت سال زراعی جاری، کشت ۹۰۰ هکتار هندوانه در این استان پیش بینی شده ولی جمع بندی آمار رسمی نشان می‌دهد که امسال محصول هندوانه در یک هزار و ۶۵۴ هکتار از اراضی زراعی استان اردبیل کشت شده است.

غفور آقایی، سطح زیر کشت محصول هندوانه در استان اردبیل در سال زراعی گذشته را حدود یک هزار و ۴۰۰ هکتار اعلام کرد و افزود: امسال محصول هندوانه خیلی فراتر از میزان الگوی کشت ارائه شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در استان اردبیل کشت شده و به همین علت، افزایش تولید موجب تنزل قیمت این محصول شده است.

وی بیان کرد: با کاهش قیمت در سطح بازار و تولید بیشتر این محصول در سایر مناطق کشور، دیگر کامیون‌داران هم رغبتی برای بارگیری محصول به مقصد بازار‌های داخلی در سایر استان‌ها ندارند چرا که حمل و فروش محصول در سایر شهرها، تامین کننده هزینه کرایه حمل این محصول هم نیست.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: با وجود کاهش قیمت فروش، باز هم کشاورزان متضرر نمی‌شوند چرا که متوسط عملکرد و تولید هندوانه در هر هکتار از اراضی زراعی استان اردبیل بین ۵۰ تا ۸۰ تن است ولی امسال با کاهش قیمت فروش، انتظار درآمدی کشاورزان محقق نشده است.

مجموع عوامل مربوط به افزایش سطح زیر کشت و در نتیجه افزایش تولید، متوقف شدن و کاهش صادرات محصول، مقرون به صرفه نبودن حمل به بازار‌های مصرف و نیز نابسامانی در تنظیم بازار موجب شده است که با افت و کاهش شدید قیمت، قیمت هندوانه به پایین‌تر از نرخ سال گذشته افت کند.

کاهش صادرات هندوانه به خصوص در پی جنگ ۱۲ تحمیلی روزه و مسدود بودن صادرات در زمان برداشت، کمبود انبار‌ها و سردخانه‌های فنی در استان اردبیل از جمله علل دیگر ناترازی در بازار محصول هندوانه این استان به شمار می‌رود.

هندوانه محصول حساسی است که قابلیت فسادپذیری بالایی دارد و در زمان گرما نگهداری آن سخت می‌شود و به همین علت، باید به سرعت از مزرعه به بازار یا انبار انتقال یابد ولی به علت اشباع بازار و نبود سردخانه، محصول تولید شده روی دست کشاورزان مانده و به افت قیمت منجر شده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل  گفت: امسال کشور‌های مصرف کننده و خریدار هندوانه ایران، به علت شرایط به وجود آمده پس از جنگ تجاوزگرانه اسرائیل و آمریکا علیه کشورمان، خرید خود از ایران را متوقف کردند و همین امر سبب عرضه همه هندوانه تولیدی داخل در بازار داخلی شده و در نهایت به افت قیمت منجر شد.

غفور آقایی در تحلیل شرایط کشت و بازار هندوانه داخلی و کاهش تقاضای آن نیز اظهار کرد: برنامه الگوی کشت هندوانه در استان اردبیل برای سال زراعی جاری ۹۰۰ هکتار بوده و این میزان کشت بر اساس برش شهرستانی به صورت رسمی به تمامی دستگاه‌های مسئول از جمله فرمانداری‌ها، سازمان آب منطقه‌ای استان و ادارات مختلف ابلاغ و اعلام شد.

وی بیان کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل همواره تاکید دارد که کشاورزان از کشت خارج از برنامه مصوب خودداری کنند و این موضوع به صورت مکرر، هم به مسئولان ذیربط و هم به کشاورزان گوشزد شده ولی جهاد کشاورزی به تنهایی در جلوگیری از رعایت نشدن الگوی کشت، ابزار و امکان کافی در اختیار ندارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با بیان این که کشت بیش از اندازه هندوانه در این استان مورد تایید جهاد کشاورزی نیست، افزود: برای کنترل دقیق الگوی کشت، سازمان جهاد کشاورزی اهرم بازدارنده قوی در دست ندارد و این کار به همکاری تمامی نهاد‌ها و ادارات و از جمله کشاورزان بستگی دارد.

وی با تاکید بر خودداری سازمان آب منطقه‌ای استان اردبیل از تخصیص آب برای مزارع خارج از برنامه الگوی کشت ارائه شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی اظهار کرد: وقتی آب به راحتی در دسترس باشد، کشاورزان با نادیده گرفتن الگوی کشت، اقدام به کشت محصول می‌کنند.

آقایی همچنین افزود: امسال بعضی از کشاورزان نیز به صورت غیرمجاز و غیرقانونی نسبت به برداشت آب با موتور پمپ از کانال‌های آبیاری اقدام و در اراضی خود هندوانه کشت کرده‌اند و بر اساس آمار رسمی، امسال نزدیک ۸۰۰ هکتار خارج از برنامه الگوی کشت هندوانه در استان اردبیل کاشته شده است.

وی بیان کرد: کاهش قیمت محصول هندوانه در کنار عوامل فوق و افزایش تولید رخ داده و همه این مسائل خارج از حیطه کنترل و اختیارات سازمان جهاد کشاورزی بوده که در نهایت به ایجاد شرایط کنونی در بازار داخلی این محصول منتهی شده است.