پخش زنده
امروز: -
در میز اقتصاد بررسی شد؛
چالش‌های پیش روی تجارت با آفریقا
میز اقتصاد امروز به بررسی فرصت‌های افزایش تجارت با قاره آفریقا و چالش‌های پیش رو پرداخت.
به گزارش خبرنگار گروه تجارت خارجی خبرگزاری صدا و سیما، میز اقتصاد امروز با حضور فرزاد پیلتن، مشاور بین الملل سازمان توسعه تجارت، جواد دهقان حقیقی رئیس اداره ستاد آفریقا و نهاد‌های آفریقایی وزارت امورخارجه و حاتمی کارشناس مسایل آفریقا به بررسی وضعیت رابطه ایران با آفریقا و فرصت‌های افزایش تجارت در این قاره و چالش‌های موجود پرداخت.
مجری: می‌خواهیم در مورد همکاری‌های ایران و آفریقا صحبت کنیم. حتما خیلی جا‌ها شنیدید آفریقا سرزمین فرصت هاست و بسیاری از کشور‌های دنیا به سمت سرمایه گذاری و استفاده از ظرفیت‌های آفریقا رفتند برای این که بتوانند معادلات اقتصادی و تجاری خوبی با این قاره بزرگ و پهناور داشته باشند که بسیاری از فرصت‌های اقتصادی جدید در آن وجود دارد و اگر کشوری بتواند از تولیدات خودش به آن جا صادر بکند یا خدمات خودش را به آن جا صادر کند می‌تواند استفاده خیلی زیادی در این زمینه داشته باشد.
همان طور که در خبر‌ها هم گفته شد اجلاس سوم همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا در تهران برگزار شد ۵۱ هیات عالیرتبه از آفریقا وارد ایران شدند در این اجلاس شرکت کردند. تبادل اطلاعاتی بین تجار ایرانی، دولت ایران و این کشور‌ها و تجارشان اتفاق افتاد تا هفتم اردیبهشت ماه در تهران بودند الان برای یک سفر دو روزه عازم اصفهان شدند و قرار است که اتفاقات خوبی در این زمینه بیفتد اگر برنامه ریزی‌های دقیقی در حوزه ارتباطی ما با آفریقا بخش‌های اقتصادی و ... صورت بگیرد. امروز در میز اقتصاد در مورد چالش ها، فرصت‌ها و این که ما چطور می‌توانیم از ظرفیت‌های بسیار بالقوه در آفریقا استفاده کنیم در کشورمان چه تجار آنها و چه تجار ما صحبت خواهیم کرد.
سوال: سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا چه فرصت‌هایی در آفریقا وجود دارد که برای آن اجلاس تشکیل می‌دهیم و این قدر هم مهم است و ابعاد رسانه‌ای و خبری بسیار زیادی هم داشته است؟
دهقان حقیقی: سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا جزو مصوبات جلسه ستاد آفریقاست، جلسه ستاد آفریقا ۱۵ بهمن به ریاست معاون اول محترم رئیس جمهور تشکیل شد و در آن جلسه یکی از مصوبات همین بود که سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی برگزار شود که بعد به میزبانی و با پیگیری وزارت صمت و همکاری وزارت خارجه و زیر نظر نهاد ریاست جمهوری همچنین دفتر معاون اول محترم رئیس جمهور این روند اجرایی شدن این اجلاس را شاهد بودیم در نهایت هفتم، هشتم و نهم اردیبهشت در همین روز‌های اخیر این اجلاس در تهران برگزار شد و امروز و فردا هم در استان اصفهان ادامه و پیگیری خواهد شد. جلسه افتتاحیه در روز یکشنبه با حضور رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران همچنین معاون اول محترم رئیس جمهوری به عنوان رئیس ستاد آفریقا برگزار شد با حضور میهمانان. آماری هم از حضور مدعوین بگویم، مجموعا ۵۵ هیات داشتیم از ۳۱ کشور و سه نهاد منطقه‌ای و بین المللی، ۲۵ وزیر و قائم مقام وزیر داشتیم حدود ۲۰ تا مقام از اتاق بازرگانی داشتیم همچنین دبیر کل دی هشت را در این اجلاس داشتیم نماینده اتحادیه آفریقا و یک نماینده هم از سازمان منطقه‌ای غرب آفریقا اکواس داشتیم، معاون اول رئیس جمهوری زیمبابوه هم به عنوان میهمان در این اجلاس حضور داشتند.
سوال: این اسامی که در این اجلاس حضور داشتند به هر حال قابل تامل بودند چقدر می‌توانیم دستاوردهایش را حساب کنیم یعنی ما به هر حال اجلاس را برگزار می‌کنیم معمولا نمایشگاه‌ها را برگزار می‌کنیم این که چقدر منجر به ایجاد یک اتفاق اقتصادی برای ما بشود مهم است وگرنه برگزاری صرفا یک رویداد است و تمام می‌شود اینها می‌آیند ایران را می‌بینند و برمی گردند این که ما چقدر بتوانیم از فرصت‌های آنها استفاده کنیم نکته قابل تامل تری است، شما از بعد وزارتخانه اش بگویید از بعد توسعه تجارتش را از آقای پیل تن می‌پرسم.
دهقان حقیقی: برگزاری اجلاس‌های بین المللی قطعا امر مطلوبی است می‌تواند در صورتی که به خوبی و هوشمندی برگزار بشود آثار مطلوب سیاسی داشته باشد و هم به طور طبیعی، چون اجلاس، اجلاس اقتصادی است آثار اقتصادی هم به همین صورت.
سوال: پایشی کردید در مورد این آثار؟
دهقان حقیقی: بله، اجلاس همکاری اقتصادی یک عنوان کلی است این برگزار می‌شود مثلا یکی از مشکلاتی که در روابط ایران با کشور‌های مثلا آفریقایی وجود دارد عدم شناخت کافی است این اجلاس می‌تواند فرصت مناسبی باشد برای این که بخش‌های دولتی و خصوصی هر دو طرف به خصوص این که با اکسپو هم همزمان بوده همدیگر را ببینند شناختشان نسبت بهم بیشتر بشود امکان مذاکرات رودررو را پیدا بکنند و به طور طبیعی حتما باید پیگیری شود مواردی که در این اجلاس‌ها مطرح می‌شود تا بتوانیم به نتایج مطلوبی که مدنظر شماست و گفتید برسیم. ما در وزارتخانه این سومین اجلاس است اجلاس اول و دوم را که به لحاظ سیاسی پایش کردیم به نظر ما حتما مطلوب بوده به خصوص که تلاش این است که کشورمان ایزوله شود یا مساله جداسازی بین کشور ما با جهان اتفاق بیفتد در این جهت حتما موثر بودند اجلاس اول که اسفند ۱۴۰۱ برگزار شد به نظر ما تاثیر مطلوبی در ارتباط بین ایران و دولت‌های غرب آفریقا برگزار شد، اجلاس دوم که اردیبهشت سال قبل برگزار شد باتوجه به این که در شرایطی برگزار شد که شرارت‌های رژیم صهیونیستی به حد اعلی رسیده بود که در نهایت منجر به عملیات وعده صادق در ۲۶ فروردین سال قبل شد خب فضای مطلوبی ایجاد کرد که به لحاظ سیاسی که دوباره علی رغم آن شرایط و اینها مشخص باشد که از امنیت خوبی برقرار است در این جا و هیات‌های آفریقایی که داشتیم و با آنها صحبت می‌کردیم می‌گفتند که در مورد ایران این اطمینان برایمان حاصل شده که ایران می‌تواند از امنیت خودش دفاع کند و این یکی از دستاورد‌های به اصطلاح اجلاس اول در آن شرایط بود.
مجری: آقای پیل تن بگویید.
پیلتن: این همایش ایران و آفریقا در راستای توسعه شناخت و تبادل اطلاعات بین بخش‌های خصوصی دو کشور به ویژه و همچنین مقامات اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران و کشور‌های آفریقایی صورت گرفته و از نظر ما از جنبه‌های اقتصادی و تجاری بسیار حائز اهمیت است به این دلیل که عموما صادرکنندگان ما، فعالین اقتصادی ما شناخت درست و دقیقی از قاره آفریقا، کشور‌های آفریقایی و فرصت‌هایی که در این قاره و در این کشور‌ها وجود دارد کمتر برخوردارند و عموما تصویر خیلی خوبی وجود ندارد و این همایش‌ها این نمایشگاه‌ها و رویداد‌ها طبیعتا کمک می‌کند به دقیق‌تر شدن این شناخت از طرف مقابل هم کشور‌های آفریقایی، فعالیت اقتصادی و تجاری آنها شناخت درستی از پتانسیل‌های ما، توانمندی‌ها و ظرفیت‌های تولیدی و صادراتی ما ندارند که این گونه رویداد‌ها خیلی موثر است در این شناخت متقابل.
مجری: نمایشگاه کارکردش همین است برای این که ما برویم ببینیم آنها بیایند ببینند و متوجه شویم که چه اتفاقاتی در کشوری که مقصد است آنها مقصدشان ایران بود ما هم که در مورد آفریقا داریم بررسی می‌کنیم، اما در سه تا اجلاس حالا دو تا اجلاس قبلی و این اجلاس چقدر پایش شده توسط سازمان توسعه تجارت که ما چه ظرفیت‌هایی را در دو اجلاس قبلی توانستیم از حالت بالقوه به بالفعل برسانیم مدت هاست که روی آفریقا دارند صحبت می‌کنند که فرصت‌های بسیار زیادی وجود دارد پیشران آن هم سازمان توسعه تجارت است که باید این را تسهیل گری کند برای تجار ایرانی، چقدر منجر به قرارداد شده دو تا اجلاس قبلی و این اجلاس چقدر ظرفیت ایجاد کرده برای قرارداد‌های جدید؟
پیلتن: این شناختی که از قبل در مورد آفریقا به غلط و تصویر اشتباهی که در ذهن همه ما ایرانی‌ها اتفاق افتاده شاید به راحتی با یک نمایشگاه و یک رویداد یا حتی چند تا رویداد هم قابل اصلاح نباشد ما نیاز داریم که مرتب سالانه به این اصلاح دیدگاهمان در مورد آفریقا کمک بکنیم البته خب سطح روابط تجاری ما در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ با کشور‌های آفریقایی رشد محدودی داشته ولی در شرایطی که ما با انواع و اقسام مسایل و مشکلات به ویژه تحریم‌ها مواجه هستیم و محدودیت‌های ارزی و مسایلی که در داخل وجود دارد محدودیت‌هایی بین المللی داریم محدودیت‌هایی که بانک مرکزی ما و خروجی این رویداد‌ها هم بخش خصوصی در حقیقت باید نتیجه گیری لازم را از این رویداد‌ها به دست بیاورد.
مجری: در مورد فرصت‌هایی که وجود دارد در این اجلاس‌ها صحبت می‌کنیم و این که چقدر منجر به نتیجه می‌شود، چون خب بالقوه نمایشگاه فرصتی است که تجار ایرانی و تجار کشور‌های دیگر بتوانند این تبادل اطلاعاتی بکنند، اما این که تبادل اطلاعات با تسهیلگری دولت و تلاش بخش خصوصی چقدر منجر به نتیجه می‌شود منجر به قرارداد‌های اقتصادی برای کشورمان می‌شود موضوعی است که در میز اقتصاد می‌خواهیم امروز به آن بپردازیم، آسیب شناسی کنیم و ببینیم که چکار کنیم که این اجلاس‌ها و نمایشگاه‌ها فقط در سطح اجلاس و نمایشگاه و تبادل اطلاعات باقی نماند.
پیلتن: ما به عنوان دولت هم در سطح وزارت امورخارجه، هم در سازمان توسعه تجارت ایران وظیفه داریم بسترسازی لازم برای برگزاری این رویداد‌ها را فراهم بکنیم.
مجری: بسترسازی فقط در سطح رویداد‌ها انجام می‌شود یا شما تسهیلگری را برای این که تجار بتوانند به طور واقعی قرارداد ببندند
پیلتن: تسهیلگری هم اتفاق می‌افتد ما هم در حوزه خدمات بازرگانی هم در زمینه بازاریابی از طریق رایزنان بازرگانی، مراکز تجاری، شرکت‌های مدیریت صادراتی که تحت نظارت سازمان توسعه تجارت فعالیت دارند از طریق کارشناسان اقتصادی وزارت امورخارجه، سفرای جمهوری اسلامی ایران و مجموعه کادر دیپلماسی اقتصادی، تجاری و حتی سیاسی همه در خدمت بخش خصوصی هستند و این که ما توانستیم سطح مبادلات تجاریمان را با قاره‌ای مثل آفریقا علی رغم همه این محدودیت‌ها و مشکلات حفظ بکنیم و حتی در سال‌های گذشته ما به حدنصاب یک میلیارد دلار هم رساندیم خب در هر حال نتیجه و خروجی همین رویدادهاست که این بخش خصوصی ما به راحتی درحالی که در تهران نشستند در غرفه شرکت خودش نشسته ما محصولات صادراتی خودش و فرصت‌ها و توانمندی‌هایی که دارد تاجر آفریقایی و یا سایر کشور‌ها به راحتی مراجعه می‌کند خب این امکان خیلی خوبی را فراهم می‌کند بخشی از نتیجه گیری ما از این رویداد‌ها برمی گردد به توان حرفه‌ای شرکت‌های ایرانی، تجار ما که چقدر می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده کنند.
مجری: ظرفیت‌ها چطور بود در این زمینه و چطور دیدید؟
پیلتن: ما در زمینه بازاریابی متاسفانه نقاط ضعفی داریم در مقایسه با رقبایمان حتی در مورد ارایه محصولاتمان و معرفی توانمندی هایمان هم مسایل و مشکلاتی داریم خب اینها همه نقاط ضعفی است که استفاده از این فرصت‌ها را محدود می‌کند ما در زمینه بسته بندی اگر در سطح بنگاهی بخواهیم به مساله نگاه بکنیم در زمینه بسته بندی محصولاتمان در زمینه بازاریابی در زمینه ارایه و اینها مسایل و مشکلاتی است که در بعضی از شرکت‌های ایرانی هم وجود دارد که خروجی این رویداد‌ها را ممکن است متناسب با آن اهداف پیش بینی شده کمتر بکند ولی باز با این حال ما شرکت‌های حرفه‌ای داریم تجار حرفه‌ای داریم صادرکنندگان حرفه‌ای هم داریم که به خوبی از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند.
محمدرضا حاتمی کارشناس مسائل بین الملل در ارتباط تصویری با این برنامه: غرب آفریقا یعنی در توگو، بورکینافاسو، مالی، نیجر بعد آمده این طرف آفریقای مرکزی، واقعا فرانسه را حذف کرد این به این خاطر است که مدلشان مدل ستادی است ما مدل ستادی نداریم یک جایی داریم به عنوان ستاد آفریقا، اما همین ستاد آفریقا نتوانسته نقش پدرانه را ایفا بکند برای بخش خصوصی ما ببینید من بحثم فقط وب سایت نیست که آن هم می‌دانم نداریم به ضرس قاطع عرض می‌کنم ما اگر یک تاجر آفریقایی امروز بخواهد ارتباط بگیرد با بخش‌های مختلف ما اطلاعات به روز نداریم گام بعدی ارتباط چهره به چهره است آقای دکتر پیلتن خیلی خوب اشاره کردند یک شماره تلفن درست درمانی یک ارتباطی که بتواند بگیرد با همین شبکه‌های اجتماعی، یک تاجر وقتی می‌خواهد بیاید سرمایه گذاری کند این نگران است که سرمایه اش از دست نرود شرایط آیا شرایط درستی است یا نه؟، قبل از اینکه بیاید به ایران باید همین ستاد آفریقا باید برای او ایجاد علاقه کند برای او ارتباط بگیرد چهره به چهره برای او توضیح بدهد که او با یک نگاه خوبی بیاید داخل، در مورد آقای دکتر دهقان در مورد ظرفیت مثلا ما در آفریقا فرمودند ما دو تا مرکز آموزشی می‌خواهیم راه اندازی کنیم آقای دکتر دهقان ترکیه در کنیا از مهد کودک تا دوره دکترا را به عهده گرفته آیا ظرفیت آموزش عالی ما آن هم به شما قول می‌دهم، چون سال‌ها در آموزش عالی کار کردند ما یک دانشگاه شریفمان، یک دانشگاه تهرانمان، یک امیرکبیرمان، یک همین تحقیقات عالی دانشگاه آزادمان می‌تواند کار‌های بسیار بزرگی را در آفریقا بکند چرا ما بسنده می‌کنیم به دو مورد فقط توافقنامه که حالا من خواهش می‌کنم همین جا امانت سال دیگر سؤال کنیم همین دو مورد به کجا رسید؟ عرضم این است که بعد برادر عزیزمان در مورد تجار ایرانی گفتند من فکت به شما می‌دهم در اوگاندا ما یک ایرانی فعال داریم که ایشان رفته آنجا خودش یک مزرعه بزرگ با نام فدک، من حالا دیگر خیلی جزئیات وارد نمی‌شوم ایشان با من در تماس بود مدت‌ها التماس می‌کرد می‌گفت یک مقام عالی از ایران بیاید این مزرعه خیلی بزرگ را کلید بزند افتتاح بکند، کسی نرفت و با عرض تأسف وزیر کشاورزی هند رفت و به اسم هند تمام شده آن مزرعه بزرگ، مزرعه کشت درخت توت بود برای کرم ابریشم و حالا صنایع بعدی که داشتند.
مجری: آقای حاتمی کلا آفریقا چه ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی برای توسعه تجارت با ایران دارد و چرا به نظر شما این نکاتی که گفتید اتفاق می‌افتد آیا ما هنوز نرسیدیم به این نکته که واقعا فرصت‌ها را داریم در آفریقا از دست می‌دهیم؟
حاتمی: ببینید آفریقایی ها، چون من سال‌ها با آنها بودم یک ویژگی دارند که صادق‌اند همین در این گزارشی که پخش شد حالا من دقت کردم آنها دارند می‌گویند که ایران خیلی ارزشمند است، خیلی توانمند است می‌توانیم با آن ارتباط بگیریم یعنی از قول آنها هم بخواهیم بگوییم آنها اعتقاد دارند به اینکه با ایران می‌توان همین با این شرایط تحریم را می‌توانند ارتباط بگیرند ما مشکلمان این است که ستادی عمل نمی‌کنیم جزایی به جداگانه‌ای داریم بودم در بعضی از جلسات، همه تصمیمات می‌آید کجا متوقف می‌شود کشتیرانی مان اعلام می‌کند که من آمادگی ندارم حالا کشتیرانی مشکل آن چیست؟ خیلی ساده است می‌گوید برای من بار تأمین کنید که کشتی‌ام بتواند پر برود حالا مثلا خالی برگردد اشکال ندارد.
مجری: آقا یکی از مشکلات اصلا همین است دیگر معلوم نیست که مرغ است یا تخم مرغ است دقیقا آن می‌گوید من کشتی ندارم آن می‌گوید من بار ندارم یعنی الان کدام از آن باید اتفاق بیفتد، ما الان حمل و نقلمان مشکل دارد که بار را نمی‌توانیم ببریم یا بار نداریم حمل و نقلمان خالی بخواهد برود و بیاید؟
حاتمی: عرض می‌کنم یک مقدار فاصله بگیریم امریکایی‌ها این گونه رفتار نمی‌کنند چینی ها، روس ها، سعودی‌ها اصلا نه آنها می‌آیند ستاد آفریقا می‌گذارند ستاد آفریقا پشتیبانی می‌کند از تمام بخش خصوصی و دولتی اش و داوری می‌کند زمانی که یک توافقنامه می‌رود گیر می‌کند بین دستگاه‌های دولتی، ما، چون نهایتا صمت فعالیت می‌کند، توسعه و تجارت، جهاد کشاورزی، وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات همه اینها را من کار می‌کنم بعضی وقت‌ها مـتأسفانه برآیند انرژی دستگاه‌های دولتی ما صفر می‌شود یعنی کاری که او می‌کند دیگری تخریبش می‌کند.
مجری: آقای حاتمی پیشنهادتان چیست برای اینکه مشکل حل بشود؟
حاتمی: من زمان مرحوم شهید رئیسی نشستم ماحصل مثلا چقدر بگویم ۲۸ سال کاری که بعضی وقت‌ها متمرکز بودم بعضی وقت‌ها نه در کنار کارم آفریقا را فکر می‌کردم نشستم یک طرحی را دادم ستاد آفریقا، گفتند ستاد داریم گفتم خیر.
میان ماه من با ماه گردون تفاوت از زمین تا آسمان است
آن ستاد آفریقایی که من عرض می‌کنم که با عِده و عُده بسیار کمی می‌تواند به عهده بگیرد اینها را یک داوری کند پیگیری کند توافقنامه‌ها را چرا این توافقنامه‌ها انجام نشد؟
مجری: ذیل کدام سازمان و وزارتخانه باید باشد؟
حاتمی: زیر نظر معاون محترم رئیس جمهور هستند جناب آقای دکتر عارف الان برعهده دارند من امیدوارم که آن ستاد الان رفته وزارت خارجه همین گیرش است دیگر، یعنی وزارت خارجه از ناحیه خودش می‌بیند، وزارت صمت تمکین نمی‌کند، جهاد کشاورزی تمکین نمی‌کند، این در کشور‌های دیگر این گونه حل شده که یک ستاد آفریقا را آوردند گذاشتند آن ستاد آفریقا مسئول پیگیری است همین مورد دانشجویان که ایشان فرمودند که ما بورسیه بدهیم الان شما چهره‌های آفریقایی را در دانشگاه‌های ما دارید می‌بینیم من فقط خواستم این را عرض بکنم دانشجویی که فارسی بلد نیست این را آوردند در دانشگاه تاپ ما مثل امیرکبیر، او می‌نشیند کنار دست دانشجویی که وارد امیرکبیر شده و شما می‌دانید عبور از سد کنکور یعنی خیلی باید طرف توانایی‌های علمی او بالا باشد این دو تا را در یک کلاس می‌گذارند این یک ایراد است چرا؟ چون ستاد آفریقا نداریم که بگوییم این دانشجو قبل از اینکه بیاید باید یک دوره‌ای را ببیند زبان فارسی اش خوب بشود آشنا بشوند با فرهنگ ما بعد بیاید، الان از دانشگاه بوشهر، تا دانشگاه اردبیل، تا دانشگاه‌های مختلف همه دارند دانشجوی آفریقایی پذیرش می‌کنند.
مجری: البته که اینها بخش‌های سیاسی و فرهنگی است و ما یک کمی می‌خواهم از بحث اقتصادی دور نشویم.
حاتمی: در اقتصادی عرض می‌کنم الان این نوع تحیّر در بین آفریقایی‌ها هست که ایران اصلا چه فرصت‌هایی دارد؟ اصلا جایی ما نداریم خانم که به یک سرمایه گذار آفریقایی بگوید این اطلاعات، اطلاعات به روز شده ما الان در شرایط عادی نیستیم در شرایط تحریم هستیم این یعنی نباید بخش خصوصی را رها کنیم به حال خودش بعد بگوییم چرا نمی‌دَوی بیایی؟، ما در ستاد آفریقا باید برویم اینها را حمایت کنیم.
مجری: سریع جمع بندی بکنیم که به یک نتیجه‌ای برسیم، آقای پیلتن چرا ما ستادی عمل نمی‌کنیم؟
فرزاد پیلتن مشاور بین الملل سازمان توسعه تجارت: اینکه حالا مدل ورود به بازار‌های خارجی باید ستادی یا اصطلاحا متمرکز و دستوری و برنامه ریزی شده باشد یا اینکه خیر به صورت غیردستوری، غیرمتمرکز باشد این محل بحث است منتهی آنچه که حالا حداقل تجربه خود من نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، ما بخش خصوصی مان را باید به این سمت هدایت بکنیم که منتظر توافقات دولتی که البته به جای خودشان هم ممکن است مؤثر باشند ولی بسیاری از این توافقات حداقل خود بنده هم نقشی داشتم در تدوین و در واقع نگارش اینها.
مجری: پس نهایت شما نظرتان این هست که نباید بخش خصوصی صرفا از دولت استفاده کند و نیازمند دولت باشد.
پیلتن: خیر شما مدل مثلا چین را بخواهیم مقایسه بکنیم البته دولت چین و دولتی مثل ترکیه در قاره آفریقا انصافا از بخش خصوصی شان امکاناتی، چون امکانات بیشتری در اختیار دارند و با مسائل و مشکلاتی که ما مواجه نیستیم حمایت بیشتری می‌کنند مثلا در کشور‌های آفریقایی دولت ترکیه حدود در ۳۰ تا کشور مدرسه راه انداخته، این مدارس همه کمک می‌کند در نهایت به مبادلات اقتصادی و تجاری بین ترکیه و آن کشور‌ها ما هم باید به این سمت برویم علی رغم همه مسائل، محدودیت‌هایی که هستیم به نظر من، چون نقطه محوری ما و خط مقدم اصطلاحا توسعه روابط تجاری ما با کشور بخش خصوصی ما هستند باید بخش خصوصی مان را کمک بکنیم هدایت بکنیم از همین اندک فرصت‌هایی که هست به بهترین شکل بهره برداری بکنند و خودشان را آماده ورود به بازار‌های بین المللی بکنند.
مجری: به هر حال آخر آن این است که دولت باید یک سری تسهیلگری‌هایی را انجام بدهد تا بخش خصوصی بتواند کار خودش را انجام بدهد و بخش خصوصی هم باید اشتیاق لازم را داشته باشد.
نظر شما